گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
آیا ملاتونین واقعا در بهبود یا تسریع فرآیند خواب اثربخش است؟ مصرف مکمل آن برای چه کسی مناسب است و چه فایده یا عوارضی خواهد داشت؟
همه ما هر از چند گاهی برای بهبود فرآیند خواب، به عواملی محرک و کمک کننده نیاز داریم. در این میان تعداد فزاینده‌ای از مردم به مکمل‌ها روی می‌آورند تا روند خواب خود را تسهیل کنند. حال یکی از محبوب‌ترین داروهای خواب‌آور در این بین، ملاتونین است که رواج گسترده‌ای نیز دارد. اما آیا ملاتونین واقعا کار می‌کند؟
دکتر مایکل جی بروس، روانشناس بالینی و همکار آکادمی پزشکی خواب آمریکا که با نام مستعار The Sleep Doctor در حال فعالیت است، در مورد این موضوع می‌گوید:
همه‌چیز به عوامل مختلف وابسته است، آیا بیمار کمبود ملاتونین دارد و آیا مورد آزمایش قرار گرفته است؟ اگر چنین باشد و شما دوز مناسبی از آن‌را دریافت کنید، بله؛ ملاتونین می‌تواند بسیار موثر باشد. با این‌حال، باید به‌خاطر داشت که ملاتونین یک آرام‌بخش نیست، بلکه تسهیل‌کننده‌ای قوی به‌شمار می‌آید.
ملاتوین در واقع هورمونی است که به‌طور طبیعی در بدن انسان وجود دارد و توسط غده صنوبری در مغز تولید می‌شود، نقش اصلی این هورمون، تشویق و تعدیل فرآیند خواب است. سطح ملاتونین شما در شب، پیش از اینکه در ساعات اولین صبح به اوج خود برسد، افزایش می‌یابد و در ساعات روز یک‌بار دیگر سیر نزولی به‌خود می‌گیرد.
البته این تمام کارکرد ملاتونین را تعریف نمی‌کند. مطالعه سال 2014 توسط گروه زیست‌شناس سلولی و ساختاری در دانشگاه تگزاش نشان می‌دهد که این هورمون یک آنتی‌اکسیدان عالی است که به محافظت از سلامت سلول‌ها و مغز کمک می‌کند.
با این وجود، همانطور که دکتر بروس توضیح داده، دلایل مختلفی وجود دارند که باعث کاهش سطح ملاتونین می‌شوند. معمولا در بازه سنی 40 تا 45 سالگی، ملاتونین طبیعی بدن، شروع به کاهش می‌کند. تحقیقات گروه مطالعه بی‌خوابی انجمن خواب اسپانیا نشان داده که یک بزرگسال 70 ساله تنها 10 درصد از کل میزان ملاتونین تولید شده در کودکان پیش از بلوغ (دوره‌ای که سطح آن در بالاترین حد بوده) را در اختیار دارد. بروس در این باره می‌گوید:
شما هرگز ملاتونین خود را به‌طور کامل از دست نمی‌دهید، اما با افزایش سن، تولید آن کاهش می‌یابد. همانطور که زمان تولید آن نیز می‌تواند تغییر کند.
سطوح ملاتونین میتوانند تحت تاثیر طیف وسیعی از عوامل قرار گیرند که برخی از آنها تحت کنترل ما هستند و برخی دیگر از خیر، این عوامل میتوانند شامل سن، سطح استرس، مصرف دارو و الگوهای نامنظم ناشی از شیفت کاری باشند. محیط شخصی هریک از ما دیگر نمونه‌ای از این فاکتورها است. اغلب اوقات سطح نور داخل و خارج از خانه میتوانند از افزایش طبیعی سطح این هورمون ما جلوگیری کرده و باعث اختلال در الگوهای خواب شود. نور آبی مانیتور، تلفن همراه و تبلت‌ها نیز میتوانند روند تولید این هورمون را در صورت استفاده قبل از خواب، با اختلال مواجه کنند.
در برخی موارد، تنها گزینه برای بازگرداندن سطح ملاتونین و رسیدن به خواب بهتر، مصرف مکمل‌های ملاتونین است. این‌ها در انواع مختلفی از جمله مایعات، قرص‌ها و حتی نمونه‌های جویدنی وجود دارند. با این‌حال، توصیه داریم تا پیش از مصرف آنها با پزشک مشورت کنید و انتظارات خود را در مورد آنچه ملاتونین ممکن است برای شما و خوابتان انجام دهد، مدیریت کنید.
