گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
در پی بالا گرفتن تنش‌های کی‌یف با مسکو، ارتش اوکراین موشک‌های ضد زره جاولین را به خط مقدم درگیری احتمالی با روسیه انتقال داد.
اوکراین در سال 2018 موشک ضد زره FGM-148 جاولین – Javelin را از آمریکا خریداری کرد که اعتراض روسیه را به همراه داشت. این موشک همانطور که از نامش پیداست برای نابودی خودروهای زرهی به ویژه تانک‌های اصلی میدان نبرد استفاده می‌شود.
ارتش اوکراین از این موشک‌ها جهت درگیری با نیروهای روسی و جدایی طلبان مورد حمایت کرملین در شرق خاک خود استفاده می‌کرد و حال که خطر جنگ غریب الوقوع با روسیه جدی‌تر از همیشه است، ارتش این کشور که همواره سعی داشت این موشک‌ها را به نمایش نگذارد، آن‌ها در خط مقدم نبرد احتمالی خود با ارتش روسیه نیز مستقر نمود.
خرید جاولین توسط اوکراین یکی از بحث برانگیزترین معاملات نظامی چند سال اخیر است. زیرا با موشکی روبرو هستیم که عملا هیچ تانکی توان ایستادگی مقابل آن را نداشته و بارها در میدان نبرد خود را ثابت کرده است. علاوه بر آمریکا 22 کشور دیگر از دارندگان این موشک هستند که از این بین تحویل موشک به اوکراین، گرجستان، استونی و لیتوانی سبب نارضایتی روسیه شد. چین نیز از فروش آن به تایوان ناخشنود بود.
نخستین حضور عملیاتی این موشک در حمله سال 2003 آمریکا به عراق رقم خورد. عراق نیروی زرهی بسیار گسترده و قدرتمندی داشت، اما نیروهای ویژه آمریکایی در تیم‌های دو نفره با استفاده از موشک جاولین دست به قتل عام این تانک‌ها زدند. تنها در یک عملیات آمریکایی‌ها فقط 4 واحد جاولین داشتند و با استفاده از آن‌ها و شلیک 19 موشک، یک گروهان موتوری از ارتش عراق به همراه صدها سرباز را کشتند. همه شلیک‌ها از برد بالای 2.2 کیلومتر صورت گرفت و حتی یک مورد از فاصله 4.2 کیلومتری انجام شد. نیروهای ویژه آمریکایی موشکی با قابلیت شلیک کن – فراموش کن در اختیار داشتند و در کوتاه‌ترین زمان یک تانک عراقی را انتخاب و پس از شلیک موشک سریعا از محل قبلی خود به محلی دیگر می‌گریختند.
جاولین نخستین موشک دوش پرتاب ضد زره با قابلیت شلیک کن – فراموش کن است. بدان معنا که کاربر پس از شلیک نیازی به هدایت آن نداشته و موشک خود به صورت کاملا خودکار به سمت هدفش می‌رود. تا پیش از آن تمامی موشک‌های ضد زره نیاز داشتند تا لحظه برخورد توسط کاربر انسانی هدایت شوند. جاولین این قابلیتش را مدیون سیستم هدایتی خود است که به روش تصویرسازی فروسرخ صورت می‌گیرد. موشک در دماغه خود یک جستجوگر حرارتی دارد که پس از قفل و شلیک، موشک را به طرف هدف هدایت می‌کند. این جستجوگر مقاومت بالایی در برابر پادکار دارد و در نمونه‌های جدید می‌تواند هدف اصلی از هدف کاذب تشخیص دهد.
این جستجوگر موشک را قادر می‌سازد تا حتی در شب و از بین دود، مه و غبار نیز هدف را مورد اصابت قرار دهد. یک حسن دیگر آن هدایت به روش غیر فعال است. در این روش هدایتی جستجوگر هیچ گونه امواجی از خود نشر نمی‌دهد و تنها امواجی که از هدف نشر داده می‌شوند را دریافت می‌کند. این روش هدایتی سبب می‌شود هدف از قفلی که روی آن صورت گرفته مطلع نشود و موشک بتواند آن را غافلگیر کند. در حالی که موشک‌های ضد زره دیگر هدایت لیزری دارند و بایستی هدف را با یک پرتو لیزر نشانه گذاری کرد که همین امر آن را از قفل مطلع ساخته و به هدف امکان انجام پادکار جهت شکستن قفل می‌دهد.
