نگاهی به داستان جالب دوربین سلفی زیر نمایشگر: از تولد تا تکامل

در گذشته قرار گرفتن دوربین سلفی زیر نمایشگر تنها یک رویای دست نیافتنی بود اما با تحقق این رویا قصد داریم روند توسعه این نوع طراحی را زیر ذره‌بین ببریم.

چند سال پیش داشتن یک گوشی با نمایشگر بدون حاشیه اطراف تقریبا محال بود و دوست‌داران تکنولوژی، این نوع گوشی‌ها را تنها در رندرهای گرافیکی و خیالاتشان می‌توانستند پیدا کنند. اما اولین جرقه‌های این طرح مفهومی حدود 7 سال پیش و در سال 2014 از سوی یک منبع نه چندان معتبر در دنیای موبایل زده شد. گوشی شارپ آکوئوس کریستال – Sharp Aquos Crystal زمانی پا به بازار گذاشت که برندهای معروف دنیای موبایل هنوز در حال یافتن هویت مخصوص خودشان بودند.

در آن زمان اچ تی سی با گوشی وان ام 8 – One M8 خود روی تجربه صوتی کاربر تمرکز ویژه‌ای کرده بود و با شرکت بیتس که حالا تحت مالکیت اپل در آمده همکاری‌های گسترده‌ای داشتند. سونی روی دوربین با رزولوشن بالا در اکسپریا زد 2 – Xperia Z2 سرمایه‌گذاری کرده بود، سامسونگ سعی داشت با گلکسی اس 5 – Galaxy S5 در همه زمینه‌ها حرفی برای گفتن داشته باشد و اپل مشغول کوچ به سوی آیفون‌های بزرگتر در دوران پسا استیو جابزی بود و دست به معرفی آیفون 6 و 6 پلاس زد.

با این وجود یک کمپانی ژاپنی که به تازگی در حوزه موبایل پا گذاشته بود دست به طراحی یک موبایل با حاشیه‌های اندک اطراف صفحه نمایش زد. به این طراحی انقلابی ایرادهای کمی وارد بود و به نوعی کاربران و دیگر کمپانی‌ها را شگفت‌زده کرد. اما زمانی که حاشیه‌های اطراف نمایشگر به خصوص قسمت بالایی آن حذف می‌شود باید قطعاتی که در آن قسمت قرار می‌گیرند به بخش‌های دیگر منتقل شوند. شارپ نیز یک حاشیه بزرگ برای پایین نمایشگر در نظر گرفت تا همه آنچه که حذف کرده را در آن بگنجاند. این حاشیه عجیب و غریب به آکوئوس ظاهری یکتا داده بود و البته این نوع طراحی بهترین راه حل برای این موضوع نبود؛ اما اگر حاشیه بزرگ پایینی را در نظر نمی‌گرفتید و تنها به نمایشگر خیره می‌شدید، شاهد موبایلی بودید که به صورت یکپارچه از صفحه نمایش تشکیل شده است.

شارپ با طراحی عجیبش همه را شگفت‌زده کرد اما مهم‌تر از آن، رقابت جدیدی برای تولید اسمارت فون‌هایی با نمایشگر بدون حاشیه را استارت زد که تا به امروز ادامه دارد و از آن لحظه به بعد، دیگر هیچ چیز مثل قبل نیست.

به ناچ خوش‌آمد بگویید!

در سال 2017 اولین گوشی با طراحی ناچ به نام اسنشال – Essential عرضه شد. استارت‌آپ نوپای سازنده اسنشال که در آن یکی از مدیران سابق گوگل یعنی اندی رابین نیز حضور داشت برای اولین بار نام این طراحی را ناچ گذاشت. حدود یک ماه پس از معارفه رسمی این گوشی، اپل از آیفون ایکس جنجالی پرده برداشت و دومین بمب طراحی ناچ منفجر شد.

