گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
جنگنده‌های اخلالگر EA-18G گراولر از جمله مخوف‌ترین هواپیماهایی هستند که ابر ناوهای هواپیمابر نیروی دریایی آمریکا با خود حمل می‌کنند.
جنگ الکترونیک تاکتیکی است که نخستین بار در جنگ جهانی دوم به کار گرفته شد و طرفین با ایجاد اخلال‌های ابتدایی روی رادارهای یکدیگر سعی داشتند بر دیگری چیره شوند. با وقوع جنگ ویتنام، آمریکا به منظور حفاظت از هواپیماهایش در برابر جنگنده‌های ویتنام شمالی، جنگ الکترونیک و اخلالگری را به مرحله بعد برد و زمینه ساز سیستم‌های جنگ الکترونیک امروزی شد.
جنگ ویتنام در نوامبر سال 1955 آغاز شد و تا نوامبر 1964، ویتنام شمالی فاقد سامانه‌های پدافند هوایی جهت مقابله با جنگنده‌ها و بمب افکن‌های آمریکایی بود. این هواپیماها در ارتفاعی بالاتر از برد آتش توپ‌های ضد هوایی پرواز می‌کردند و از گزند آن‌ها در امان بودند. جنگنده‌هایشان نیز توان کافی برای متوقف ساختن و مقابله با هواپیماهای پیشرفته‌تر آمریکایی که توسط خلبانان حرفه‌ای و با تجربه جنگ جهانی دوم و جنگ کره هدایت می‌شدند را نداشت.
در 17 نوامبر 1964 شوروی تصمیم گرفت تا سامانه‌های پدافند هوایی موشکی مدرن خود شامل S-75 دوینا و S-125 نوا که از مسکو محافظت می‌کردند را در اختیار ویتنام قرار دهد که البته S-125 در جنگ استفاده نشد. ویتنامی‌ها پس از برپایی پدافند خود در سال 1965 موفق شدند یک جنگنده F-4 فانتوم 2 آمریکایی را شکار کنند که سبب شد پنتاگون سریعا به دنبال راه چاره باشد. البته شکار آن جنگنده نیز به آسانی انجام نشد و برای ساقط کردن یک جنگنده می‌بایست 10 موشک شلیک می‌شد. این رقم بعدها به 50 موشک در ازای یک جنگنده رسید.
یک فروند F-4G وایلد ویزل آمریکایی که جنگنده مخصوص سرکوب پدافند بود و به موشک‌های ضد تشعشع AGM-78 Standard ARM و AGM-45 Shrike مسلح شده است
به منظور مقابله با پدافند ویتنام، آمریکا در همان سال 1965 سریعا یک موشک ضد رادار را که در سال 1963 توسعه یافته بود را وارد خدمت کرد که AGM-45 شرایک (Shrike) نام داشت و نخستین موشک ضد تشعشع یا همان ضد رادار در دنیا است. البته جنگنده‌هایش از پیش به سامانه‌های پادکار الکترونیک مجهز شده بودند. شرایک برد بیشتری نسبت به پدافند هوایی ویتنام داشت و جنگنده‌های آمریکایی با استفاده از آن به پدافند ویتنام ضربات سهمگینی زدند. به طوری که تنها تا پایان 1965 هشت آتشبار S-75 نابود شده بود.
این تجربه اهمیت جنگ الکترونیک و اخلال به منظور سرکوب پدافند با استفاده از موشک‌های ضد تشعشع را به خوبی برجسته کرد و آمریکا از همان سال 1965 به دنبال ساخت چنین هواپیماهایی رفت که در همان جنگ وارد خدمت شده و اثرگذاری بالای خود را به نمایش گذاشتند.