شیرجه جاولین روی هدف
جاولین همچنین نخستین موشک با قابلیت حمله از بالا یا اصطلاحا تاپ اتک نیز محسوب می‌شود. در این روش موشک پس از شلیک ناگهان به طرف بالا حرکت می‌کند و پس از رسیدن به ارتفاع 150 متری، از بالا روی هدف شیرجه می‌زند. در این روش حمله تانک از ضعیف‌ترین بخش زره خود، یعنی بالای بدنه یا برجک مورد اصابت قرار می‌گیرد. ضمن اینکه احتمال هدف قرارگرفتن موشک توسط سیستم دفاع فعال تانک را به شدت کاهش می‌دهد. علاوه‌بر این به کاربر اجازه می‌دهد در محیط‌های متراکم نظیر جنگل یا شهر که موانع زیادی وجود دارند، موشک را شلیک و حتی اهدافی که پشت سنگر پنهان شده‌اند را مورد اصابت قرار دهد.
البته جاولین قابلیت حمله مستقیم، یعنی پرواز در یک مسیر خطی، را نیز داشته و بسته به تنظیم کاربر پیش از شلیک به یکی از دو روش گفته شده حمله می‌کند. قابلیت حمله مستقیم بیشتر برای هدف قراردادن ساختمان و سنگر است و به موشک امکان اوج گرفتن تا ارتفاع 60 متر را می‌دهد. در این حالت می‌توان اهداف به شدت نزدیک را هدف قرار داد، مثلا از یک پنجره به تانکی که پایین قرار دارد شلیک کرد. ناگفته نماند جاولین در هر دو حالت پروازی خود توان هدف قراردادن هلیکوپترها و حتی هواپیماهای کم سرعتی که در ارتفاع پایین پرواز می‌کنند را نیز دارد.
موتور موشک همچنان روشن نشده است
این موشک به روش شلیک نرم پرتاب می‌شود. به این صورت که یک خرج کوچک ابتدا موشک را از درون لوله پرتابگر به بیرون رانده و پس از آن که موشک به فاصله امن از کاربر رسید، بالچه‌های هدایتی‌اش باز و موتور راکتی سوخت جامد خود را روشن می‌کند. این روش باعث می‌شود جاولین آتش عقب خطرناکی نداشته باشد و بتوان آن را از محیط‌های بسته و متراکم نیز شلیک نمود.
جاولین از زمان ورود به خدمت همواره دستخوش ارتقا و بهسازی قرار گرفته و برد آن نمونه‌های جدیدش افزایش تقریبا 2 برابری داشته و از 2.5 کیلومتر به نزدیک 5 کیلومتر رسیده است. این برد بالا به کاربر اجازه می‌دهد از فاصله‌ای خارج از برد تسلیحات تانک، آن را هدف قرار دهد. از این موشک می‌توان در هر ساعت از روز و هر شرایط آب و هوایی استفاده کرد. موشک پس از شلیک به کمک خلبان خودکار تا نزدیکی هدف پیش رفته و پس از رسیدن به برد مناسب جستجوگر موشک روی آن قفل می‌کند.
سرجنگی خرج گود 8.5 کیلوگرمی این موشک از نوع به شدت انفجاری ضد تانک و دو مرحله‌ای است که مرحله اول زره واکنشی را نابود و سرجنگی دوم تا 800 میلی‌متر در زره اصلی تانک نفوذ می‌کند که برای نابودی هر تانک مدرن امروزی هنگام حمله از بالا، پشت، زیر یا کنار کافی است. اما در برخورد مستقیم از جلو به تانک‌های مدرن شانس بالایی ندارد و باید به نقاطی خاص برخورد کند تا تانک نابود شود، هرچند جاولین در همان ابتدا برای حمله از بالا طراحی و سرجنگی‌اش برای این کار قدرتمندتر از حد نیاز است. فیوز آن نیز پس از برخورد به بدنه تانک فعال می‌شود. در نمونه جدید این سرجنگی ترکش‌زایی نیز دارد تا بتوان آن را علیه اهداف پیاده نیز بکار برد.
