نیروی هوایی آمریکا پس از 20 سال مجددا جنگنده ایگل دریافت می‌کند

جنگنده ایگل از برترین شکارچیانی است که بر آسمان‌ها حکم رانی می‌کند. حال نیروی هوایی آمریکا پس از دو دهه نسل جدیدی از آن را دریافت خواهد کرد.

نخستین نسل از جنگنده F-15 ایگل – Eagle که F-15A (مدل تک سرنشین) و F-15B (مدل دو سرنشین آموزشی) نام داشتند درست 48 سال پیش در ژانویه 1976 به عنوان جایگزینی برای جنگنده افسانه‌ای F-4 فانتوم 2 – Phantom II وارد خدمت در نیروی هوایی آمریکا شد.

ایگل در نخستین نسل خود جنگنده‌ای نسل 4 با نقش برتری هوایی بود؛ بدان معنا که وظیفه‌اش درگیری هوایی با جنگنده‌های دشمن در حریم هوایی خودشان و بدست گرفتن کنترل آسمان آن‌ها است. این جنگنده اوایل برای درگیری هوایی نزدیک به توپ خودکار 20 میلی‌متری و موشک‌های کوتاه برد AIM-9 سایدوایندر – Sidewinder و برای درگیری در برد متوسط تا فرای میدان دید نیز به موشک‌های AIM-7 اسپارو – Sparrow مسلح بود. از سال 1991 نیز موشک‌های دوربرد AIM-120 آمرام – AMRAAM را دریافت کردند.

نسل دوم جنگنده ایگل که در مدل تک سرنشین F-15C و در مدل دو سرنشین F-15D نام داشت نیز از سال 1978 تولید و یک سال بعد وارد خدمت شد. این جنگنده‌ها که نسبت به نسل پیشین خود دستخوش ارتقا و بهسازی‌های فراوانی در زمینه‌های مختلف از اعم سیستم‌های الکترونیکی همچون رادار و همچنین موتورهایشان شده بودند، همچنان در خدمت بوده و تنها نسخه‌های عملیاتی ایگل در خدمت نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا هستند.

نمونه دیگری از ایگل که F-15E استرایک ایگل – Strike Eagle نام دارد، جنگنده‌ای چندمنظوره و تهاجمی است. بر خلاف ایگل که تنها برای نبرد هوایی است، استرایک ایگل ضمن حفظ آن قابلیت، توان حمله به هر نوع هدفی در خشکی و دریا را نیز دارد. همچنین جنگنده‌ای نسل 4.5 محسوب می‌شود و پیشرفت‌هایی همچون سطح مقطع راداری کمتر و سیستم‌های الکترونیکی پیشرفته‌تر در کنار قابلیت‌های جدیدی همچون مخازن سوخت تطبیقی با بدنه نسبت به ایگل دارد. این جنگنده‌ها تمامی تسلیحات هوا پرتاب موجود در زرادخانه نیروی هوایی آمریکا را حمل و شلیک می‌کنند.

و اما جنگنده ایگل جدید که قرار است جایگزین F-15C و F-15D شود نیز خواهر F-15E است و F-15EX نام دارد. در حال حاضر نیروی هوایی آمریکا 211 فروند F-15C و 23 فروند F-15D عملیاتی دارد. میانگین سن ناوگان F-15C برابر با 36 سال است که 96 درصد عمر عملیاتی آن‌ها محسوب می‌شود. پس جایگزین آن‌ها بایستی به زود وارد خدمت و این جنگنده‌ها به تدریج از پیرترین تا جوان‌ترین از خدمت خارج شوند.

