سنگ مرموز اومواموا (Oumuamua) سیارکی ناشناخته درون منظومه شمسی ما بوده که اخیرا اطلاعات جالبی در مورد منشا اصلی پیدایش آن به دست آمده است.
به تازگی دانشمندان دانشگاه ایالتی آریزونای آمریکا تحقیقات جالبی در مورد سنگ مرموز اومواموا (Oumuamua) انجام دادهاند که منشا پیدایش آن را به سیارهای شبیه به پلوتون ارتباط میدهد. در ادامه با ما همراه باشید.
اومواموا اولین جرم آسمانی شناخته شدهای به حساب میآید که متعلق به خارج از منظومه شمسی بوده، اما در سیستم ستارهای ما کشف شده است. این سیارک مرموز در سال 2017 به کمک رصدخانهای در هاوایی آمریکا کشف شد و از همان زمان، اسم اومواموا که به زبان مردم محلی آن منطقه به معنی پیامرسان بوده، برای آن انتخاب شد.
این سنگ ناشناخته از مدتها پیش توجه زیادی به خود جلب کرده و در حالی که بسیاری از ارتباط آن به موجودات فضایی میگویند، عدهای هم مرموز بودن آن را زیر سوال میبرند. در واقع برخی معتقدند که موجودات فضایی برای زیر نظر گرفتن نسل بشر این سیارک را وارد منظومه شمسی ما کردهاند، با این حال دانشمندان میگویند که وارد شدن اجرام آسمانی از فضای بین ستارهای به درون منظومه ما موضوع عجیبی نبوده و اومواموا هم چیزی جز یکی از این نوع اجرام نیست.
دو اختر فیزیکدان از دانشگاه آریزونا به نامهای استیون دش (Steven Desch) و آلن جکسون (Alan Jackson) که از مدتها پیش در مورد این سیارک ناشناخته تحقیق کردهاند، به تازگی در مقالهای اعلام کردهاند که به احتمال قوی اومواموا از یک سیاره شبیه به پلوتون جدا شده است.
تحقیق در مورد سنگ مرموز اومواموا
این دو دانشمند میگویند که سنگ مرموز اومواموا از بسیاری جهات به ستارههای دنبالهدار شبیه است، با این حال وجود برخی ویژگیهای غیر معمول باعث شده تا سوالات و ابهامات زیادی در رابطه با این جرم آسمانی به وجود بیایند. در همین رابطه، دانشمندان با زیر نظر گرفتن دقیقتر این سیارک دریافتند که تعدادی از خصوصیات دیده شده، جرم مورد نظر را از ستارههای دنبالهدار متمایز میکنند و احتمالا سیارهای شبیه به سیاره کوتوله پلوتون در منظومهای دیگر، این سنگ مرموز را در فضا رها کرده است.
یکی از تفاوتهایی که مورد نظر دانشمندان بوده، به سرعت حرکت این سیارک مرموز مربوط میشود؛ گفته شده که اومواموا با سرعتی آهستهتر از ستارههای دنبالهدار دیگر حرکت میکند و میتوان حدس زد که این جرم آسمانی برای مدت زمانی کمتر از یک میلیارد سال در فضا در حال حرکت بوده است.
از طرف دیگر بررسیها نشان داده که شکل کلی سنگ مرموز اومواموا به بشقاب یا پنکیک شبیه بوده و معمولا انتظار نمیرود که اجرام موجود در منظومه شمسی ما تا این حد تخت باشند. به علاوه، دیده میشود که به هنگام دور شدن ستارههای دنبالهدار از خورشید، به دلیل ذوب شدن یخ موجود تا حدی به سرعت این اجرام اضافه میشود؛ با این حال، دانشمندان اظهار کردهاند که اومواموا با سرعت بیشتری نسبت به دنبالهدارهای معمولی از خورشید منظومه ما دور شده است.
این افزایش سرعت با نام اثر موشکی (rocket effect) شناخته میشود و نکتهای که باعث شده تا دش و جکسون نتیجهگیریهای جالبی در مورد منشا پیدایش اومواموا داشته باشند هم به این پدیده مربوط میشود.
شباهت به سیاره کوتوله پلوتون
در مورد دنبالهدارها، به هنگام حرکت این اجرام نوعی گاز خروجی به شکل قسمت دم دنباله در فضا رها میشود، اما در مورد سنگ مرموز اومواموا چنین ردی دیده نشده است؛ همین مسئله باعث شده تا جکسون و دش احتمال وجود نوع متفاوتی از یخ را در سیارک مورد نظر مطرح کنند.
به گفته این دانشمندان، اگر یخ اوامواموا از نوع نیتروژن منجمد باشد، میتوان رفتارهای این سیارک و خصوصیاتی که در آن دیده شده را از این طریق توجیه کرد. وقتی نوع متفاوتی از یخ در ترکیب تشکیل دهنده این جرم آسمانی لحاظ میشود، میتواند اثر موشکی دقیق اوامواموا به هنگام عبور از کنار خورشید را حساب کرد و از طرف دیگر، مشخص کرد که جرم و شکل دقیق سیارک هم چگونه بوده و حتی تا چه اندازه نور خورشید از سطح آن منعکس میشود.
نیتروژن منجمد در سطح سیاره کوتوله پلوتون دیده میشود و به همین خاطر، این ایده مطرح شده که شاید اوامواموا هم از چنین جرم آسمانی جدا شده و در نهایت، با دور شدن از منظومه اصلی خود و ورود به فضای بین سیارهای، پا به منظومه شمسی ما گذاشته است. دش و جکسون میگویند که احتمالا چیزی در حدود نیم میلیارد سال پیش برخورد جرمی عظیم با یک سیاره شبیه به پلوتون باعث شده تا سنگ مرموز اوامواموا از جرم کلی جدا شده و وارد فضا شود.
به علاوه، اگر واقعا این سیارک ناشناخته از نیتروژن منجمد ساخته شده باشد، میتواند توجیه کرد که چرا رفتهرفته شکل کلی اوامواموا به حالت تختی نزدیکتر میشود. در واقع وقتی لایههای نیتروژن منجمد از سطح سیارک تبخیر میشوند، این جرم شکل تختتری به خود میگیرد.