دو کارخانه نئون در اوکراین که تامین کننده بخش زیادی از این گاز نجیب برای صنعت تراشه سازی بودند، پیرو تجاوز روسیه به کشورشان تعطیل شدند.
دو کارخانه نئون در اوکراین که تعطیل شدند، تقریبا نیمی از نیاز صنعت نیمه رسانا به این گاز نجیب را تامین میکردند. به گفته تحلیلگران این موضوع سبب کمبود و همچنین افزایش قیمت تراشه میشود. زیرا گاز نئون از مواد خام فرایند تولید تراشه محسوب میشود.
بنابر اطلاعات کمپانی آماری، تحلیلی و مشاوره Techcet، این دو کمپانی اوکراینی که اینگاس و کرایوئین نام دارند، 45 تا 54 درصد از گار نئون مورد استفاده توسط تولید کنندگان تراشه را فراهم میکردند. بنابر گزارشهای مشابه در سال 2021 540 تن گاز نئون در صنعت تراشه سازی مصرف شد که برای لیزر مورد استفاده در ساخت تراشه است.
دو کمپانی در پی حمله روسیه آسیب زیرساختی مهمی دیدهاند که مستقیما روی میزان تولید تراشه اثر منفی گذاشته و بحران کمبود تراشه که از ابتدای همه گیری کرونا آغاز شده بود را تشدید میکند. این اتفاق در حالی رخ میدهد که برخی عرصههای صنعت که با رکود مواجه بودند، نظیر ساخت تبلت، مدتی است که مجددا احیا شدهاند، اما کمبود تراشه مجددا آنها را با مشکل مواجه میکند.
در رابطه با این موضوع، آنجلو زینو، از تحلیلگران مرکز تحقیقات و تحلیلهای اقتصادی واقع در آمریکا میگوید که اگر ذخیره گاز نئون تراشه سازان تا ماه آپریل به اتمام رسیده و نتوانند نیاز خود به این گاز نجیب را از دیگر نقاط دنیا تامین کنند، محتمل است زنجیره عرضه در ابعاد گستردهتری با محدودیتهای بیشتری روبرو شده و تولید محصول نهایی برای بسیاری از مشتریان عملی نشود.
پیش از حمله روسیه به اوکراین، اینگاس 15 تا 20 متر مکعب گاز نئون در ماه برای مشتریانش در تایوان، کره جنوبی، چین، آمریکا و آلمان تولید میکرد و به صورت کلی حدود 75 درصد از گاز نئون تولیدی این کمپانی صرف صنعت تراشه سازی میشد. این کمپانی در شهر بندری ماریوپول قرار دارد که زیر حملات شدید روسیه قرار گرفته و متجاوزان سعی دارند با شکست مقاومت اوکراینیها، شهر را اشغال کنند.
در طرف دیگر کرایوئین نیز 10 تا 15 هزار متر مکعب در ماه تولید داشت که البته از تاریخ 24 فوریه، 2 روز پس از حمله روسیه، برای حفظ امنیت کارکنانش خط تولید خود را تعطیل کرد. از این رو قادر به تحویل 13 هزار متر مکعب گاز نئون سفارش داده شده برای ماه مارچ نخواهد بود، مگر اینکه درگیریها متوقف شود. این کمپانی نیز در اودسا قرار دارد که وضعیتی مشابه ماریوپول را تجربه میکند و مدافعان اوکراینی سخت مشغول مقاومت هستند.
با تعطیلی کارخانهها، این کمپانی حداقل 3 ماه دوام خواهد آورد. دلایل زیادی وجود دارد که روسیه به این کارخانههای آسیب برساند که اگر این کار را کند، بحران تراشه ابعاد بسیار فاجعهبارتری به خود میگیرد. روسیه خود سهمی از تراشهسازی ندارد و بعید نیست با این کار سعی کند به اقتصاد دیگر کشورها نیز ضربه بزند. هرچند این موضوع روی چین که 6 درصد از نیاز جهان به تراشه را تامین میکند نیز اثر خواهد گذاشت.
