موضوع هوشیاری هوش مصنوعی یکی از خطراتی است که انسان را تهدید میکند. به تازگی یکی از دانشمندان به این موضوع واکنش نشان داده است.
امروزه گستره بهرهوری از هوش مصنوعی رشد و پیشرفت چشمگیری داشته و روز به روز بر دامنه آن افزوده میشود. به تازگی یکی از دانشمندان شرکت اوپن ای آی (OpenAI) به نام ایلیا ساتسکیور صحبتهای جنجالی در خصوص هوش مصنوعی کرده و دیگر دانشمندان و متخصصان این حوزه را به واکنشی تند وادار کرده است.
هوش مصنوعی هوشیار است!
به گفته این محقق ارشد شرکت اوپن ای آی، هوش مصنوعی همین الان هوشیار است. این توییت به ظاهر ساده واکنشهای شدیدی در پی داشته است. این که هوش مصنوعی در شرایط کنونی هوشیار شده یا نه، مسئله تازهای نیست و محققان و دانشمندان بسیاری به آن پرداختهاند و البته بحثهای طولانی در این رابطه وجود دارد، اما به نظر میرسد با یک توییت ساده دوباره این موضوع پیچیده و جنجالی تبدیل به سرخط خبرها شده است.
اما سوال نگران کننده اینجاست که آیا گفتههای ایلیا ساتسکیور حقیقت دارند و به گفته او هوش مصنوعی عملکرد خودآگاهانه دارد یا هنوز چنین فاجعهای رخ نداده است؟
لازم به ذکر است شرکتی که این دانشمند در آن مشغول به کار است، یک شرکت پژوهشی غیر انتفاعی است که از قضا در رابطه با هوش مصنوعی بدون ضرر فعالیت میکند. هدف از وجود این موسسه کمک به بشریت و تسهیل امور مهم انسانها است. نکته خوبی که این شرکت به آن عمل میکند، اشتراکگذاری آزادانه و رایگان یافتههای خود با سایر موسسههای پژوهشی است. یکی از اهداف راهاندازی چنین شرکتهایی رسیدگی به نگرانیهایی است که پیرامون هوش مصنوعی و موجودیتهایی این چنینی وجود دارد و آنها ممکن است موجب ایجاد آن شوند.
هوش مصنوعی در مقابل هوش طبیعی انسانها قرار دارد. وظیفه و فعالیتی که هوش مصنوعی یا AI انجام میدهد یا باید انجام دهد این است که رفتارهای متفکرانهای همچون انسان داشته باشد و بتواند فرآیندهای تفکری را شبیهسازی کند و در نتیجه قدرت کسب دانش و اطلاعات جدید و استدلال برای حل آنها را داشته باشد.
این هوش غیر طبیعی گستره عظیم و پهناوری است که میتواند بسیاری از دانشها، علوم و فنون جدید را با یکدیگر پیوند دهد. ریشه و ایده اصلی استفاده از چنین چیزی به فلسفه، زبانشناسی، ریاضیات، روانشناسی، عصبشناسی، فیزیولوژی و تنوری کنترل بر میگردد. همچنین شامل قسمتهای دیگری نظیر علوم رایانه، علوم مهندسی و علوم زیستشناسی میشود.
عامل هوشمند میتواند محیط و اطراف خود را بشناسد و با شبیهسازی آن به تجزیه و تحلیل بپردازد. در سال 1956 جان مک کارتی از واژه «هوش مصنوعی» به عنوان «دانش و مهندسی ساخت ماشینهای هوشمند» یاد کرد. اما در خصوص این که هوش مصنوعی هوشیار شده یا نه، حق با کدام دسته از دانشمندان است؟ آیا ایلیا ساتسکیور محق است یا کارشناسانی که بیخودی نگران یک توییت ساده شدهاند؟
روز پنجشنبه این هفته آقای ایلیا ساتسکیور در توییتر خود گفت:
شاید شبکههای عصبی بزرگ امروزی کمی هوشیار باشند.
پس از این توییت خیل عظیمی از کارشناسان و دانشمندان واکنشهای تندی نسبت به این اقدام نشان دادند. توبی والش که از محققان هوش مصنوعی در دانشگاه نیو ساوث ولز استرالیا است، گفته:
بروز این واکنشها به این دلیل است که طرح چنین نظراتی میتواند مسیر تکامل هوش مصنوعی را به بیراهه سوق دهد. هر بار که دانشمندی در این حوزه اظهارنظر میکند، ماهها زمان نیاز است تا بتوانیم مسیر گفتگوها را به سمت فرصتها و تهدیدهای واقعیتر هوش مصنوعی هدایت کنیم.
یورگن گوتر نیز که کارشناس فناوری اجتماعی است در مورد اظهارنظر ایلیا ساتسکیور گفته:
شاید این برداشت در عالم واقعیت هیچگونه مبنایی نداشته باشد و فقط تبلیغاتی برای قابلیتهای جادویی این استارتاپ باشد.
یکی دیگر از دانشمندان در پاسخ به ایلیا ساتسکیور به تمسخر گفت:
اگر بگوییم در فضایی بین مریخ و زمین، یک قوری در حال چرخیدن به دور خورشید است، واقعیتر از چیزی به نظر میرسد که ایلیا گفته، زیرا ما میدانیم که مدار وجود دارد و از آن طرف تصور درستی از قوری داریم.
گمانهزنیهایی درباره تبلیغاتی بودن حرف این دانشمند نیز شده و برخی معتقدند که شرکت اوپن ای آی قصد داشته با این حرفها در مرکز و کانون توجهات قرار بگیرد. یکی از متخصصان این حوزه گفته است که ظاهرا هوش مصنوعی هوشیار نیست اما برخی از کمپانیها این حوزه در زمینههای تبلیغاتی واقعا هوشیار هستند!
و اما آیا چنین واکنشهای تندی از سوی دانشمندان موجه است؟ اگر روزی هوش مصنوعی به درجهای از خودآگاهی برسد چه میشود؟ این مسئله مطمئنا باعث هرج و مرج در فضاهای علمی و جامعه میشود، زیرا خطر تهدید شدن از سوی رباتها و هوش مصنوعی واقعا تصور بدی است.
آنچه از گفتهها و شواهد بر میآید این است که ظاهرا در حال حاضر هوش مصنوعی آنقدر پیشرفته نیست که بخواهد هوشیار باشد و شاید هم هرگز به چنین نقطهای نرسد، اما به معنای عدم وجود نگرانیها در این حوزه نیست. به هر حال باید منتظر ماند و به زمان امید داشت. شاید حق با ایلیا باشد!