نخستین پرواز آزمایشی پیش نمونه F-15EX در تاریخ 2 فوریه 2021 (14 بهمن 1399) انجام شد و 90 دقیقه طول کشید. خرید مجدد یک جنگنده جدید از خانواده ایگل آن هم پس از 20 سال نشان می‌دهد که پلت فرم این جنگنده تا 80 سال در خدمت باقی می‌ماند و باسابقه‌ترین جنگنده در نیروی هوایی آمریکا خواهد شد. ناگفته نماند ایگل توسط کمپانی هوافضا،‌ امنیتی و دفاعی آمریکایی مک دانل داگلاس – McDonnell Douglas طراحی و تولید شد که در نهایت این کمپانی به مالکیت دیگر کمپانی هوافضا،‌ امنیتی و دفاعی آمریکایی بوئینگ – Boeing در آمد و امتیاز خانواده ایگل به بوئینگ رسید.

نیروی هوایی آمریکا در ابتدا قصد داشت تا جنگنده برتری هوایی F-22 رپتور – Raptor که جنگنده‌ای نسل 5 با فناوری پنهانکاری و رادارگریزی است را جایگزین انواع C و D جنگنده ایگل کند. اما پروژه رپتور به دلیل قیمت گذاف آن که 150 میلیون دلار به ازای هر فروند بود، در زمان دولت آقای اوباما پس از تولید 195 هواپیما در سال 2011 لغو شد. در حالی که نیروی هوایی در ابتدا قصد داشت 750 فروند رپتور خریداری کند.

پس از کنار گذاشته شدن طرح رپتور، پنتاگون تصمیم گرفت تا دیگر جنگنده پنهانکار و رادارگریز نسل 5 خود یعنی F-35 لایتنینگ 2 – Lightning II را جایگزین ایگل کند که این بار نیز به دلیل هزینه فوق العاده بالای 44 هزار دلار به ازای هر یک ساعت پرواز این چند منظوره، طرح دوم نیز به کنار رفت. به دلیل هزینه بالای پرواز F-35 نیروی هوایی آمریکا ترجیح می‌دهد این هر یک از این جنگنده‌ها در سال حدود 200 ساعت پرواز داشته باشند که 8.8 میلیون دلار در سال برای پرواز هر هواپیما می‌شود.

اما هزینه هر یک ساعت پرواز F-15EX برابر با 27 هزار دلار است. این جنگنده گرچه نسل 4.5 محسوب می‌شود و توان پنهانکاری و رادارگریزی‌اش به اندازه F-35 نیست، اما توان حمل سوخت و مهماتش چند برابر آن است. چرا که F-35 برای حفظ پنهانکاری خود در شرایط رزمی مخزن سوخت خارجی حمل نکرده و تسلیحات را در دهلیز داخلی حمل مهمات خود جای می‌دهد. در حالی که F-15EX گرچه سطح مقطع راداری کمی دارد، اما رادارگریز نیست و مهمات زیادی زیر بال و بدنه خود حمل می‌کند. استرایک ایگل با توان حمل 12 تن مهمات، بیش از هر جنگنده دیگری مهمات حمل می‌کند. توان حمل مهمات در F-15EX افزایش یافته و به 13.6 تن رسیده؛ این جنگنده به لطف آویزگاه چندگانه حمل مهمات AMBER می‌تواند 22 موشک هوا به هوا یا 28 بمب همراه خود داشته باشد!

آمریکا آخرین استرایک ایگل خود را در سال 2001 خریداری کرد. پس از آن دیگر دریافت گنندگان این جنگنده کشورهای خارجی شامل عربستان سعودی، کره جنوبی، قطر، اسرائیل و سنگاپور بودند. این کشورها هزینه‌های لازم برای ارتقای سازه بدنه و نصب تجهیزات جدید روی جنگنده‌های خود را نیز پرداخت کردند. البته استرایک ایگل‌های آمریکایی نیز در طول این سال‌ها ارتقا و بهسازی دریافت کردند. اما F-15EX تفاوت‌های بنیادین زیادی با استرایک ایگل دارد.

