پیش بینی آینده صنعت خودرو ایران پس از توافق احتمالی با غرب

آینده صنعت خودرو ایران پس از توافق احتمالی با غرب و برداشته شدن تحریم‌ها چگونه خواهد بود؟ آیا شرکت‌های خودروسازی خارجی به ایران بازمی‌گردند؟

به تازگی سیگنال‌هایی از وین رسیده که نشان می‌دهد توافق بین ایران و غرب سرانجام حاصل خواهد شد. اخیرا دولت آمریکا برخی از تحریم‌های هسته‌ای ایران را نیز لغو کرد تا به نظر برسد احیای برجام و لغو تحریم‌ها بسیار جدی‌تر و نزدیک‌تر از همیشه است. اما در صورت احیای برجام و توافق احتمالی ایران با غرب، آینده صنعت خودرو در ایران چگونه خواهد بود؟

چه در انتظار صنعت خودرو ایران است؟

همین اخبار نصفه و نیمه از توافق احتمالی ایران با آمریکا باعث شد در روزهای اخیر قیمت بسیاری از خودروها در بازار ایران کاهش پیدا کند. حالا پیش‌بینی می‌شود در صورت لغو تحریم‌ها شاهد ریزش بیشتری در قیمت خودرو باشیم. این روزها صنعت خودرو ایران دچار بحران جدی و عمیقی شده و انتقادات زیادی از کیفیت پایین خودروهای داخلی و همچنین قیمت بالای خودروها به گوش می‌رسد.

از سوی دیگر پرونده آزادسازی واردات خودرو همچنان باز است، اما با وجود اظهارنظرهای ضد و نقیض از سوی برخی مسئولان و نمایندگان مجلس، هنوز تکلیف این مساله روشن نشده و باید دید سرانجام این طرح به کجا خواهد رسید. قیمت خودروهای خارجی به نرخ ارز و همچنین آزاد شدن واردات بستگی دارد. در واقع هم باید انتظار داشته باشیم پس از لغو تحریم‌ها قیمت دلار کاهش پیدا کند و هم باید منتظر باشیم واردات خودروهای خارجی آزاد شود تا این خودروها به اندازه وارد کشور شوند و در این صورت می‌توانیم شاهد کاهش قیمت خودروهای وارداتی باشیم.

اما در خصوص قیمت خودروهای داخلی، قضیه کمی فرق می‌کند. صنعت خودرو ایران به اندازه‌ای مشکل دارد که حتی لغو تحریم‌ها و توافق احتمالی ایران و غرب نیز نمی‌تواند به تنهایی تمام این مشکلات را حل کند. بنابراین به گفته کارشناسان حوزه خودرو، در صورت احیای برجام و برداشته شدن تحریم‌ها، قیمت خودروهای داخلی تاثیر کمتری می‌پذیرد و در مقایسه با قیمت خودروهای خارجی و حتی چینی، این بخش از بازار افت قیمت کمتری را تجربه می‌کند.

اما از بحث قیمت که بگذریم، در صورت توافق ایران و غرب و لغو تحریم‌ها، چه تحولات دیگری در صنعت خودرو ایران رخ می‌دهد؟ فربد زاوه، کارشناس حوزه خودرو در این باره می‌گوید اگر تحریم‌های ایران لغو شود، خودروسازان می‌توانند با سهولت بیشتری قطعات باکیفیت را تامین کنند و در نتیجه کیفیت خودروهای تولیدی هم نسبتا افزایش خواهد یافت. وی در ادامه افزود:

خودروسازان مجبور می‌شوند تحریم‌ها را دور بزنند و برای این که کشتی حامل محصولات اولیه از آن سر دنیا به اینجا برسد باید مصائب زیادی را تحمل کنند. در نتیجه طبیعی است که هزینه بالاتر می‌رود و کیفیت هم شدیدا افت می‌کند. این موضوع در خصوص قطعات ایرانی هم صدق می‌کند؛ به عنوان مثال اگر شما یک قطعه دست اول را از آلمان بخرید و همان قطعه را از یک فروشنده دست سوم چینی بخرید، متوجه تفاوت زیاد کیفیت می‌شوید. به این ترتیب با رفع تحریم‌ها، کیفیت خودروهای تولیدی نیز حتما بهتر خواهد شد.

شرکت‌های خارجی بازمی‌گردند؟

یکی دیگر از اتفاقاتی که ممکن است پس از لغو تحریم‌ها رخ بدهد، بازگشت شرکت‌های خودروسازی خارجی به ایران خواهد بود. چند سال پیش و زمانی که در دور اول ریاست جمهوری روحانی برجام محقق شد، خودروسازان خارجی به بازار ایران سرازیر شدند. به عنوان مثال در نمایشگاه خودرو تهران سال 1396 انواع شرکت‌های خارجی حضور داشتند و محصولات خود را در این رویداد به نمایش گذاشتند.