در نظر داشته باشید آیفون ایکس و هر گوشی دیگری از سال‌ها قبل در دست طراحی و ساخت قرار می‌گیرند تا بالاخره در یک تاریخ مشخص به طور رسمی معرفی شوند؛ بنابراین هر دو گوشی اسنشال و آیفون ایکس همزمان درحال شکل‌گیری بوده‌اند. ما باور داریم آیفون ایکس زودتر طراحی شد ولی اسنشال زودتر به معرفی رسید، و در نهایت قضاوت برای اینکه کدام کمپانی برای اولین بار از این طراحی استفاده کرد را بر عهده شما می‌گذاریم که البته شاید اهمیت چندان بالایی نیز نداشته باشد.

پس از معرفی آیفون ایکس به سرعت بازار موبایل با این نوع طراحی‌ها بمباران شد:

• گوشی‌هایی که ناچ آن‌ها شبیه به آیفون ایکس بود.
• ناچ قطره‌ای که هنوز هم در گوشی‌های ارزان‌تر و اقتصادی اندرویدی دیده می‌شود.
• ناچ حفره‌ای که اولین بار در محصول برند زیرمجموعه هواوی یعنی آنر ویو 20 – Honor View20 دیده شد و بعدها توسط کمپانی‌های دیگر مانند سامسونگ مورد استفاده قرار گرفت.

انتخاب اینکه کدام یک از این طراحی‌ها ظاهر زیباتری دارند به سلیقه کاربر بستگی دارد اما باید بپذیریم که تمامی انواع طراحی ناچ سعی دارند تا تجربه تماشای نمایشگر گوشی را بهتر کنند. در همین راستا قصد داریم گوشی‌هایی که در مسیر توسعه و بهبود طراحی ناچ نقش چشمگیری داشته‌اند را زیر ذره‌بین ببریم تا مسیر طی شده توسط طراحان مشخص‌تر شود.

شیائومی می میکس 2 – Xiaomi Mi Mix 2

شیائومی که حالا تبدیل به بزرگترین تولیدکننده اسمارت فون در دنیا شده از همان طراحی شارپ برای می میکس 2 سرمشق گرفت. حاشیه زیر نمایشگر نسبت به آکوئوس کریستال به طرز قابل توجهی کوچک‌تر شده بود و دوربین سلفی زیر نمایشگر و در همان حاشیه قرار داشت. مدت کوتاهی پس از می میکس 2، نسخه اس این گوشی عرضه شد که حاشیه‌اش کمی کوچک‌تر شده بود.

آنر مجیک 2 – Honor Magic 2

آنر ابتکار بهتری به خرج داد و دست به ساخت یک گوشی با طراحی اسلایدری زد. این طراحی توسط شیائومی در می میکس 3 نیز به تولید رسید و مکانیسم پیچیده و خاصی برای باز شدن اسلایدر در نظر گرفته شده بود. در این طراحی مقاومت در برابر آب و گرد و خاک قربانی شده بودند و همچنین نگرانی‌هایی بابت دوام ساختار اسلایدری به مرور زمان ایجاد شده بود. با این وجود مجیک 2 و شیائومی می میکس 3 ظاهری بسیار زیبا و استثنایی داشتند.

اوپو فایند ایکس – Oppo Find X

در این دسته به‌جز فایند ایکس، گوشی‌های دیگری مانند ویوو نکس ای، گلکسی ای 80، ایسوس زنفون 6 و وان پلاس 7 پرو نیز قرار می‌گیرند که وجه تمایز آن‌ها با دیگران دوربین سلفی پاپ‌آپ است. در حالی‌که سامسونگ شهامت کافی را برای گنجاندن این ویژگی در گوشی‌های پرچمدارش نداشت ولی ایسوس، اوپو، ویوو و وان پلاس در پرچمدارانشان دوربین سلفی پاپ‌آپ را لحاظ کردند. در سال 2021 تنها یکی از کمپانی‌های مذکور همچنان به این طراحی وفادار مانده و آن ایسوس با زنفون 7 پرو است.

