نظریه جدیدی در مورد ناپدید شدن منابع آب مریخ مطرح شده که برخلاف تصورات پیشین دانشمندان، دلیل غیر منتظرهای را برای خشک شدن این جرم آسمانی بیان کرده است.
منابع آب مریخ چگونه ناپدید شدند؟ در سالهای گذشته دانشمندان دریافتند که سیاره سرخ میلیاردها سال پیش مقدار زیادی آب در سطح خود داشته است. در واقع شواهدی از وجود دریاچه، رودخانه و حتی اقیانوسهای زیادی روی سطح مریخ کشف شده که نشان دهنده خوش آب و هوا بودن این جرم آسمانی در گذشتههای دور بوده؛ اما دانشمندان همیشه پرسیدهاند که این حجم زیاد از آب چگونه و چرا از بین رفت؟ نظریه جدیدی که در این رابطه منتشر شده، توجیه دیگری برای اتفاق مورد نظر ارائه کرده است.
پیش از انتشار این نظریه جدید، محققان باور داشتند که منابع آب مریخی در طول مدت زمانی بسیار طولانی، به درون فضا منتشر شدند و در نهایت، هیچ مقداری از آنها باقی نماند. با این حال، دانشمندان دانشگاه کلتک آمریکا و آزمایشگاه پیشرانش جت (JPL) ناسا میگویند که مقدار بسیار زیادی از این آبها در مواد معدنی سطح سیاره سرخ گیر افتادهاند.
به گفته این پژوهشگران، بین 30 تا 99 درصد آبهای مریخی از این طریق ناپدید شدهاند. تحقیقات این دانشمندان نشان داده که در چهار میلیارد سال پیش، حجم منابع آب مریخ به حدی زیاد بوده که میشد تمامی سطح این جرم آسمانی را با یک اقیانوس یکپارچه به عمق 100 تا 1500 متر پوشاند. این مقدار آب تقریبا برابر نیمی از کل حجم آب اقیانوس اطلس سیاره زمین است.
چه بر سر منابع آب مریخ آمد؟
تحقیقات ثابت کرده که تنها یک میلیارد سال پس از دوران مورد نظر، مریخ کاملا خشک شده و به حالتی که هماکنون میبینیم، در آمده است. در گذشته تصور اصلی این بود که به دلیل جاذبه ضعیف سیاره سرخ، تمامی آبهای این جرم آسمانی در طول زمان از سیاره جدا شده و وارد فضا شدهاند. در حالی که محققان کلتک و JPL از بین رفتن برخی از منابع آبی مریخ از این طریق را تایید کردهاند، گفته شده که تمامی حجم آب موجود نمیتوانسته به واسطه جاذبه ضعیف از بین رفته باشد.
در مقالهای که در این رابطه منتشر شده، دانشمندان ادعا کردهاند که فرار آب از اتمسفر مریخ نمیتواند دلیل اصلی خشک شدن سیاره همسایه ما باشد و دادههای جدیدی که از این جرم آسمانی جمعآوری شدهاند، داستان دیگری را نقل میکنند. برای رسیدن به چنین نتیجهای دانشمندان مقدار منابع آب مریخ که به شکلهای جامد، مایع و گاز در سطح وجود داشته را مورد بررسی قرار داده و ترکیب شیمیایی اتمسفر کنونی مریخ را هم مدنظر گرفتند.
شواهدی مربوط به هیدروژن
به علاوه وضعیت پوسته مریخ با آنالیز شهاب سنگهایی که از این سیاره به زمین رسیدهاند، بررسی شد و همچنین، اطلاعاتی که مریخ نوردهای گوناگون ناسا تاکنون از سطح سیاره همسایه ما جمعآوری کردهاند هم مدنظر دانشمندان قرار گرفت. مشخصا، محققان آزمایشگاه پیشرانش جت ناسا و کلتک به دنبال پیدا کردن نسبت دوتریوم به هیدروژن مریخ بودند.
دوتریوم (Deuterium)، شکل سنگینی از عنصر هیدروژن بوده و تنها 0.02 درصد کل اتمهای هیدروژن موجود به این شکل هستند. نکته اصلی این بوده که هیدروژن سبکتر به راحتی میتواند از اتمسفر مریخ فرار کند در حالی که چنین وضعیتی برای دوتریوم وجود ندارد.
با در نظر گرفتن این موضوع، دانشمندان میگویند که مقدار زیادی از هیدروژن سنگین مورد نظر در سطح سیاره سرخ باقی مانده و به همین دلیل، میتوان نتیجه گرفت که اکثر منابع آب مریخ نه به دلیل جاذبه ضعیف این سیاره، بلکه در فرآیندی جذبی ناپدید شدهاند. فرآیندی که این آبها را در ترکیبات معدنی سطح مریخ قرار داده است.