اینترنت ماهواره ای استارلینک: رویایی در دوردست‌ها

اینترنت ماهواره ای استارلینک – Starlink توسط شرکت اسپیس ایکس ارائه شده است. در این مقاله تجربه یک هفته استفاده از اینترنت استارلینک را با شما به اشتراک خواهیم گذاشت.

در تصوراتمان ممکن است به یک سیستم اینترنت ماهواره ای فکر کنیم که اینترنت باند پهن فوق‌العاده سریعی را از فضا ارائه می‌دهد و ما را از شر انحصار شرکت‌های ارائه دهنده خدمات اینترنتی ضعیف و بسته‌های داده محدود نجات می‌دهد. ما شاید یک شرکت ارائه دهنده خدمات اینترنتی را تصور کنیم که سیاست حفر کانال‌های فیبر نوری را له کرده و از آسمان‌ها یک اینترنت سریع و پایدار را برای ما عرضه می‌کند. اینترنتی که روی کامیون‌ها، ون‌ها و حتی قایق‌های در حال حرکت نیز در دسترس خواهد بود. اینترنت ماهواره ای همه چیز را تغییر خواهد داد زیرا در ذهنمان چیزی نیست که فناوری نتواند به آن دست پیدا کند.

اینترنت ماهواره ای استارلینک؛ دستاوردی نوین از اسپیس ایکس

سرویس اینترنت ماهواره ای جدید SpaceX که با نام استارلینک شناخته می‌شود یک دستاورد فنی فوق‌العاده است که شاید روزی بتواند همه‌ی موارد بالا را محقق کند. اما در حال حاضر در مرحله بتا قرار دارد و محصولی غیرقابل اعتماد و ناپایدار است که حتی درختان نیز می‌توانند برای آن مشکل ایجاد کنند. باید تأکید کنیم که واقعیت خیلی آزار دهنده است.

پاسخ خیلی از کاربران در مواجه با خیلی از مشکلات اینترنت و سیاست‌های مخابراتی را می‌توان در این جمله خلاصه کرد: اینترنت ماهواره ای استارلینک مشکل را حل خواهد کرد.

دلایل استقبال از استارلینک

البته این مسئله کاملاً قابل درک است. اکثر آمریکایی‌ها از انحصار شرکت‌های خدمات دهنده اینترنت کابلی محلی و قیمت‌های بالا، سیاست‌های سادیستی و پشتیبانی ضعیف آنها کلافه شده‌اند و از طرفی روی آوردن به یک خدمات دهنده دیگر نیز به علت فناوری قدیمی‌تر آن شرکت به معنی سرعت اینترنت خیلی پایین‌تر خواهد بود.

در مناطق روستایی آمریکا، شرایط از این هم بدتر است و ترکیبی از سیاست گذاری اشتباه و طمع سبب شده که بسیاری از مردم حتی به سرعت ۲۵ مگابیت بر ثانیه نیز دسترسی نداشته باشند. سرعتی پایینی که به عنوان استاندار دولت فدرال برای «سرعت باند پهن» شناخته می‌شود. من در یکی از مناطق روستایی ایالت نیویورک زندگی می‌کنم و تنها ۴۳ درصد از مردم این منطقه به سرعت ۲۵ مگابیت بر ثانیه یا بالاتر از آن دسترسی دارند. در حالی که قرار بود مناطق روستایی به اینترنت LTE و حتی 5G مجهز شوند. وعده‌ای که تا حد زیادی محقق نشده است.

وقتی فکر می‌کنید که می‌توانید با سفارش یک ترمینال ۴۹۹ دلاری و پرداخت حق اشتراک ماهیانه ۹۹ دلاری از سرعت دانلود ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه و آپلود ۲۰ مگابیت بر ثانیه استارلینک استفاده کنید، انگار رویاهایتان به واقعیت تبدیل‌شده‌اند؛ مخصوصاً که استارلینک می‌خواهد در دراز مدت سرعت یک گیگابیت بر ثانیه را به کاربران ارائه دهد. این به معنی رقابت است، چیزی که نبود آن به شدت در بازار اینترنت پرسرعت آمریکا حس می‌شود.

استارلینک نماد چیز دیگری نیز هست. باور قدیمی و تقریباً غیر قابل تغییری در اداره سیاست گذاری مخابرات آمریکا وجود دارد که بیشترین نفع را مشتریان از «رقابت امکانات محور» خواهند برد. استارلینک نیز یک «امکان» برای دسترسی به اینترنت به حساب می‌آید که به زیرساخت‌های موجود متکی نیست. البته تنها نفع یک دهه رقابت امکانات محور برای جامعه آمریکا، از بین بردن رقابت بوده است. همان‌طور که گفتم واقعیت خیلی آزاردهنده است.