EF-111A Raven
با گذر زمان، هواپیماهای جنگ الکترونیک نیز پیشرفت کردند و در نهایت به EA-6B پراولر (Prowler) در نیروی دریایی و سپاه تفنگداران دریایی ختم شد. این هواپیماها در 4 سال آخر جنگ ویتنام وارد خدمت شده و پس از آن در همه جنگ‌های آمریکا، از حمله به گرانادا تا جنگ عراق در سال 2003 حضور داشتند. نیروی هوایی آمریکا نیز چند مدل هواپیمای جنگ الکترونیک داشت و پس از جنگ ویتنام یک هواپیمای جنگ الکترونیک جدید به نام EF-111A ریون (Raven) را وارد خدمت کرد که بر اساس بمب افکن F-111 آرداوارک (Aardvark) ساخته و تا سال 1998 در خدمت بود.
EA-6B Prowler
پیشرفت پدافند سبب شد نیروی دریایی آمریکا در سال 2001 همزمان با آغاز قرن جدید نیاز به یک هواپیمای جنگ الکترونیک جدید به منظور جایگزینی هواپیماهای EA-6B خود را حس کند. این هواپیما در زمان جنگ ویتنام بر اساس جنگنده تهاجمی A-6 اینترودر (Intruder) ساخته شده بود و گرچه در طول زمان همواره دستخوش ارتقا، بهسازی و بروزرسانی قرار داشت، اما سنش به 30 سال می‌رسید و دیگر وقت آن بود که از خدمت خارج شوند.
بدین منظور کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی آمریکایی بوئینگ (Boeing) سریعا دست به کار شد و یک هواپیمای جنگ الکترونیک بر اساس جنگنده چندمنظوره F/A-18E/F سوپر هورنت (Super Hornet) را ارائه داد. سوپر هورنت جنگنده‌ای نسل 4.5 و ناونشین بود که در سال 1999 تحویل و در 2001 به توان عملیاتی اولیه خود رسیده و هواپیمایی بسیار جوان محسوب می‌شد. این طرح نظر نیروی دریایی را به خود جلب و در سال 2003 خواستار توسعه هواپیمای جنگ الکترونیک جدید بر اساس سوپر هورنت شدند.
گراولر و سوپر هرونت در یک قاب؛ EA-18G هواپیمای نزدیک‌تر و F/A-18F هواپیمای دورتر است
هواپیمای جدید EA-18G گراولر (Growler) نام داشت که بر اساس نمونه دو سرنشین سوپر هورنت یعنی مدل F/A-18F ساخته شد و نسبت به سوپر هورنت سریع‌تر، مانورپذیرتر و چالاک‌تر است. در این هواپیما نیز خلبان در کابین جلو و افسر جنگ الکترونیک در کابین عقب می‌نشیند. ساخت هواپیمای جدید بر اساس سوپر هورنت سبب شده بود نه تنها هزینه تولید پایین باشد، بلکه هزینه آموزش خدمه، نگهداری و تعمیر هواپیما به دلیل اشتراک قطعات و شباهت مکانیزم عملکرد آن‌ها پایین بماند.
همچون سوپر هورنت، گراولر نیز ناونشین است. این هواپیما در سال 2009 وارد خدمت و در حال حاضر نیروی دریایی آمریکا 153 فروند از آن را در اختیار دارد. با ورود به خدمت گراولر، فرایند خروج از خدمت EA-6B آغاز و نهایتا این هواپیما در سال 2015 از نیروی دریایی و 2019 از سپاه تفنگداران دریایی آمریکا بازنشسته شد. پس از آن سپاه تفنگدارای دریایی دیگر هواپیمای جنگ الکترونیک خریداری نکرد و این وظیفه تمام و کمال به گراولرهای نیروی دریایی سپرده شد. هواپیماهای جنگ الکترونیک فعلی نیروی هوایی آمریکا نیز از نوع EC-130J/H هستند که هیچ سلاحی نمی‌برند.
جنگنده‌های EA-18G گراولر در نوک حمله سرکوب پدافند هستند و برای این کار به سیستم‌های متنوعی مجهزند. یک فروند سوپر هورنت مجموها 11 آویزگاه زیر بال و بدنه برای حمل بار و مهمات دارد که در گراولر حداقل 5 عدد از آن‌ها مخصوص حمل تجهیزات و غلاف‌های جنگ الکترونیک هستند.