جنگنده F-15EX دارای کامپیوتر پرواز کاملا جدید ADCP-II است که سریع‌ترین کامپیوتر عملیات در دنیا به شمار می‌رود. سیستم هشدار دهنده فعال و غیرفعال این جنگنده و همچنین سامانه‌های جنگ الکترونیک و بقاپذیری آن کاملا مدرن بوده و به جدیدترین نسخه رادار آرایه فازی فعال AN/APG-82 و سیستم جستجو و ردیبای فروسرخ IRST مجهز هستند. کابین هواپیما نیز کاملا دستخوش تغییر شده و نمایشگرهای چندمنظوره لمسی جایگزین کلیدها و نشانگرهای قبلی شده‌اند. هر دو سرنشین نیز مجهز به کلاه خلبانی فوق پیشرفته JHMCS هستند.

هواپیما همچنین از سیستم پرواز با سیم و موتورهای جدید GE-F110-129 ساخت جنرال الکتریک – General Electric بهره می‌برد. در حالی که استرایک ایگل موتور F100-PW-220 ساخت پرت اند ویتنی – Pratt & Whitney دارد. F-15EX نیز همچون F-15E دو سرنشین دارد. اما برد پروازی آن 25 درصد افزایش داشته و به بیش از 4800 کیلومتر رسیده است. سقف پرواز آن نیز افزایش 20 درصدی داشته و هواپیما تا ارتفاع 18.3 کیلومتری از سطح زمین بالا می‌رود. سرعت پرواز جنگنده جدید نیز همچون سابق 2.5 ماخ است و از سریع‌ترین جنگنده‌های تاریخ محسوب می‌شود. بد نیست بدانید سازه F-15 بسیار مستحکم بوده و مانورهایی با فشار گرانشی 12G نیز اجرا کرده است. این سازه در کنار موتورهای بسیار قدرتمند از ایگل یک جنگنده فوق العاده چابک و چالاک با توان مانور بسیار زیاد ساخته‌اند.

F-15EX و F-35 می‌توانند با همکاری یکدیگر به اهداف حمله کنند. بدین ترتیب که F-35 پنهانکار اهداف را کشف و به F-15EX که به شدت مسلح است اطلاع می‌دهد تا با آن‌ها درگیر شود. البته جنگنده ایگل جدید می‌تواند بی نیاز از F-35 نیز خود با اهداف درگیر شود. نیروی هوایی قصد دارد در مجموع 200 فروند F-15EX خریداری کند. البته اگر هزینه هر ساعت پرواز F-35 آن طور که انتظار می‌رود تا سال 2025 به 25 هزار دلار در ازای هر ساعت پرواز نرسد، نیروی هوایی قطعا مجموع ناوگان F-15EX خود را به این عداد می‌رساند. در حال حاضر این قوا قصد خرید 144 فروند F-15EX دارد. هند نیز که پیشتر مشتری روسیه بود، طی چند سال اخیر به جنگنده‌های غربی علاقه‌مند شده و در نظر دارد چنین جنگنده‌ای را خریداری کند.

جنگنده‌های جدید F-15EX حداقل تا 30 سال آینده،‌ سال 2051، در خدمت خواهند بود. البته اگر عمر خدمتی این جنگنده‌ها نیز به اندازه F-15C طول بکشد، آن گاه سازه ایگل رکورد عمر خدمتی 85 ساله را از آن خود خواهد کرد. رقمی که از میانگین عمر افراد در خاک آمریکا نیز بیشتر است! فراموش نکنید جنگنده‌های خانواده F-15 ایگل تا سال 2008 شمار 104 فروند جنگنده دشمن را در نبردهای هوایی شکار کردند،‌ در حالی که تاکنون هیچ جنگنده ایگلی در نبرد هوایی مغلوب نشده است. این هواپیما با ثبت رکورد 104 پیروزی هوایی بدون حتی یک مورد شکست نام خود را به عنوان موفق‌ترین جنگنده تاریخ ثبت کرده است. این آمار از سال 2008 تا به امروز رشد داشته و شکست ناپذیری ایگل در نبرد هوایی همچنان حفظ شده است.