اما در اروپا که سیاست «رقابت خدمات محور» حاکم است، شرکت‌های بزرگ باید بخشی از دسترسی به فیبر نوری را به سایر رقبا اجاره دهند و در نتیجه شاهد بازاری رو به رشد با قیمت‌های اینترنت کمتر و سرعت بیشتر هستیم. اگر آمریکا جای اروپا بود، گران‌ترین اینترنت باند پهن منطقه را داشت.

به هر صورت سیاست گذاری اینترنت باند پهن در آمریکا فاجعه است و ما مجبوریم پول زیادی را بابت سرعت پایین و خدمات مشتریان افتضاح پرداخت کنیم. جای تعجب وجود ندارد که مردم اینقدر درباره اینترنت ماهواره ای استارلینک هیجان زده هستند. استارلینک قول داده است که با مجموعه‌ای از هزاران ماهواره کوچک خود بتواند اینترنتی با کیفیت در همه‌ی مناطق عرضه کند و برای دریافت آن کافی است ترمینال این شرکت را تهیه کنید تا به سرعت ماهواره‌هایی را که در آسمان در حال حرکت هستند، ردیابی کند.

استارلینک بر این باور است که وقتی این پروژه تمام شود، بزرگ‌ترین مجموعه ماهواره‌های جهان را در اختیار خواهد داشت و از سیستم هدایت مداری خودکار و سیستم جلوگیری از تلاقی خودکار بهره خواهد برد (پیش از این استارلینک با دیگر اپراتورهای ماهواره ای به مشکلات ارتباطی خورده بود).

راه اندازی اینترنت ماهواره ای استارلینک

استارلینک مجموعه‌ای از دستاوردهای مهندسی پیشرفته را در بسته‌ای به ارزش ۴۹۹ دلار تحویل کاربر می دهد. سیستم اینترنت ماهواره ای استارلینک بسیار پیشرفته‌تر از سیستم‌های اینترنت ماهواره ای قبلی است که کند، گران و محدود بودند.

نقشه پوشش اینترنت استارلینک جهان را به شبکه‌های شش ضلعی شبیه به کندوی زنبور تقسیم می‌کند و ماهواره‌هایی که تاکنون پرتاب شده‌اند اکثراً بخش شمالی آمریکای شمالی را پوشش می‌دهند. از طرفی کل پروژه در مرحله بتا قرار دارد و حتی اگر در منطقه تحت پوشش آن باشید، دسترسی به آن محدود است. در واقع در هر بخش جغرافیایی فقط تعداد محدودی کاربر می‌توانند از این سرویس استفاده کنند تا فشار زیادی به سیستم استارلینک نیاید.

خوشبختانه در محل زندگی من هنوز این ظرفیت پر نشده بود. بنابراین؛ در وب‌سایت استارلینک ثبت نام کردم و یک هفته بعد تجهیزات مورد نیاز را دریافت کردم. با خود گفتم، بیا سیستم را نابود کنیم. اما بعد متوجه موضوع درخت‌ها شدم.

در داخل جعبه خاکستری بزرگ استارلینک چهار آیتم وجود دارد: خود دیش که به یک کابل PoE (کابل انتقال توان الکتریکی بر بستر کابل شبکه) ۳۰/۴۸ متری متصل شده است، یک سه پایه فلزی کوتاه که به عنوان پایه دیش قرار می‌گیرد، آداپتور برق استارلینک و یک روتر وای فای نقره‌ای کوچک که دارای یک کابل PoE سفید است. راه‌اندازی این مجموعه خیلی ساده است. شما هر دو کابل شبکه را به آداپتور برق وصل می‌کنید و سپس آداپتور را به برق می‌زنید. تمام شد. دفترچه راهنمای همراه محصول نیز فقط به همراه تصویر این مراحل را توضیح داده است.

تمامی بخش‌های سخت‌افزاری به خوبی طراحی شده‌اند و اگرچه این پروژه هنوز در مرحله بتا قرار دارد، ولی حس یک محصول نهایی را به کاربر می‌دهد. خود دیش از پلاستیک سفید ساخته شده است و یک لایه مات سفید رنگ نیز آن را پوشانده است. دو دکمه روی پایه آن قرار دارد که باعث می‌شود دیش روی سه پایه قفل شود. موتورهایی نیز برای چرخاندن و کج کردن خودکار دیش تعبیه شده‌اند. شما لازم نیست هیچ کاری انجام دهید.