نوک هر بال هواپیما یک غلاف سیستم AN/ALQ-218(V)2 وجود دارد؛ از آن جا که گراولر ناونشین است، جهت اشغال فضای کمتر در آشیانه ناو هواپیمابر بال‌هایش جمع می‌شوند
دو آویزگاه موجود در نوک بال که در سوپر هورنت برای حمل موشک هوا به هوا استفاده می‌شوند، در گراولر به دو غلاف جنگ الکترونیک یکپارچه AN/ALQ-218(V)2 اختصاص یافته‌اند که علاوه بر اخلالگری، کشف امواج رادار دشمن، اقدامات پشتیبانی الکترونیک به منظور کشف امواج نشر داده شده از مواضع و تجیهزات دشمن، جاسوسی الکترونیک و شنود سیگنال را نیز انجام می‌دهند. این دو غلاف امواج رادار دشمن را دریافت و تحلیل می‌کنند تا بتوان بهترین راهکار جهت اخلال روی آن را انتخاب کرد.
در این هواپیما توپ خودکار گتلینگ 6 لول و 20 میلی‌متری M61 ولکان (Vulcan) که در همه جنگنده‌های آمریکایی شاهد آن هستیم نیز حذف شده و جای خود را به یک سامانه AN/ALQ-218(V)2 دیگر، واحد تهاجم الکترونیکی و سیستم‌های مقاومت مخابراتی در برابر جنگ الکترونیک از نوع AN/ALQ-227(v)2 داده که سبب می‌شود جنگ الکترونیک باعث از کار افتادن سیستم‌های مخابراتی هواپیما نشود. توپ ولکان در دماغه جنگنده قرار داشت که با سیستم‌های گفته شده جایگزین شد.
البته EA-18G به آن نیازی ندارد، زیرا این توپ برای نبرد هوایی نزدیک یا همان داگ فایت است که گراولر هیچ گاه درگیر آن نمی‌شود. هیچ جنگنده‌ای نیز ریسک نزدیک شدن به آن را نمی‌کند، زیرا در تمرین‌ها و رزمایش‌های انجام شده مشخص شد هر هواپیمایی که به گراولر نزدیک شود سامانه‌های راداری‌اش از کار خواهد افتاد.
و اما 3 عدد از آویزگاه‌های هواپیما زیر بدنه‌اش قرار دارند که از این بین آویزگاه وسط مخصوص حمل غلاف جنگ الکترونیک AN/ALQ-99 است. این غلاف همزمان با جاسوسی و شنود الکترونیک، روی تجهیزاتی که با فرکانس پایین کار می‌کنند، نظیر رادارهای پیش اخطار و سیستم‌های مخابراتی، اثر گذاشته و با اخلال در کار آن‌ها، سبب از کار افتادنشان می‌شود.
دو آویزگاه دیگر که در طرفین بدنه EA-18G قرار دارند نیز برای حمل دو موشک هوا به هوای فرای میدان دید AIM-120 آمرام (AMRAAM) هستند که برد این موشک در مدل D به 200 کیلومتر می‌رسد. با استفاده از آداپتور می‌توان تا 2 موشک را زیر هر یک از این آویزگاه‌ها نیز نصب نمود و بدین‌ترتیب می‌شود 4 موشک هوا به هوا از نوع آمرام در کنار موشک هوا به هوای کوتاه برد AIM-9X سایدوایندر (Sidewinder) با هدایت تصویرسازی فروسرخ و یا هر ترکیب دیگری از آن‌ها را حمل کرد. این موشک‌ها به طور کلی برای دفاع از خود هستند.