سامسونگ مشخصا دیگر علاقه‌ای به این طراحی ندارد، اما ویوو و به خصوص اوپو و وان پلاس در چند محصول دیگر نیز از دوربین پاپ‌آپ استفاده کردند. وان پلاس در وان پلاس 7 پرو موفق شد تا یک گوشی بسیار زیبا با حاشیه‌های ناچیز اطراف نمایشگر بسازد اما 8 پرو و 9 پرو نتوانستند زیبایی این گوشی را تکرار کنند. تقریبا می‌توانیم بگوییم در این میان وان پلاس درگیر یک روند منفی و پسرفت شده است.

زد تی ای اکسون 20 5 جی – ZTE Axon 20 5G

همانند گوشی‌های بدون حاشیه، اولین شرکتی که توانست دوربین سلفی زیر نمایشگر را به مرحله تولید برساند و آن را مخفی کند باز هم از سوی شرکتی بود که انتظارش را نداشتیم. شاید فکر کنید که این کار عجیب و غریب بوده و باعث شگفتی می‌شود اما در واقع اینطور نیست. شرکت‌های کوچک‌تر چیزهای کمتری برای از دست دادن دارند و اگر ریسک کنند، ممکن است به خوبی تبدیل به نقطه قوت و منبع جدید سودرسانی‌شان شود. این در حالی است که برای کمپانی‌های بزرگی مانند سامسونگ و اپل ریسک کردن چندان منطقی نیست و چه بسا باعث ضررهای مالی سنگینی شود که به هیچ عنوان به مذاق مدیران و سهام‌داران این کمپانی‌ها خوش نخواهد آمد.

زد تی ای آماده بود تا اکسون 20 5 جی را در سپتامبر 2020 عرضه کند. در آن زمان آیفون‌ها همچنان ناچ بزرگی داشتند و شاید می‌توانستیم آن را نقطه قوت اکسون 20 بدانیم، اما در عمل این گوشی بیشتر یک پروژه شکست‌خورده بود تا یک ایده موفق. عکس‌هایی که توسط دوربین سلفی زیر نمایشگر گرفته می‌شدند تار و بدون مرز مشخص میان رنگ‌ها بودند و گرچه سنسور زیر نمایشگر قرار گرفته بود اما نمی‌توانستیم آن را مخفی بدانیم. هاله مشکی مربعی شکل بالای صفحه نمایش ایجاد شده بود که به گوشی ظاهر عجیبی می‌داد.

اما هیچ‌یک از نقاط منفی این گوشی اهمیت چندانی نداشتند. اکسون 20 5 جی با این ماموریت آمده بود تا بگوید گنجاندن سنسور دوربین سلفی زیر نمایشگر یک رویای دست‌نیافتنی نیست. در ادامه کمپانی‌های دیگری مانند اوپو، ویوو و ریلمی چند طرح مفهومی از گوشی تمام صفحه خود منتشر کردند که هیچ‌گاه به دنیای واقعی پا نگذاشتند.

شیائومی می میکس 4 در برابر زد تی ای اکسون 30 5 جی و گلکسی زد فولد 3

زمان را به جلو می‌زنیم تا به امروز برسیم. در حال حاضر بهترین گوشی‌های بازار که مجهز به دوربین سلفی زیر نمایشگر هستند را نام بردیم تا طی یک مقایسه، کیفیت آن‌ها را بسنجیم.

زد تی ای اکسون 30 5 جی – ZTE Axon 30 5G

بیایید با اکسون 30 شروع کنیم که زودتر از سایرین معرفی شد. همیشه اولین بودن به معنای بهترین بودن نیست. برخلاف اکسون 20، نسل بعدی این گوشی از دوربین زیر نمایشگر مخفی بهره می‌برد که اصلا متوجه آن نخواهید شد مگر آنکه با دقت تمام به تماشای قسمت بالایی نمایشگر بنشینید. سنسور 16 مگاپیکسلی زیر صفحه نمایش حالا پیکسل‌های بیشتری روبروی خود دارد تا کمتر مشخص باشد. زد تی ای تراکم پیکسلی آن ناحیه را از 200 پیکسل در هر اینچ در اکسون 20 به 400 پیکسل در هر اینچ در اکسون 30 رسانده تا ظاهر دیوایس یک‌دست‌تر شود.