البته طراحی یک ایراد نیز دارد. کابل به صورت دائمی به دیش وصل است و اگر – به هر صورتی- آسیب ببیند، احتمالاً باید کل دیش را عوض کنید.

اگرچه کیت استارلینک به همراه یک سه پایه کوتاه عرضه شده است و دستورالعمل‌های آنلاین می‌گویند تا زانو بالا می‌آید، اما حقیقت این است که دیش باید در بالاترین جای ممکن قرار گیرد. استارلینک به دید کاملی از ماهواره‌های خود نیاز دارد و درخت‌ها، ساختمان‌ها و حتی میله‌های فلزی نیز ممکن است به راحتی جلوی سیگنال را بگیرند. بنابراین اگر در اطراف خود درختان بلندی دارید که دید را پوشانده‌اند، باید فکری به حالشان بکنید.

کاربران بتای استارلینک راه‌حل‌های عجیب و گاها خنده‌داری برای این مشکل پیدا کرده‌اند (یک ویژگی خوب استارلینک، کاربران بتای آن هستند. افرادی که فوق‌العاده مشتاق این فناوری جدید هستند و باور دارند که راه حل هر مشکلی را خواهند یافت).

شما باید توجه کنید که در حال حاضر مسئله دید باز افق بسیار در کیفیت اینترنت شما تأثیرگذار خواهد بود و حتی یک درخت می‌تواند سبب تضعیف و  اختلال در سیگنال استارلینک شود.

سایت استارلینک این موضوع را به وضوح اعلام می‌کند: «اگر هر چیزی از جمله درخت، دودکش، میله فلزی و … مسیر پرتو را حتی برای لحظه کوتاهی مسدود کند، سرویس اینترنت شما نیز با اختلال مواجه خواهد شد. ما به شما توصیه می‌کنیم که دستگاه خود را در بالاترین جای امن ممکن که دید بازی به آسمان دارد، قرار دهید. کاربرانی که در مناطقی پر از درخت‌ها یا ساختمان‌های بلند زندگی می‌کنند، بهتر است در مراحل اولیه از این سرویس استفاده نکنند.»

راه حل استارلینک برای برطرف کردن این مشکل فرستادن ماهواره‌های بیشتر به فضا است و خب این لزوماً ایده خوبی نیست. زیرا همانطور که اینترنت ماهواره ای استارلینک طرفداران زیادی دارد، منتقدان زیادی نیز در مجامع علمی دارد که فکر می‌کنند پوشاندن زمین با هزاران ماهواره کوچک می‌تواند در کار ستاره شناسان اختلال ایجاد کند و سبب گیج شدن افراد و مزاحمت برای تلسکوپ‌ها شود.

این یکی دیگر از نتایج سیاست‌های اشتباه باند پهن در آمریکا است که آن‌قدر مردم تشنه یک سرویس رقابتی هستند که حاضرند بگویند تلسکوپ‌ها مهم نیستند.

وقتی همه چیز را آماده کردید، دیش استارلینک شروع به چرخش می‌کند تا موقعیت ماهواره‌ها را پیدا کند. بنابراین؛ یک بخش باز از آسمان کافی نیست. استارلینک مخروطی به زاویه ۱۰۰ درجه و حداقل ارتفاع ۲۵ درجه بالاتر از افق را پیشنهاد می‌کند. البته برنامه استارلینک به شما می‌گوید که دید در کجا و چگونه و چقدر مسدود شده است و چنین چیزی چند ساعت در روز اینترنت شما را مختل خواهد کرد.

من دیش خود را در فاصله تقریباً ۱۸ متری از خانه‌ام قرار داده‌ام ولی نوک خانه و درخت‌های پشت آن، دو ساعت در روز اینترنت من را با مشکل مواجه می‌کنند. وقتی که یک جای مناسب برای دیش استارلینک پیدا کردید و کابل آن را به داخل خانه رساندید، (به خاطر جدا نشدن کابل از دیش، برخی کاربران مجبورند دیوار را سوراخ کرده و کابل را از آن عبور دهند.) می‌توانید آداپتور را به برق وصل کنید. دیش به منظور دریافت سیگنال شروع به چرخش خواهد کرد و سپس برنامه ماهواره را دانلود می‌کند تا بتواند خود را با آن تنظیم کند.

