چرا ماهواره بر سیمرغ در یک قدمی موفقیت، شکست خورد؟

علت شکست ماهواره بر سیمرغ وقتی که در یک قدمی موفقیت بود، چیست؟ عوامل مختلفی باعث عدم موفقیت این ماهواره‌بر شدند که در ادامه به آنها می‌پردازیم.

چند روز پیش برخی از خبرگزاری‌ها پرتاب موفقیت‌آمیز ماهواره‌بر سیمرغ را تبریک گفتند و درباره آن مطالبی نیز نوشتند. سخنگوی وزارت دفاع نیز در این خصوص توضیحاتی را ارائه داد. وی گفته بود که برای اولین بار توانسته‌ایم سه موشک را برای تحقیقات فضایی در ارتفاع 470 کیلومتری مدار زمین برسانیم.

علت شکست ماهواره بر سیمرغ چه بود؟

دیگر خبرگزاری‌ها نیز در مورد موفقیت ماهواره بر سیمرغ توضیحاتی دادند و ابراز موفقیت کردند. اما ماجرا زیاد طول نکشید و اندکی بعد خبرگزاری‌ها مطالب خود را بدین گونه اصلاح کردند که صرفا فرآیندهای پرتاب با موفقیت صورت گرفته و محموله‌های تحقیقاتی مد نظر به مدار تزریق نشده‌اند.

یکی از خبرنگارهای سرویس امنیتی دفاعی نیز پیرو انتشار خبر موفقیت قبلی سیمرغ، سخنان خود را این گونه تصحیح نمود:

با عرض پوزش باید بگویم که کلمه «موفق» در جملاتم مربوط به فرآیندهای پرتاب بوده و ظاهرا محموله‌ها به فضا پرتاب نشده‌اند. در ارتفاع 470 کیلومتری نیاز به سرعت بیشتری بوده و به نظر می‌رسد که سرعت ماهواره‌بر کم بوده و تزریق به درستی انجام نگرفته است.

چند ساعت بعد جانشین وزیر دفاع طوری صحبت کرد که گویی تمام تمرکز روی موفقیت آمیز بودن مراحل اولیه موشک بوده و منظور تمام عملیات نبوده است. سردار سید مهدی فیرحی در همین راستا گفته بود:

خوشبختانه با طی کردن موفق فرآیند پرتاب ماهواره بر سیمرغ ۶ که حامل ماهواره‌ ققنوس و دو کیوب‌ست (ماهواره مکعبی) در حوزه فضایی تقریباً دو گام جلو آمدیم. ما از ماهواره بر جدید سیمرغ ۶ استفاده می‌کنیم و این ماهواره‌بر مولفه‌های فناورانه برتری دارد که ما گام به گام آن را طی می‌کنیم. تا پایان سال جاری و همچنین به مناسبت دهه فجر شاهد پرتاب‌های دیگری خواهیم بود.

علت واکنش‌های منفی غربی‌ها برای پرتاب موفقیت‌آمیز یا شکست خورده ایرانی چیست؟ ماهواره‌برهایی همچون سیمرغ در واقع همان موشک‌های دوربردی هستند که در مواقع نیاز می‌توانند اهداف غیر تحقیقاتی داشته باشند. بعد از پرتاب این موشک و عدم موفقیت آن، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا گفته بود که اقدام ایران مخالف قطعنامه سازمان ملل و مسائل هسته‌ای است.

از طرفی آلمان هم خواهان توقف پرتاب موشک‌های دوربرد شد. اما آیا ادعای آمریکا و آلمان صحیح است؟ مسلماً خیر و در این زمینه باید توجه داشت که موشک‌های غیر نظامی یا سیویل، روی سکوی پرتاب سوار می‌شوند و بخش مهمی از عملیات آن انجام می‌شود و با موشک‌های بالستیک که ساختاری یکپارچه و آماده به شلیک دارند متفاوت است. ماهواره‌برها را به هیچ وجه نمی‌توان با موشک های نظامی یکسان دانست.

اما علت اینکه ماموریت ماهواره بر سیمرغ شکست خورد، چه بود؟ این ماهواره‌بر برای این که بتواند محموله خود را به مقصد برساند، نیاز به سرعت 7600 متر بر ثانیه داشته اما حداکثر سرعت آن به 7350 متر بر ثانیه رسید. شواهد نشان می‌دهد که سرعت کمی نیاز بوده تا محموله به هدف برسد.

این شکست و عدم موفقیت نشان می‌دهد که باید منتظر سیر بعدی ماهواره بر سیمرغ بر فراز مدار زمین باشیم. یکی از عللی که مسئولان ذی‌ربط اطلاع دادند که به زودی سیمرغ را مجهز خواهند کرد و به فضا پرتاب می‌کنند، همین است. برخی کارشناسان در این زمینه معتقدند که وزارت دفاع باید دست از تلاش مجدد و ارسال سیمرغ به فضا بکشد اما به نظر می‌رسد با توجه به موفقیت بسیار نزدیک و فاصله کم این ماهواره بر، اگر یک بار دیگر تلاش شود، موفقیت دور از دسترس نیست.

سوال بعدی که ممکن است ذهن شما را درگیر کرده باشد این است که آیا سیمرغ، اولین تلاش ایران بوده است؟ خیر این اولین مرتبه نیست. لازم به ذکر است که ایران تا به امروز چندین پرتاب موفقیت آمیز ماهواره‌بر داشته است. از جمله این ماهواره‌برها می‌توان به رصد، فجر، نوید و امید اشاره کرد که با موفقیت در مدار خود قرار گرفته‌اند.

ماهواره بر سیمرغ تاکنون شش مرتبه شانس حمل بار به فضا را داشته اما متاسفانه هر بار شکست خورده است. چرا ایران با وجود پرتاب‌های موفقیت آمیز ماهواره‌برهای دیگر، سراغ سیمرغ آمده است؟ پاسخ در اینجاست که ماهواره‌برهای قبلی مسافت‌های کمتری (تا 300 کیلومتر) را طی می‌کردند اما سیمرغ هدف 470 کیلومتری داشت.

اگر ماهواره‌هایی که به فضا پرتاب می‌شوند، در مسافت‌های کوتاه مستقر شوند، نهایتاً سه هفته تا یک ماه زمان دارند و پس از آن ماهواره سقوط خواهد کرد. برای جلوگیری از این مشکل و استقرار طولانی‌تر، نیاز است ماهواره‌ها در مسافت بیشتری قرار بگیرند و اکنون هدف بین 450 تا 470 کیلومتر است.

از طرفی محموله‌های قبلی سبک‌تر بودند و نهایت باری که ماهواره‌برها حمل می‌کردند، 50 کیلوگرم بود اما برای ماهواره بر سیمرغ محموله‌ای سه تایی و پیچیده‌تر در نظر گرفته شده بود.

پرتاب مجدد سیمرغ یکی از پروژه‌های وزارت دفاع است. تا پیش از این‌ها که ماهواره‌برها با موفقیت و البته در مسافت‌های کوتاه مستقر می‌شدند، سرپرستی پروژه در دست سازمان فضایی ایران بود. در دولت یازدهم و دوازدهم دست سازمان فضایی ایران کوتاه‌تر شد و در حد معاونت وزارت ارتباطات به ایفای نقش پرداخت و از همان زمان وزارت دفاع متولی انجام این پروژه شد.