زیر هر یک از بال‌ها 3 آویزگاه دیگر است و مجموعا 6 نقطه دیگر برای حمل بار و مهمات باقی می‌ماند. زیر هر بال آویزگاه میانی مجددا به یک غلاف جنگ الکترونیک AN/ALQ-99 اختصاص دارد که این دو در فرکانس بالا کار کرده و تجیهزات دیگر مانند رادارهای کشف و کنترل آتش را هدف قرار می‌دهند. این 5 غلاف تمامی باندهای فرکانسی مربوط به امواج الکترومغناطیسی را پوشش داده و با تمامی تهدیدات زمین به هوا و هوا به هوا شناخته شده تا به امروز مقابله می‌کنند.
AN/ALQ-99
هر EA-18G گراولر در ماموریت‌های خود حداقل 3 غلاف AN/ALQ-99 با خود می‌برد. این غلاف‌ها در نوک خود پروانه‌ای دارند که به یک ژنراتور وصل است و هنگام پرواز برق مورد نیاز آن را تامین می‌کند. زیرا این غلاف‌ها به دلیل قدرت بالایی که دارند پرمصرف هستند و جنگنده به تنهایی قادر به تامین انرژی مورد نیازشان نیست.
از طرفی حمل حداقل 3 عدد از این غلاف‌ها و نیاز به مداومت پروازی بالا جهت انجام ماموریت و پشتیبانی از دیگر جنگنده‌های درگیر در نبرد، سبب می‌شود هواپیما به سوخت زیادی نیاز داشته باشد و به همین دلیل زیر دو آویزگاه داخلی بال‌ها، دو مخزن سوخت جدا شونده هر یک با گنجایش 1820 لیتر سوخت اضافه با خود می‌برند. در ماموریت‌هایی که نیاز به حمل مخزن نباشد می‌توان این دو آویزگاه را به دو غلاف AN/ALQ-99 دیگر یا 2 تا 8 موشک هوا به هوا و یا دو موشک کروز هواپرتاب و یا دو موشک ضد تشعشع اختصاص داد.
شلیک AGM-88G
دو آویزگاه خارجی بال‌های EA-18G نیز عموما برای حمل موشک ضد تشعشع AGM-88 HARM هستند که در آخرین مدل خود موسوم به AGM-88G بردش به 300 کیلومتر و سرعت به 4 ماخ افزایش یافته و به لطف یک رادار موج میلی‌متری موجود در دماغه، حتی در صورت خاموش شدن منبع امواج، موشک خود بتواند به روش راداری فعال روی آن قفل کند. مدل AGM-88E به سیستم پیوند داده ماهواره‌ای نیز مجهز است و می‌تواند تا لحظه برخورد اطلاعات هدف را از دیگر نیروهای خودی دریافت و در نبرد شبکه محور شرکت کند. این موشک‌ها برای هدف قرار دادن رادار، اخلالگرهای دشمن، آنتن‌های مخابراتی و حتی هواپیماهای دیگر هستند.
حمل دو آمرام زیر یک آویزگاه بدنه و 3 آمرام به همراه 1 سایدوایندر زیر یک آویزگاه بال با استفاده از آداپتور حمل چندگانه
البته این دو آویزگاه صرفا مخصوص حمل موشک ضد تشعشع نیستند و هر یک از موارد ذکر شده در بالا را می‌توان زیر آن نصب کرد. این امکان وجود دارد که زیر دو آویزگاه داخلی بال، کنار هر مخزن سوخت دو موشک هوا به هوای آمرام و سایدوایندر نیز نصب کرد. چنین ترکیبی را می‌توان در دو آویزگاه خارجی که عموما برای حمل هارم هستند نیز پیاده کرد. علاوه بر این می‌توان زیر هر یک از این 4 آویزگاه، با استفاده از آداپتور 4 موشک هوا به هوا در انواع مختلف حمل نمود.
