نبرد روسیه و اوکراین حالا با گذشت چند هفته ابعاد و پیامدهای گوناگونی یافته و حالا سخن از اجرای طرح صیانت از اینترنت در روسیه در میان است.
تهاجم روسیه به اوکراین پیامدهایی حتی در حوزه دیجیتالی برای این کشور به همراه داشته است. تحریمهای اعمال شده توسط بسیاری از کشورهای دنیا همراه با تعطیلی برخی از شرکتها و برندهای معتبر در این کشور، تاثیر قابل توجهی بر روسیه گذاشته است. حالا برخی رویدادها احتمال تهاجم سایبری به روسیه را بالا برده است. حملات سایبری خودسرانه، هکرهایی که در این بحبوحه هر یک جناحی برگزیدهاند و البته ارتش سایبری جدیدی که توسط اوکراین تشکیل شده است؛ همگی زمینه را برای احتمال اجرای طرح صیانت از اینترنت در روسیه فراهم کردهاند.
تحریمهای اعمال شده بر روسیه حالا نه فقط بر اقتصاد این کشور لطمه زده که حتی دسترسی شهروندان روسی به اینترنت را هم در معرض خطر قرار داده است. بر همین مبنا به نظر میرسد که روسیه به زودی ارتباط خود با اینترنت جهانی را محدود کند. البته که هنوز بر سر قطع کامل اینترنت توافقی وجود ندارد چراکه این کار حتی برای یک بازه زمانی کوتاه مدت عواقب زیادی به دنبال دارد. اما کرملین چه در سر دارد؟ با گجت نیوز همراه باشد.
اجرای طرح صیانت از اینترنت در روسیه
بیش از 85 درصد مردم روسیه از اینترنت استفاه میکنند. اما از زمان شروع نبرد روسیه و اوکراین، مردم به طور فزایندهای از خدمات آنلاین مانند سرویسهای فیسبوک، توییتر و حتی نتفلیکس محروم شدهاند. بسیاری دیگر از سرویسدهندگان بینالمللی نیز خدمات خود را برای روسیه قطع کردهاند.
در این میان خود روسیه هم شکاف دیجیتالی خود با دیگر نقاط جهان را با وجود احتمال لطمات اقتصادی جبران ناپذیر، تعمیق کرده است. مطابق با اسناد ارائه شده توسط کرملین، به نظر میرسد که فرایند خروج از اینترنت جهانی از 11 مارس آغاز شده باشد. البته پیش از اقدام جدی روسیه، سرویسهایی چون گوگل پی و اپل پی و بسیاری دیگر از سرویسدهندگان خدمات اعتباری از این کشور خارج شده بودند.
از سوی دیگر دولت روسیه مدتها است که کنترل رسانههای رسمی را تحت اختیار دارد، اما دسترسی آزاد به اطلاعات و خدمات از طریق اینترنت کاملا در دسترس بود. حالا این دسترسی آزاد در حال کاهش و لغو است. دولت روسیه به طور جدی در حال تسلط بر خدمات مختلف اینترنتی و اعمال سانسور بر رسانههای مجازی و محلی است. به بیان سادهتر کرملین با اجرای طرح صیانت از اینترنت در روسیه در حال کنترل اطلاعات در جهت امیال خود است.
دستورات کرملین برای اجرای طرح صیانت در روسیه
به عنوان بخشی از فرایند اجرای طرح صیانت از اینترنت در روسیه، دولت دستور داده تا تمام مشاغلی که جنبه اینترنتی دارند، میزبانی وب و خدمات تجاری خود را به سرورهای روسی منتقل کنند. شاید به نظر برسد که هر وبسایتی که پسوند ru دارد در روسیه قرار گرفته اما الزاما اینطور نیست. برخی سازمانها معمولا خدمات خود را در سرورهایی دور از محل اصلی میزبانی میکنند که ممکن است دلایلی مانند دسترسی به فناوریهای جدیدتر، افزایش انعطافپذیری سرویس و یا کاهش هزینهها داشته باشد.
گرچه جابجایی یک وبسایت به سرور جدید کاری نسبتا آسان است، اما انجام این کار در مقیاس وسیع یک چالش لجستیکی بزرگ محسوب میشود. حتی این مسئله که روسیه توان و ظرفیت ارائه منابع مورد نیاز را دارد یا خیر، به خودی خود سوال مهمی است.