برخی شرکت‌های داخلی با خودروسازان مطرح خارجی قرارداد امضا کردند و محصولات آنها را به ایران وارد می‌کردند. علاوه بر آن، خودروسازانی مانند پژو و رنو قرارداد همکاری برای تولید خودرو در ایران امضا کردند؛ مثلا پژو با امضای قرارداد با ایران خودرو، قرار بود خودروهایی مانند پژو 2008، پژو 301 و پژو 508 را در ایران به تولید برساند. اما بازگشت دوباره تحریم‌ها باعث شد این شرکت‌ها یکی یکی از ایران بروند و خودروسازان فرانسوی، یعنی پژو و رنو هم قرارداد خود با خودروسازان ایرانی را نادیده گرفتند و زیر همه توافقات زدند.

حال دور از ذهن نیست که با لغو تحریم‌ها و راحت شدن خیال شرکت‌های خارجی، این خودروسازان بار دیگر به ایران بازگردند و قراردادهایی را با نماینده‌های ایرانی به امضا برسانند. حضور این شرکت‌های خارجی در بازار ایران، از یک طرف باعث ورود خودروهای باکیفیت و روز دنیا به بازار کشورمان می‌شود و از طرف دیگر رقابت را افزایش می‌دهد و باعث می‌شود خودروسازان داخلی نیز به فکر بهبود وضعیت محصولات خود باشند.

البته قبل از هر چیز باید دید آیا اصلا واردات و ورود شرکت‌های خارجی به ایران آزاد می‌شود یا خیر. بسیاری از مردم و حتی کارشناسان می‌گویند دولت به خاطر حمایت از صنعت خودرو ایران و شرکت‌های خودروسازی داخلی جلوی واردات را گرفته که اگر این طور باشد، حتی در صورت لغو تحریم‌ها نیز نمی‌توانیم شاهد حضور شرکت‌های خارجی باشیم. اما دولتمردان می‌گویند دلیل اصلی ممنوعیت واردات خودرو، محدودیت منابع ارزی است. حال اگر با برداشته شدن تحریم‌ها، بخشی از مشکلات ارزی حل شود، در این صورت احتمالا با آزادسازی واردات خودرو و ورود شرکت‌های خارجی نیز موافقت خواهد شد.

سرنوشت خودروهای چینی

اما در این چند سال اخیر، خودروهای چینی فراوانی سرازیر بازار ایران شدند و بیشتر شرکت‌های خصوصی و حتی خودروسازان بزرگ کشور یعنی ایران خودرو و سایپا با امضای قرارداد با خودروسازان چینی، محصولات این شرکت‌ها را در ایران مونتاژ و عرضه کردند. این همکاری‌ها و عرضه خودروهای چینی در بازار ایران پس از لغو تحریم‌ها و توافق احتمالی ایران با غرب، همچنان ادامه خواهد یافت، اما انتظار می‌رود در صورتی که شرکت‌های بزرگ خارجی وارد ایران شوند و خودروهای وارداتی باکیفیت و روز دنیا در کشورمان به فروش برسند، بخشی از بازار خودروهای چینی در ایران نیز از دست برود.

به عنوان مثال اگر کسی بتواند با قیمت 1.5 میلیارد یک خودروی باکیفیت ژاپنی، کره‌ای، فرانسوی یا غیره را بخرد، احتمالا حاضر نمی‌شود خودرو چینی تیگو 8 پرو را با قیمت 1 میلیارد و 750 میلیون تومان خریداری کند. با توجه به غیبت خودروهای باکیفیت اروپایی و آسیایی در بازار ایران، چینی‌ها در بازار خودرو کشورمان جولان دادند و شرکت‌های ایرانی نیز قیمت‌های نجومی و عجیبی را روی این محصولات گذاشتند. اما اگر پای شرکت‌های مطرح و بزرگ خارجی به بازار ایران باز شود، خودروهای چینی هم برای این که بازارشان از دست نرود، باید با قیمت معقول‌تری به فروش برسند.

در هر صورت فعلا باید منتظر بمانیم و ببینیم آیا سرانجام توافق بین ایران و غرب حاصل می‌شود و سایه تحریم‌ها از روی سرمان برداشته می‌شود یا خیر؟ و در مرحله بعدی باید دید آیا شرکت‌های خودروسازی خارجی به ایران بازمی‌گردند و می‌توانیم دوباره شاهد حضور خودروهای باکیفیت و روز دنیا در بازار کشورمان باشیم؟ نظر شما در این باره چیست و چه آینده‌ای را برای صنعت خودرو ایران متصور هستید؟