در همین هنگام روتر وای فای راه‌اندازی می‌شود (که کمی کند است) و شما بالاخره می‌توانید به شبکه استارلینک وصل شوید. پس از وصل شدن به شبکه، برنامه استارلینک را باز کنید. شما می‌توانید نام شبکه خود را تغییر داده و برای وای فای خود رمز تعیین کنید. تمام شد. واقعاً این مراحل برای یک سیستم اینترنت ماهواره ای فوق‌العاده پیشرفته، بسیار آسان است و دیگر لازم نیست چیزی را تنظیم کنید یا نگران باشید.

روتر وای فای ۵ دو بانده ارائه شده خیلی ساده است: تنها یک درگاه شبکه اضافی با پشتیبانی از سوییچ در آن قرار گرفته است و هیچ خبری از مشخصات و گزینه‌های نرم‌افزاری نیست. اگر نمی‌خواهید از روتر استارلینک استفاده کنید، هیچ مشکلی وجود ندارد. تنها شرط استفاده از یک روتر دیگر پشتیبانی آن از مسیریابی ایستا (Static Routing) است.

کیفیت اینترنت استارلینک

وقتی همه چیز آماده شد، دیگر حرف زیادی باقی نمی‌ماند. استارلینک یک اینترنت نسبتاً سریع و خیلی ناپایدار را به شما ارائه خواهد داد. من حتی توانستم سرعتی بیش از ۱۰۰ مگابیت بر ثانیه وعده داده شده را تجربه کنم و به ۲۲۲ مگابیت بر ثانیه برای دانلود و ۲۴ مگابیت بر ثانیه برای آپلود رسیدم. اما همانطور که دیگران گزارش کرده‌اند، سرعت متوسط بین ۳۰ تا ۹۰ مگابیت بر ثانیه بود و در خیلی مواقع نیز با افق سرعت و قطعی مواجه می‌شدم.

اگر استارلینک بتواند اینترنت سریع و پایداری را ارائه بدهد، می‌تواند با سریع‌ترین گزینه دریافتی از خدمات دهنده محلی اینترنت کابلی من رقابت کند. زیرا اینترنت با سرعت دانلود ۳۲۵ مگابیت بر ثانیه و آپلود ۲۵ مگابیت بر ثانیه را با هزینه اشتراک ماهیانه ۲۰۰ دلار ارائه می‌دهد که در مقایسه با سرویس‌های ارائه شده در مناطق پرجمعیت‌تر زیاد جالب نیست.

من در استفاده یک هفته‌ای خود از اینترنت استارلینک هیچ مشکلی با استریم ویدیوهای 4K از نتفلیکس و دیزنی پلاس نداشتم و بدون مشکل خاصی ویدیوهای یوتیوب را نیز تماشا می‌کردم ولی انجام کارهای سریع‌تر مثل چرخیدن در ویدیوهای تیک تاک با کمی تاخیر مواجه می‌شد.

سرویس‌هایی همانند اسلک، زوم یا گیمینگ که به یک اتصال پایدار و مستمر احتیاج دارند، عملاً قابل استفاده نبودند. من خیلی امیدوار بودم که بتوانم چندین روز به طور کامل از اینترنت ماهواره ای استارلینک استفاده کنم؛ اما پس از چند پیام از دست رفته اسلک و افت رزولوشن و فریز شدن تصویر در تماس تصویری زوم، به کلی ناامید شدم. خیلی از کاربران بتا Starlink نیز تجربیات مشابهی را گزارش داده‌اند و گفته‌اند که هر چند دقیقه یکبار، ارتباط به مدت چند ثانیه قطع می‌شود.

تاخیر زمانی (Latency) استارلینک نیز بین خوب تا خیلی بد نوسان دارد. من فکر می‌کنم که قطع شدن ارتباط خیلی بدتر از تاخیر زمانی برای گیمینگ باشد و به همین خاطر تاخیر زمانی را در گیمینگ بررسی نکردم. اما استارلینک خودش تایم پینگ را برای بازی‌های Counter Strike: Go و Fortnite در برنامه خود اندازه‌گیری می‌کند و به ندرت دیدم که این عدد پایین‌تر از ۵۰ میلی‌ثانیه بیاید و در اکثر موارد بین ۸۵ تا ۱۱۵ میلی‌ثانیه بود. شما قطعاً نمی‌خواهید در این شرایط بازی کنید، مگر اینکه دوست داشته باشید ببازید. برخی از کاربران استارلینک توانسته بودند بازی کنند و حتی از گوگل استادیا نیز استفاده کنند. اما این جریان پایدار به نظر نمی‌رسد و تا حد زیادی به پوشش ماهواره ای در منطقه شما بستگی دارد.