روکش روی دوربین سلفی از ساختار 7 لایه‌ای تشکیل شده و مواد سازنده‌اش شفافیت بیشتری برای عبور نور دارند. همچنین مدار به خصوص و چیپ مخصوصی برای نمایشگر و این دوربین سلفی گنجانده شده تا دوربین بتواند همزمان با دریافت نور بیشتر، کیفیت تصاویر را نیز ارتقا بدهد. بدین ترتیب اکسون 30 با پردازش 4 در 1 باینری تصاویر می‌تواند عکس‌هایی با پیکسل 2.24 میکرومتری ثبت کند.

اگر نگاهی به پروسه‌های تکنولوژیکی که برای تولید اکسون 30 طی شده بیاندازیم متوجه می‌شویم زد تی ای چیزهای زیادی آموخته است. دوربین سلفی زیر نمایشگر به خوبی پنهان شده و سلفی‌های آن کارآمدتر هستند. اگر می‌خواهید دوربین سلفی را با چشم غیرمسلح ببینید باید با دقت بسیار بالا و از زاویه‌های دیگر به بالای نمایشگر خیره شوید.

اما در زمینه کیفیت تصاویر که زد تی ای زمان و تلاش زیادی را صرف بهبود آن کرده باید بگوییم پردازش‌های هوش مصنوعی گوشی (در حالت Enhanced) می‌تواند عکس‌های تار و بلوری را تبدیل به تصاویر قابل استفاده‌ای کند که شاید با عکس‌های یک گوشی میان‌رده و اقتصادی اندرویدی اشتباه گرفته شوند. بله کیفیت تصاویر سلفی به خوبی یک گوشی پرچمدار معمولی نیستند اما با این وجود توانسته تفاوت‌های بزرگی را در دو نسل پرچمدارش ایجاد کند.

شیائومی می میکس 4 – Xiaomi Mi Mix 4

شیائومی از جمله شرکت‌هایی بوده که معمولا در افزودن قابلیت جدید به محصولاتش سریع‌تر از دیگر کمپانی‌های چینی عمل می‌کند. در می میکس 4 دوربین به خوبی مخفی شده و همانند اکسون 30، دوربین سلفی زیر نمایشگر را نخواهید دید مگر آنکه به هر زحمتی که شده بخواهید آن را زیر پیکسل‌های صفحه نمایش ببینید. می میکس 4 یک پرچمدار واقعی بوده که به دلیل دوربین مخفی‌اش طرفداران زیادی پیدا کرده است.

سنسور مورد استفاده در این گوشی 20 مگاپیکسل رزولوشن دارد که کیفیت عکس‌هایش در شرایط نوری مساعد خوب ارزیابی می‌شود اما در مجموع کمی مورد انتقاد قرار می‌گیرد. این موضوع شاید به جدید بودن این گوشی و عدم دریافت به روز رسانی‌های نرم افزاری باشد.

مشکل واضحی که در سلفی‌ها به چشم می‌خورند، مات بودن تصویر در نقاطی است که یک منبع نور وجود دارد و در تصاویر بالا نیز کاملا مشخص است. مطمئن نیستیم که شیائومی می‌تواند با یک آپدیت نرم افزاری این مشکل را مرتفع کند یا خیر،‌ اما امیدواریم نسخه جهانی این گوشی آماده‌تر از نسخه مخصوص چین باشد.

گلکسی زد فولد 3 – Galaxy Z Fold 3

و حالا به جدیدترین موبایلی می‌رسیم که مجهز به دوربین سلفی زیر نمایشگر شده و احتمالا پرطرفدارترین گزینه میان تمامی گوشی‌های مورد بحث ماست. در اینجا شاهد یک تجربه سامسونگی خالص هستیم که تصمیم درباره استفاده کردن یا نکردن از آن بر عهده کاربر خواهد بود. اگر شما به این دیوایس با نمایشگر بزرگ 7.6 اینچی علاقه‌مندید و عملکرد دوربین سلفی برایتان اهمیت چندانی ندارد، ممکن است زد فولد 3 بتواند شما را راضی نگه دارد.