طرح صیانت اینترنت در روسیه
شاید روسیه در اثر فشارهای غرب، نسخه اختصاصی خود از دیوار آتش چین را ایجاد کند. دولت چین با این کار اقداماتی را به اجرا درآورد که به آن اجازه داده اینترنت داخلی را به هر نحوی که صلاح بداند، کنترل و سانسور کند. البته دستورات فعلی کرملین مبنی بر در دسترس بودن خدمات و یا مهاجرت وبسایتها و نهادهای خدماتی به روسیه بیشتر نشان از مرحله قطع ارتباط ملی با اینترنت جهانی دارد. اما حتی در صورت پذیرش اینترنت داخلی، روسیه برای ارتباط با سایر کشورها همچنان باید راههای ارتباطی هرچند محدودی را با اینترنت جهانی حفظ کند.
البته روسیه در سال 2019 به طور آزمایشی قطع اینترنت کشور از اینترنت جهانی را آزمایش کرد. اما درباره مدت زمان انجام این کار اطلاعات کمی وجود دارد. از اطلاعات موجود چنین برمیآید که آزمایش، موفقیتآمیز قلمداد شده اما اجرای نهایی آن تایید نشده است. این موضوع ممکن است به علت وابستگی دولت روسیه به خدمات اینترنتی جهانی در شبکههای اجتماعی یا برخی مسائل مالی باشد. اما در حال حاضر با توجه به اینکه روسیه در سطح جهانی بسیار منزوی شده، احتمال اجرای طرح صیانت در روسیه که کنترل کامل اینترنت را به دست دولت میدهد، روی کاغذ سادهترین راه به نظر میرسد.
پیامدهای اجرای محدودیتهای اینترنتی
قطع اینترنت جهانی در روسیه و تحمیل سانسور دولتی، بالطبع روند پیشرفت دموکراتیک در روسیه را با مشکلاتی مواجه خواهد ساخت. به علاوه که بر پیشرفت تکنولوژیکی روسیه هم به طور مستقیم موثر است. روسیه در حال حاضر با مشکل کمبود تراشه مواجه است. از سویی دسترسی روسیه به فناوریهای پیشرفته، با تعلیق شدن معاملات با نوکیا و اریکسون قطع شده است.
حتی در صورتی که دولت با موفقیت اینترنت ملی جدا از اینترنت جهانی را اجرا کند، پذیرش شرایط جدید برای شهروندان روسیه بسیار دشوار است. شهروندانی که تا همین چند وقت پیش از مزایای دسترسی به اینترنت جهانی برخوردار بودند حالا با قطع ناگهانی آن طبیعتا دچار مشکلاتی خواهند شد و مدیریت این پیامدهای اجتماعی برای دولت کاری دشوارتر است.
در شرایطی که استفاده از VPN برای دسترسی ناشناس به منابع سانسور شده امری بسیار رایج است، اجرای طرح صیانت از اینترنت در روسیه میتواند با برخی روشهای کنترل خاص حتی استفاده از این ابزارها را نیز بیاثر کند.
آیا اینترنت بدون روسیه امن تر است؟
برخی گمان میکنند که با توجه به حجم بالای جرایم سایبری که به منابع روسی نسبت داده میشود، حذف روسیه از اینترنت جهانی، فضای مجازی را برای دیگران بسیار ایمنتر میکند. اما باید بدانید که انزوای دیجیتالی روسیه هیچ تاثیری بر عملکرد گروههای خلافکار سایبری یا حتی حملات سایبری سازمانیافته و دولتی نخواهد داشت.
در واقع حتی انتظار میرود حملات سایبری روسها در ماههای آینده افزایش یابد چراکه روسیه طبیعتا به دنبال جبران مافات علیه کشورها و سازمانهایی است که در تحریمها دست دارند. در صورتی که جنگ سایبری به سطوح بالای خود برسد، دیگر کشورها باید برای حفاظت از زیرساخت های خود بر قابلیتهای دفاعی تمرکز کنند. فرایندی که شاید اقتصاد دیجیتال را در مواجهه با تهدیدات روسیه به شکلی جدید دربیاورد.