دانشمندان به لطف تلاشهای مریخ نورد کنجکاوی، شواهد محکمی از وجود حیات در سیاره سرخ بدست آوردند که می تواند امیدی برای زندگی دوم در مریخ باشد.
مریخ نورد کنجکاوی ناسا ترکیبات آلی جالبی را در سیاره سرخ پیدا کرده که میتواند نشانههایی از حیات باستانی در مریخ باشد، اما آزمایش چنین فرضیهای نیازمند زمان و تلاش زیاد است.
شواهد محکمی از وجود حیات در سیاره سرخ در دست است
محققان در پژوهش جدیدی متوجه شدهاند که برخی از نمونه سنگهای پودرشده سطح مریخ که مریخ نورد کنجکاوی طی سالهای فعالیتش جمع آوری کرده، حاوی مواد آلی و سرشار از نوعی کربن است که نمونه آن در زمین نیز یافت میشود. اما باید بدانیم که سیاره سرخ با زمین ما تفاوتهای بسیاری دارد و خیلی از فرآیندهای آن همچنان مرموز هستند.
اعضای تیم تحقیق تاکید کردهاند که هنوز زود است بخواهیم بفهمیم چه چیزی این مواد شیمیایی شگفت انگیز را تولید کرده است. پاول ماهافی که به عنوان محقق اصلی آنالیز نمونهها در مریخ کار میکرده در دسامبر 2021 و در طی بیانیهای گفته است:
دادههایی از مریخ یافتهایم که به طرز شگفتانگیزی جالب توجه هستند اما برای اینکه بتوانیم با قطعیت بگوییم حیات مریخی را شناسایی کردهایم، به شواهد و نتایج بیشتری نیازمندیم. بنابراین دنبال این هستیم که ببینیم چه چیز دیگری میتواند منجر به اثر کربنی شود که اکنون میبینیم.
نزدیک به یک دهه تجزیه و تحلیل
مریخ نورد کنجکاوی در آگوست 2012، در داخل دهانه کوه گیل به وسعت 154 کیلومتری فرود آمد تا مشخص کند آیا این منطقه میتوانسته از حیات میکروبی برخوردار باشد یا خیر. طولی نکشید که تیم تحقیق این مریخ نورد دریافت که کف گیل میلیاردها سال پیش محیطی بالقوه برای سکونت بوده و سیستم دریاچه و نهر داشته که احتمالاً میلیونها سال در آنجا بوده است.
در مطالعه جدیدی که دانشمندان روز سه شنبه 18 ژانویه در مجموعه مقالات آکادمی ملی علوم منتشر کردهاند، مشخص شد که تیم تحقیقاتی سنگ پودرهایی را که کنجکاوی با مته ضربهای خود از سطح مریخ در تاریخ های آگوست 2012 و ژولای 2021 برای بررسی در آزمایشگاه جمع آوری کرده مورد بررسی قرار داده اند. مریخ نورد این پودرها را به دستگاه آنالیز نمونه های خود میسپارد تا مواد آلی (مولکولهای حاوی کربن که از اجزای سازنده حیات زمینی هستند) را شناسایی و مشخص کند.
دانشمندان دریافتند که تقریباً نیمی از این نمونهها در مقایسه با اندازهگیریهای قبلی شهابسنگهای مریخ و جو مریخ، با کربن 12، غنی شده بودند. (ایزوتوپها نسخههایی از یک عنصر هستند که در هسته اتمی خود نوترونهای مختلفی را شامل میشوند. کربن 12 دارای شش نوترون است و کربن 13 با فراوانی بسیار کمتر دارای هفت نوترون است.)
نمونههای کربن 12 از پنج مکان مختلف در دهانه گیل بدست آمدند و همگی دارای سطوح باستانی بودند که البته در طول سالهای طولانی به خوبی حفظ شده بودند. روی زمین ارگانیسمها ترجیحاً از کربن 12 برای فرایندهای متابولیکی خود استفاده میکنند؛ بنابراین غنی سازی ایزوتوپی در نمونه سنگهای باستانی به طور کلی به عنوان سیگنال شیمی زیستی درنظر گرفته میشود.
پژوهشگران توانستهاند سه توضیح احتمالی برای منشا کربن در مریخ ارائه کنند: اولین مورد میکروبهای سطح این سیاره است که متان تولید میکنند و از برهمکنش با نور ماوراء بنفش در هوای سیاره سرخ، تبدیل به مولکولهای آلی پیچیدهتر میشوند. سپس این مواد آلی به زمین سقوط میکنند و در سنگهایی که کنجکاوی نمونه برداری کرده بود، ادغام میشوند. اما واکنشهای مشابه شامل نور فرابنفش و دیاکسید کربن غیر زیستی، که تا حد زیادی فراوانترین گاز در جو مریخ است، میتواند همین نتیجه را ایجاد کند.
محققان معتقدند، این امکان وجود دارد که منظومه خورشیدی مدتها پیش از میان یک ابر مولکولی غول پیکر غنی از کربن 12 عبور کرده باشد. کریستوفر هاوس، دانشمند کنجکاوی شناس دانشگاه ایالتی پن که سرپرستی تیم تحقیق را برعهده دارد در بیانیهای گفته است:
هر سه توضیح بالا با دادهها و اطلاعات، مطابقت دارند. اکنون فقط به دادههای بیشتری نیاز داریم تا برخی از آنها را رد کنیم.
دادههای بیشتری مورد نیاز است
یافتههای جدید دانشمندان، علی الخصوص به علت غنی سازی کربن 12 شگفت انگیز است اما بد نیست بدانیم که کنجکاوی قبلاً ترکیبات آلی را در مریخ شناسایی کرده بود. برای مثال تیم تحقیق کنجکاوی کمی پیشتر، گزارشی مبنی بر کشف مواد آلی در سنگهای پودر شده منتشر کرده بود.
از طرفی این ربات شش چرخ (منظور مریخ نورد کنجکاوی است) بارها از میان ستونهای متان که سادهترین مولکول آلی است، عبور کرده. مشخص نیست که چه چیزی متان گازی سیاره سرخ را تولید میکند یا اینکه چند سال است که چنین عملیاتی انجام میشود. برای مثال چنین ترکیبی ممکن است توسط میکروبهایی که امروزه زیر سطح زمین متابولیزه میشوند، تولید شود. همچنین میتواند حاصل برهمکنش زیرزمینی سنگ و آب گرم باشد. (بیآنکه حیاتی در آنجا وجود داشته باشد.)
همچنین میتواند مواد باستانی باشد که توسط ارگانیسمها یا به صورت غیرزیستی تولید میشود. (ارگانیسمهایی که از مدتها پیش زیرزمین محبوس شدهاند و حالا به شکل متان آزاد میشوند.)
تیم تحقیق کنجکاوی علاقهمند است تا از میان ستون متان دیگری عبور کند و محتوای کربن 12 آنجا را نیز مورد بررسی قرار دهد به این امید که بتوانند منشا این مواد آلی را مشخص کنند. اما چون دانشمندان نمیتوانند زمان و مکان ظاهر شدن چنین تودههایی را به طور دقیق معین کنند، باید به عامل شانس تکیه کنند.
همچنین محققان میتوانند دادههای مفید بیشتر را از کاوشگر استقامت که ناسا در فوریه 2021 آن را به یکی از دهانههای مریخ فرستاد، جمع آوری کنند. استقامت در جستجوی نشانههایی از حیات باستانی مریخ و جمع آوری دهها نمونه است که احتمالاً در اوایل سال 2031 برای تجزیه و تحلیل به زمین بازگردانده خواهد شد.