در حال حاضر هیچ محدودیت حجمی برای این سرویس وجود ندارد. اما مشخصاً استارلینک به آن فکر می‌کند و همانند هر ارائه کننده خدمات باند پهن دیگر، عبارت «جلوگیری از سوء استفاده» را به کار خواهد برد. اگر می‌خواهید برای اینترنت استارلینک ثبت نام کنید و سرویس اینترنت کابلی خود را لغو کنید، باید این را هم در نظر بگیرید که استارلینک به عنوان تنها ارائه دهنده اینترنت ماهواره ای شما چطور خواهد بود.

جمع بندی

می‌دانم که شما به خاطر اینترنت ماهواره ای استارلینک هیجان زده هستید و من هم شما را درک می‌کنم. اما ما در وب‌سایت The Verge محصولات را بر اساس شرایط کنونی‌شان و نه پتانسیل‌هایشان بررسی می‌کنیم. زیرا خیلی از محصولات هیچ‌وقت به پتانسیل‌های خود نمی‌رسند و این یک حقیقت تلخ است. با توجه به وضعیت کنونی استارلینک باید گفت که این سرویس نمی‌تواند رقیبی برای اینترنت فیبر نوری باشد. حتی رقیب خوبی برای سرویس اینترنت به اصطلاح نامحدود AT&T 5G نیست. زیرا؛ وقتی خانه هستم به راحتی می‌توانم با آن اینترنت کار کنم ولی چنین چیزی با استارلینک امکان‌پذیر نیست.

به نظر می‌رسد که ما باید درباره توانایی‌های کنونی این سیستم و شرایطی که دوست داریم در آینده داشته باشد و دلایل عدم تحقق آنها در شبکه‌های فعلی خود صادق باشیم.

بیایید این بررسی را در دو بخش به پایان برسانیم. اول از همه اینکه تیم استارلینک باید به خاطر ارائه چنین سیستم پیچیده‌ای و پیشرفت‌های کنونی آن و مسیر پیش رویش به خود افتخار کنند.

استارلینک یک دستاورد قابل توجه مهندسی است و قدرت اراده لازم برای عملی ساختن آن در محصول ساده‌ای که تحویل مشتریان شده است، به خوبی می‌درخشد. هرچند به نفع همه است که انجام دادن این همه کار و فرستادن این همه ماهواره به مدار زمین تنها برای دسترسی به اینترنت را سبک سنگین کنند. ستاره شناسان و دانشمندان خیلی از این بابت عصبانی هستند و استارلینک باید بیشتر با آنها صحبت کند.

دوم اینکه تمام افرادی که فکر می‌کنند استارلینک می‌تواند انحصار اینترنت کابلی را از میان بردارد و تغییری شگرف در باند پهن ایجاد کند، باید به طور جدی در انتظارات خود تجدید نظر کنند. در حال حاضر و در بهترین حالت استارلینک می‌تواند اتصالی نسبتاً پرسرعت و ناپایدار را با نوسانات خیلی زیاد در لیتنسی به شما ارائه دهد. تازه باید وقتی که صرف بیرون آوردن اره برقی و بر طرف کردن مشکل درخت می‌گذارید را هم در نظر بگیرید.

شاید این شرایط با فرستادن ماهواره‌های بیشتر از طرف این شرکت تغییر کند. شاید در نهایت در مناطقی که مملو از درختان بلند هستند نیز خوب کار کند و شاید روزی در باد و باران شدید قطع نشود. من به استارلینک در بررسی خود نمره ندادم چون که کل این پروژه در مرحله بتا قرار دارد و شرکت نیز وعده‌های زیادی در رابطه با قابل اطمینان بودن آن نداده است. اما حتی اگر به مرحله نهایی هم برسد، شما نهایتاً به سرویسی مواجه خواهید بود که در بهترین حالت می‌تواند با یک اینترنت LTE خوب رقابت کند. من طرفدار اینترنت کابلی و اپراتورهای بی‌سیم نیستم، اما این یک حقیقت است که اینترنت باند پهن کابلی و اینترنت 5G من، هم از استارلینک سریع‌تر و هم قابل اعتماد تر هستند و به احتمال زیاد در آینده نیز همین‌گونه نیز خواهند ماند.