واکسن های فعلی کرونا اثربخشی نسبتا محدودی دارند و محققان به دنبال واکسن های استنشاقی هستند؛ اما آیا درمان استنشاقی به کووید-19 پایان میبخشد؟
مدتی پس از این که واکسنهای کرونا در انواع مختلف راهی کشورهای سراسر جهان شد، زمزمههایی درباره تولید قرص یا واکسن استنشاقی کرونا شنیده میشد. به نظر میرسد محققان فاصلهای تا تولید این سری از واکسنها ندارند، اما آیا واکسن کرونای استنشاقی میتواند به این بیماری همه گیر پایان دهد؟
واکسن های استنشاقی و پایان کرونا؟
به گفته کارشناسان و محققان، واکسن های استنشاقی قادر به شکست پاندمی کووید-19 هستند. آنها بر این باورند که اگر واکسن های استنشاقی تولید شود هم نیاز به تزریق دوزهای بیشتر از بین میرود و هم به راحتی در دستری مردم سراسر جهان قرار میگیرد و در نتیجه زنجیره این بیماری را قطع خواهد کرد.
به گفته یکی از محققان ارشد مرکز سلامت جان هاپکینز در بالتیمور، این که بتوانیم واکسنهای تنفسی تولید کنیم بهتر از آن است که واکسنها را تزریق نماییم، زیرا بدین ترتیب خواهیم توانست مناطق خاصی از بدن را که با این ویروس تنفسی درگیر شده هدف قرار دهیم. در واقع به عقیده او ایمنی اینگونه واکسنها بیشتر از تزریق کردن است.
یکی از آزمایشگاههای دانشگاه مک مستر (McMaster) به تازگی موفق به تکمیل فاز آزمایشگاهی شده است. نتایج پژوهش دانشمندان روی موشها نشان داده که واکسن مورد استفاده هیچگونه خطری حداقل روی این حیوانات نداشته است. اکنون محققان این دانشگاه وارد فاز بالینی واکسن استنشاقی شدهاند و تلاش میکنند تا واکسن ساخته شده را روی گروهی از افراد که پیشتر دو دوز واکسن کرونا مبتنی بر RNA تزریق کردهاند، آزمایش نمایند.
نبولایزر وسیلهای است که به واسطه آن میتوان دارو را به دستگاه تنفسی بیمار رساند. دانشمندان موسسه مک مستر در تلاش هستند تا واکسن خود را از طریق نبولایزر به افراد منتقل کنند. مواد مایعی که درون محفظه نبولایزر قرار میگیرد، پس از فشردن دکمه آن تبدیل به افشانه میشود و مواد را به عمق ریهها میرساند.
به گفته سرپرست این تحقیقات و دانشیار موسسه تحقیقات بیماریهای عفونی از دانشگاه مک مستر در انتاریو، تأثیربخشی واکسنها زمانی که تزریق میشوند نسبت به زمانی که از طریق افشانه به عمق ریهها فرستاده میشود متفاوت است.
اثربخشی بیشتر واکسنهای استنشاقی
ساز و کار تزریق واکسنها از طریق بازو اثربخشی خود را داشته اما زمانی که محتویات واکسن از طریق بازو وارد بدن میشوند، قبل از این که به دو نقطه مهم در بدن، یعنی ریهها و بینی برسند، یک دور کامل در بدن میزنند و اثر اولیه خود را تا حدودی از دست میدهند. در عوض واکسنهایی که از طریق دستگاه تنفسی به بینی و سپس ریه منتقل میشوند، اثربخشی بیشتری خواهند داشت.
به گفته متیو میلر، سرپرست تحقیقات این واکسن، واکسنهای استنشاقی شانس بیشتری برای تقویت ایمنی در عمیقترین بخشهای ریه را دارند و دقیقا این محلی است که ویروس کرونا در آنجا بیشترین حضور را داراست. میلر در ادامه میافزاید:
اگر بتوانیم واکسنها را روی ریه متمرکز کنیم و پاسخ ایمنی از آنها دریافت کنیم، میتوانیم واکسنهای کمتری را برای رسیدن به موفقیت استفاده کنیم. یکی از معضلات کنونی کمبود واکسن در جهان است و این که دوز واکسنها کمتر شود به معنای این است که میتوانیم دوزهای باقی مانده را به افراد بیشتری اختصاص دهیم.
به عقیده یکی دیگر از محققان، واکسن های استنشاقی از این جهت که نیازی به سرنگ و سوزن ندارند، سودمند خواهند بود، چرا که در مناطق کم برخوردار شاهد کمبود وجود چنین مواردی هستیم. از طرفی به گفته وی چون خبری از سوزن نیست، مشکل افراد سوزنهراس هم حل میشود.
طبق آماری که دکتر کوری کسپر از موسسه تحقیقات بیماریهای عفونی منتشر کرده، واکسنهراسها حدود 20 درصد از کل جامعه را در بر میگیرند که عدد قابل توجهی است. وی در ادامه خاطرنشان کرد اغلب اینها میگویند اگر واکسن بدون تزریق و سوزن بود ما واکسن میزدیم. بنابراین مطابق با این آمار و شواهد موجود واکسن های استنشاقی از این جهت نیز قابل توجه خواهد بود.
گفتنی است این تیم از دانشمندان تنها کسانی نیستند که روی این پروژه کار میکنند و یکی از شرکتهای هندی بهارات بیوتک نیز در حال آزمایش واکسن های استنشاقی هستند. این آزمایشگاه نیز واکسن خود را ساخته که از راه بینی استفاده میشود. مجوز فاز بالینی این واکسن برای شرکت هندی در ماه ژانویه صادر شده است.
از طرفی تیمی از محققان در دانشگاه ییل آمریکا تحقیق مشابهی را روی موشها انجام دادهاند و به این نتیجه رسیدهاند که اسپری بینی کووید-19 میتواند روی سلولهای خاطره و آنتی بادیها تأثیر بگذارد و آنها را در گلو و بینی تقویت کند. محققان ییل گفتهاند:
پلتفرمهای واکسنهای فعلی برای ایجاد ایمنی مخاطی برای مهار این همهگیری اهمیت زیادی دارند و مطمئنا برای مبارزه با بیماریهای بعدی نیز مهم خواهند بود.
در این میان محققان دانشگاه مک مستر معتقدند که واکسن آنها مزیت دیگری نیز خواهد داشت. واکسن استنشاقی آنها باعث ایجاد پاسخ آنتی بادی روی سه بخش مختلف از کرونا ویروس میشود و نسبت به سایر واکسنها ایمنی طولانیتری ایجاد خواهد کرد؛ واکسنهای فعلی پروتئین سنبله را مورد هدف قرار میدهند.
هدف قرار دادن پروتئین سنبله برای نسل اول واکسنها طبیعی اما محدود بوده، چرا که متاسفانه این ویروس هر روز به روند تکاملی خود ادامه میدهد. در واقع پروتئین سنبله با هر جهش تغییر مییابد و باید واکسنها تغییر کنند. واکسنی که محققان کانادایی ساختهاند میتواند هم پروتئین سنبله را هدف قرار دهد و هم از تکثیر آن جلوگیری کند. به گفته میلر امیدها برای ساخت این واکسن و اخذ مجوز حداقب 2 سال طول میکشد. به نظر شما واکسنهای استنشاقی میتوانند عملکرد بهتری داشته باشند؟