گراولر مجهز به غلاف AN/ASQ-228 ATFLIR زیر بدنه
به طور کلی ظرفیت حمل بار و مهمات EA-18G تا 8 تن است و قادر است بمب‌های گلایدری رادارگریز AGM-154 JSOW با برد 130 کیلومتر و موشک‌های کروز هواپرتاب و همچنین غلاف‌های دیگر مانند غلاف تصویرساز فروسرخ جلونگر را با خود ببرد. از جمله غلاف‌های قابل حمل دیگر توسط گراولر می توان به غلاف هدف یابی AN/ASQ-228 ATFLIR اشاره کرد که علاوه بر سنسور تصویرساز فروسرخ جلونگر، دارای دوربین تلویزیونی با قابلیت کار در محیط با نور کم، نشانه گذار، نشان یاب و فاصله یاب لیزری اشاره کرد که به جنگنده امکان حمل تسلیحات هدایت لیزری را نیز می‌دهد.
پرتاب گراولر با استفاده از کاتاپولت
با این حال این ترکیب‌ها سبب سنگین‌تر شدن جنگنده و نتیجتا کاهش توان مانور آن می‌شود. جنگنده‌ای که قرار است به مصاف پدافند هوایی برود بایستی چالاک باشد تا در صورتی که موشکی به سمتش شلیک شد، قادر به گریز از آن باشد. مسئله دیگر اینجاست که گراولر ناونشین است و گرچه ناوهای هواپیمابر آمریکایی با استفاده از کاتاپولت می‌توانند سنگین‌ترین هواپیماها را بدون مشکل به آسمان بفرستند، اما هرچه هواپیما سنگین‌تر باشد، هنگام پرتاب فشار بیشتری به سازه وارد می‌شود که نتیجا سبب افزایش هزینه نگهداری و کاهش عمر مفید آن می‌شود.
گراولر در حالت حداکثر بارگذاری استاندارد
به همین دلیل ترکیب استاندارد قابل حمل توسط EA-18G گراولر همان دو موشک هوا به هوا به همراه یک غلاف جنگ الکترونیک زیر بدنه و 2 مخزن سوخت، دو غلاف جنگ الکترونیک دیگر و دو موشک ضد تشعشع زیر بال‌ها است.
Raytheon APG-79
این هواپیما یک رادار آرایه فازی فعال از نوع AN/APG-79 در دماغه خود دارد که می‌تواند به طور همزمان در چند حالت مختلف، مثلا هوا به هوا و کنترل آتش، و هوا به سطح و نقشه برداری عمل کرده و به دلیل آرایه فازی فعال بودن نه تنها در برابر جنگ الکترونیک مقاوم است، دشمن نمی‌تواند محل آن را کشف و هواپیما را به واسطه امواج نشر یافته از رادارش پیدا کند. سیستم‌های هدایت ماهواره‌ای و پیوند داده از دیگر سامانه‌های الکترونیکی پیشرفته جنگنده EA-18G محسوب می‌شوند که در نبرد شبکه محور به کمکش می‌آیند.
گراولر همچون سوپر هورنت سطح مقطع راداری کمی دارد؛ با این حال هواپیمای رادارگریز محسوب نمی‌شود، بلکه در دسته هواپیماهایی با قابلیت دیده شدن کم قرار می‌گیرد. سطح مقطع راداری این هواپیما از جهات مختلف، به ویژه جلو و عقب به شدت کاهش یافته که این موضوع سبب می‌شود کشف آن برای رادارها سخت‌تر باشد. سطح مقطع راداری خود جنگنده گراولر نیز همچون سوپر هورنت از جلو 0.1 متر مربع است که گرچه در استانداردهای غرب رادارگریز نیست، اما به اندازه جنگنده نسل 5 روسیه و بیشتر از جنگنده نسل 5 چین رادارگریز است. با این حال حمل بار و مهمات زیر بال و بدنه سطح مقطع راداری‌اش را افزایش می‌دهد و عدد اعلام شده برای خود هواپیما تنهاست.