این موشک بسیار سبک است و نیروهای هوابرد می‌توانند هنگام پرش با چتر آن را همراه خود ببرند. وزن کلی موشک 22.3 کیلوگرم است که 6.4 کیلوگرم آن متعلق به بخش اصلی جداشونده و 15.9 کیلوگرم دیگر متعلق به موشک و لوله آن است. پس از شلیک بخش اصلی از لوله پرتاب جدا و به یک لوله دیگر که یک موشک آماده شلیک درون خود دارد متصل می‌شود. در نمونه جدید بخش اصلی نصف نمونه قبلی وزن داشته و 70 درصد کوچکتر است، در حالی که تجهیزات الکترونیکی پیشرفته‌تری دارد.
بخش اصلی خود یک جستجوگر فروسرخ و ویدیویی با قابلیت بزرگنمایی تا 12 برابر دارد که برای هدف یابی استفاده می‌شود و می‌توان اهداف را در هر ساعت و از بین دود، غبار و مه نیز پیدا کرد. در نمونه جدید یک فاصله‌یاب و نشانه‌گذار لیزری به آن افزوده شده و دوربین رنگی آن از وضوح بالاتری برخوردار بوده دوربین فروسرخ آن نیز افزایش برد و کیفت داشته است. سیستم هدف گیری بخش اصلی آنقدر دقیق است که با آن می‌توان یک نقطه را از فاصله دور هدف گرفت و موشک را در حالت پرواز مستقیم به سمتش شلیک کرد؛ کاری که سربازان آمریکایی در عراق و افغانستان هنگام درگیری با دشمن به خصوص آن‌ها که در ساختمان سنگر گرفته بودند انجام دادند.
البته جاولین یک عیب بزرگ دارد و آن قیمت بسیار زیاد هر موشک است که بیش از 175 هزار دلار قیمت دارد. نکته جالب اینجاست گران قیمت‌ترین اهدافی که آمریکایی‌ها در عراق و افغانستان با جاولین شکار کردند نصف یک موشک قیمت داشت. از این رو آمریکا تصمیم گرفت موشک‌های ارزان‌تر با قابلیت شلیک از اسلحه و نارنجک انداز تولید کند که برای نابودی اهداف کم ارزش نیازی به شلیک جاولین نباشد.
جاولین همواره موشک به شدت بحث برانگیزی بوده و آمریکا برای تحویل آن برخی کشورها و حتی گروه‌ها با چالش فراوانی مواجه بود. در سال 2016 کردهای سوریه به این موشک مسلح شده بودند که مجددا موجب ناخشنودی روسیه و حتی ترکیه شده بود. با این حال آمریکا تحویل موشک به آن‌ها را تکذیب و اعلام کرد یکی از کشورهای خاورمیانه موشک را به دست کردها رسانده است. در خاورمیانه اردن، بحرین، عمان، قطر، عربستان و امارات دارنده این موشک هستند.
و اما در یک درگیری بین اوکراین و روسیه، تانک‌های روسی چه دفاعی در برابر این موشک دارند؟ در پاسخ باید گفت اصلی‌ترین دفاع آن‌ها همان زره واکنشی است که گرچه جلوی نفوذ را نمی‌گیرد، اما می‌تواند از شدت آن بکاهد و مشخص نیست تا چه میزان جلوی جاولین موثر باشند. همانطور که گفته شد جاولین در برابر اهداف کاذب که تانک‌ها جهت فریب موشک‌هایی با هدایت حرارتی پرتاب می‌کنند مقاومت بالایی دارد. همچنین هیچ سیستم دفاع فعال روسی، حتی پیشرفته‌ترین آن‌ها یعنی آفغانیت که روی تانک T-14 آرماتا نصب شده نیز قادر نیستند با اهدافی که از بالا حمله می‌کنند درگیر شوند.