ملاتونین کار می‌کند، اما شایان ذکر است که این مکمل‌ها نوش‌دارو نیستند و به درمان سایر اختلالات خواب مانند آپنه خواب کمک نخواهند کرد. هم‌چنین شواهد روشنی وجود ندارد که نشان دهند مصرف ملاتونین در واقع باعث بهبود خواب یا کیفیت آن می‌شود. دکتر بروس در این باره می‌گوید:
آنها را به‌عنوان یک تنظیم‌کننده خواب و نه آغازگر، در نظر بگیرید.
نظرسنجی اخیری که در مجله انجمن پزشکی آمریکا منتشر شده است، داده‌های نظرسنجی ملی سلامت و تغذیه را که در بین سال‌های 1999 تا 2008 گردآوری شده بود را مورد بررسی قرار داده است، نتیجه نشان می‌دهد که بزرگسالان آمریکایی، دو برابر بیش از یک دهه پیش‌تر، مصرف ملاتونین خود را افزایش داده‌اند.
برای برخی از افراد که از اختلالات خواب رنج می‌برند، مکمل‌های ملاتونین میتوانند تا حدی فرآیند خواب را به سطح نرمال برگردانند. به‌طور معمول، سه نوع از افراد وجود دارند که بیش از دیگران از دریافت ملاتونین اضافی سود خواهند برد. اگر در سفر بوده‌اید و ساعت خوابتان به‌هم ریخته است، یک دوز ملاتونین به شما کمک می‌کند تا به زمان معین خواب خود بازگردید. به‌طور مشابه، نوبت‌های کاری نیز میتوانند ریتم شبانه‌روزی و تولید این هورمون را از مسیر عادی خود خارج کنند. مکمل ملاتونین می‌تواند این القا درون بدن شما ایجاد کند که زمان خواب فرا رسیده است، حتی اگر در طول روشنی روز باشد.
در مجموع، اگر از کمبود این هورمون رنج می‌برید، دوز مناسب از مکمل آن می‌تواند بسیار موثر باشد. دکتر بروس در ادامه می‌گوید:
اگر ملاتونین را به شکل قرص مصرف می‌کنید، توصیه می‌کنم تا دوز 0.5 تا 1.5 میلی‌گرم را حدود 90 دقیقه قبل از خواب مصرف کنید. اگر آن را به‌صورت مایع مصرف می‌کنید، همان دوز را، نیم‌ساعت پیش از خواب مصرف کنید.
علائم کمبود ملاتونین عبارتند از خستگی در طول روز، مشکل در تمرکز، اضطراب و افسردگی، مشکل در به خواب رفتن برای مدت طولانی و احساس گیجی در صبح.
اگر نگران کمبود سطح ملاتونین خود هستید، می‌توانید آزمایشی را با پزشک خود ترتیب دهید. به‌طور کلی، زمانی که صحبت از مصرف مکمل‌های ملاتونین به میان می‌آید، محدودیت خاصی وجود ندارد. اما ملاحظات خاصی وجود دارند که پیش از شروع دوره باید از طریق پزشک خود در مورد آنها اطمینان حاصل کنید.
اگر باردار هستید، قصد باردار شدن دارید یا در دوران شیردهی به‌سر می‌برید، مصرف ملاتونین برای شما توصیه نمی‌شود. به‌طور مشابه، افرادی که داروهای ضدافسردگی مصرف می‌کنند نیز باید از مصرف این مکمل خودداری کنند زیرا این مکمل می‌تواند علائم افسردگی را حاد کند. دکتر بروس در این باره توضیح می‌دهد:
افراد مبتلا به اختلالات خون‌ریزی، افرادی که پیوند عضو انجام داده‌اند و بیماران مبتلا به دیابت نیز باید جهت مصرف آن احتیاط لازم را اعمال کرده و با پزشک خود مشورت کنند، زیرا مصرف آن در این افراد می‌تواند عوارض جانبی را به‌دنبال داشته باشد. ضمن اینکه من هرگز مصرف آن را برای افراد زیر 18 سال توصیه نمی‌کنم.
مکمل‌های ملاتونین هم‌چنین برای افزایش فشار خون نیز شناخته می‌شوند، از جمله در افرادی که قبلا برای کنترل آن دارو مصرف می‌کردند. عوارض جانبی ملاتونین می‌تواند شامل سردرد، حالت تهوع و سرگیجه باشد. توصیه می‌شود که پس از مصرف این مکمل، از رانندگی و کار با ماشین‌آلات خودداری کنید.
اگر ملاتونین تفاوتی در خواب شما ایجاد می‌کند و هیچ واکنش نامطلوبی را تجربه نکرده‌اید، مصرف آن به‌طور شبانه تا دو ماه بی‌خطر خواهد بود. با این‌حال، به یاد داشته باشید که اگر این مکمل پس از دو هفته مصرف، برای شما مفید نبود، مصرف آن‌را متوقف کنید.