کره‌ای‌ها از یک سنسور 4 مگاپیکسلی زیر نمایشگر استفاده کرده‌اند که اصلا به اندازه اکسون 30 یا می میکس 4 از دید کاربر پنهان نیست. مرز میان دوربین و نمایشگر با هر پس‌زمینه‌ای قابل مشاهده بوده و حتی هنگامی که صفحه خاموش است باز هم می‌توانیم شکل 8 ضلعی مربوط به دوربین که به تابلوی ایست شباهت دارد را ببینیم. شاید این علامتی بوده که به سامسونگ بگوید ایست کن سامسونگ! این دوربین برای من هنوز زود است.

کیفیت تصاویر ما را سورپرایز نمی‌کنند و عکس‌ها به اندازه یک دوربین 4 مگاپیکسلی کیفیت دارند. البته دوربین سلفی فولد 3 کمتر از فولد 2 با طراحی پانچ به چشم می‌آید و همین می‌تواند تبدیل به عاملی شود که دوست‌داران سامسونگ به فولد 3 روی خوش نشان بدهند.

جمع‌بندی

چند نکته کلی درباره گوشی‌هایی که از دوربین سلفی زیر نمایشگر بهره می‌برند وجود دارد که باید به آن‌ها توجه داشته باشیم:

1. تمام دیوایس‌هایی که به این طراحی مزین شده‌اند قیمت‌گذاری کاملا متفاوتی با سایر گوشی‌های بازار دارند، چرا که بیشتر از این نمی‌توانند متفاوت باشند. اکسون 30 5 جی در بازار جهانی با قیمت 500 دلار به فروش می‌رسد که شاید استثنای این گوشی‌ها باشد، چرا که با مشخصات فنی یک پرچمدار و قیمت یک میان‌رده فروخته می‌شود. می میکس 4 هنوز در بازارهای جهانی حاضر نشده ولی انتظار می‌رود قیمتی معادل پرچمداران فعلی بازار داشته باشد. در نهایت گلکسی زد فولد 3 که در نوع خود و بدون دوربین زیر نمایشگر موبایل گران‌قیمتی محسوب می‌شود 1799 دلار قیمت دارد.
2. در دسترس بودن گوشی‌های با این طراحی در بازه‌های قیمتی مختلف بهترین خبر برای دوست‌داران تکنولوژی محسوب می‌شود، چرا که مجبور نیستند بیش از هزار دلار خرج کنند تا لذت استفاده از دوربین سلفی زیر نمایشگر را تجربه کنند.
3. در حالی‌که کیفیت عکس‌ها مشکل بزرگی برای الگوریتم‌های هوش مصنوعی محسوب نمی‌شوند، اما ویدیوها وضعیتی کاملا متفاوت داشته و کیفیتشان چنگی به دل نمی‌زند و برای نمونه در اکسون 30 5 جی ویدیوها کاملا مات و محو هستند. اما خبر خوب اینکه برخی کمپانی‌ها مانند اپل و گوگل (در پیکسل 6 و چیپ تنسور) راهی برای پردازش روی ویدیوها حین ضبط پیدا کرده‌اند، بنابراین این مشکل می‌تواند تنها مختص زمان حال باشد و در آینده با تدابیر خاصی به طور کامل برطرف شود.

در دوران هیجان‌انگیز یک انقلاب جدید در اسمارت فون‌ها قرار داریم که نمایشگرهای بدون حاشیه و دوربین سلفی زیر نمایشگر به ترندهای دنیای تکنولوژی تبدیل شده‌اند و پس از سال‌ها شاهد خلاقیت کمپانی‌های مختلف و پدیدار شدن ویژگی‌های جدید در صنعت تلفن‌های هوشمند هستیم.