به دلیل همه گیری کرونا، قیمت گاز نئون در حال حاضر 500 درصد بیشتر از قیمتش در دسامبر 2021 است. در مقایسه با قیمت گاز در 2014 نیز متوجه افزایش قیمت 600 درصدی میشویم. احتمالا کمپانیهای دیگری در اقصی نقاط دنیا دست به تولید گاز نئون بزنند که البته کار آسانی نخواهد بود. زیرا تخمین زده میشود بین 9 تا 24 ماه زمان نیاز است تا سهم تولیدی دو کارخانه نئون در اوکراین تامین شود.
البته از سوی دیگر پیشتر گزارش شده بود که حمله روسیه به اوکراین در همان ابتدا سبب شد تا تولید کنندگان تراشه خود را برای مشکلات احتمالی تامین مواد اولیه آماده کرده باشند و تلاش کنند هرچه سریعتر به بحران کمبود تراشه پایان دهند. برای مثال کمپانی هلندی ASML که تنها سازنده ماشین آلات لیتوگرافی از نوع EUV برای TSMC، سامسونگ و اینتل به شمار میرود اعلام کرده که به دنبال منبعی دیگر جهت تامین گاز نئون مورد نیاز خود است.
سامسونگ به عنوان بزرگترین تراشهساز دنیا نیز اظهار داشت تهاجم روسیه به اوکراین تاثیر مستقیمی بر تولید تراشه ندارد. هرچند این کمپانی با دقت توسعه و پیشرفت خط تولیدش را تحت نظر دارد و اعلام کرد به دلیل داشتن چندین منبع تامین مواد اولیه، فرایند ساخت تراشه در این کمپانی طبق روال عادی پیش میرود.
اینتل نیز انتظار تاثیر و مشکل بابت جنگ را ندارد. دیگر هموطن تولید کننده تراشه آن یعنی گلوبال فاندریز اعلام کرد این درگیری رخ داده در اروپای شرقی خطر قریب الوقوعی برای کمپانی نیست و همچون سامسونگ به دلیل تامین مواد اولیه از کشورهایی جز روسیه و اوکراین، با مشکل مواجه نخواهد شد. یک تولید کننده تراشه تایوانی دیگر به نام UMC نیز وضعیت و نظری مشابه دارد.
کمپانی اس کی هاینیکس از کره جنوبی که پس از سامسونگ دومین سازنده بزرگ حافظه رم در دنیا و همچنین پنجمین سازنده بزرگ حافظه دائم NAND است پیشتر اعلام داشت که ذخایر بسیار زیادی از مواد اولیه مورد نیاز برای تولید تراشه در اختیار دارد و جایی برای نگرانی نیست.
اما صنایع نیمه هادی تایوان موسوم به TSMC که بزرگترین تولید کننده تراشه در دنیا است فعلا از اظهار نظر پیرامون این موضوع خودداری کرد. وزارت اقتصاد کشور تایوان نیز اظهار داشت پس از بررسی صنایع نیمه رسانای کشورش به این نتیجه رسید که بحران اخیر تاثیری بر تامین مواد اولیه و تولید تراشه در این کشور ندارد.
به عبارتی دیگر تولید کنندگان بزرگ تراشه نظیر سامسونگ و TSMC از مشکل کمبود گاز نئون آسیبی نمیبینند، زیرا اولویت دیگر تولیدکنندگان این گاز در دنیا تامین نیاز کمپانیهای بزرگ همچون آنها است. کمپانیهای تراشهساز کوچک به خصوص چینیها که سهم کمی از بازار دارند در این بحبوحه بیشترین آسیب را متوجه میشوند. البته چین خود مقداری از این گاز را تولید میکند، اما قیمتش پیوسته در حال افزایش است.