موتور F414-GE-400 در حداکثر قدرت خود؛ سرامیک‌های خنک کننده داخل نازل آنقدر کارآمد هستند که سطح خارجی حتی در حالت پس سوز به راحتی قابل لمس است
جنگنده جنگ الکترونیک EA-18G دارای دو موتور جت از نوع توربوفن مدل F414-GE-400 است که هر یک با صد هزار نیوتون رانش، به جنگنده امکان پرواز با سرعت 2 ماخ را می‌دهند. این موتورها نسبت رانش به وزن 0.93 را برای جنگنده فراهم می‌آورند که سبب چالاکی و توان مانور بالای آن می‌شود. همچنین در خروجی خود سرامیک‌های جذب کننده گرما دارند تا از حرارت خورجی موتور کاسته شده و کشف هواپیما توسط سنسورهای فروسرخ سخت باشد.
برد گذری هواپیما 3300 کیلومتر است و برد عملیاتی آن با بار و مهمات به بیش از 720 کیلومتر کاهش می‌یابد. با این حال هواپیما قادر به سوخت‌گیری هوایی جهت افزایش مداومت پروازی و برد عملیاتی خود است.
غلاف جنگ الکترونیک «اخلالگر نسل بعد» زیر بال گراولر
و اما ارتقاهایی که نیروی دریایی برای گراولر در نظر دارد بسیار چشمگیرند. اخلالگر نسل بعد یا NGJ یک سامانه جنگ الکترونیک جدید است که در سال 2022 روی EA-18G نصب و جایگزین غلاف AN/ALQ-99 می‌شود. این غلاف‌های جدید آنتن آرایه فازی فعال دارند تا ضمن عملکرد چند حالته، مقاومت و پنهانکاری بالایی داشته باشند. در این غلاف پروانه ژنراتور از دماغه حذف و به داخل بدنه منتقل شده تا سطح مقطع راداری کاهش یابد. و اما ویژگی منحصر به فردشان قابلیت حمله سایبری است که به غلاف اجازه می‌دهد به سیستم‌های کامپیوتری دشمن نیز حمله کند.
سوپر هورنت با مخازن سوخت تطبیقی
ارتقای مورد انتظار دیگر نیز نصب مخازن سوخت تطبیقی در طرفین بدنه بالای بال است. هر یک از این مخازن 2 هزار لیتر سوخت اضافی درون خود جای می‌دهند و بر خلاف مخزن سوخت جدا شونده نه تنها سبب افزایش سطح مقطع راداری نمی‌شوند، بلکه آیرودینامیک‌تر بوده و به دلیل مقاومت کمتری که هنگام پرواز دارند، سبب کاهش نیروی پسار و نتیجا کاهش مصرف سوخت و افزایش برد، سرعت و توان حمل می‌شوند. ضمن اینکه دو آویزگاه زیر بال که در اشغال مخزن سوخت هستند نیز به بار و مهمات یا غلاف‌های جنگ الکترونیک بیشتر اختصاص می‌یابد.
نیروی دریایی همچنین اخیرا قراردادی جهت ارتقای سخت افزاری و نرم افزاری ناوگان EA-18G خود به ارزش 71.4 میلیون دلار با کمپانی هوافضا، امنیتی و دفاعی آمریکایی ریتیان (Raytheon) به امضا رسانده است.
گراولر هواپیمای جنگ الکترونیک به شدت خطرناکی است که اَبر ناوهای هواپیمابر آمریکایی آن را با خود حمل می‌کنند. این جنگنده‌ها با حمله پدافند هوایی، راه را برای تهاجم سوپر هورنت و دیگر هواپیماهای خودی همواره کرده و ضمن پشتیبانی و محافظت الکترونیکی از آن‌ها، خود نیز قادر هستند با اهداف زمینی، هوایی و دریایی مختلف درگیر شوند.
این هواپیما پرنده‌ای به شدت حساس و راهبردی محسوب می‌شود و ایالات متحده آمریکا تاکنون فقط با فروش آن به استرالیا که از نزدیک‌ترین متحدانش به شمار می‌رود، موافقت کرده است. نیروی هوایی استرالیا در حال حاضر 11 فروند EA-18G دارد که در اسکادران ششم آن خدمت کرده و به زودی یک فروند دیگر نیز دریافت می‌کند.