طبق دادههای IQAir و سازمان بهداشت جهانی، 99 درصد مردم جهان با تنفس هوای آلوده در معرض خطرات ناشی از آلایندهها و ذرات معلق هستند.
اغلب مردم جهان نسبت به هوایی که تنفس میکنند، بیاهمیت و بیتوجه هستند. با اینحال، دادههای جدید نشان میدهند که ما اکنون در سطوحی گسترده، آلایندههایی که در مرگ قابل پیشگیری میلیونها نفر نقش دارند را استنشاق میکنیم.
سوفی گومی، افسر فنی سازمان بهداشت جهانی، با اشاره به دستورالعملهای کیفیت هوا که اخیرا بهروزرسانی شده است، میگوید:
آلودگی هوا در سطحی بسیار پایینتر از آنچه پیش از آن تصور میشد، بر سلامت مردم تاثیرگذار است.
بر اساس تجزیه و تحلیل دادههای آلودگی هوا که بیش از 6000 شهر در 117 کشور را پوشش میدهد، بهنقل از WHO، در حدود 99 درصد از جمعیت جهان اکنون از هوایی تنفس میکنند که فاقد رعایت دستورالعملهای ایمنی بهروز است که از لحاظ مساحت، 80 درصد از مناطق شهری جهان را تشکیل میدهد.
با هر نفسی که میکشیم، دیاکسید نیتروژن نامرئی (NO2) حاصل از وسایل نقلیه، تجهیزات ساختمانی، دیگهای صنعتی، نیروگاهها و غیره به اعماق ریه ما سرازیر میشوند. این گاز آلاینده میتواند بافتهای ظریف موجود در راه هوایی ما را تحریک کرده و باعث افزایش التهاب، تحریک آلرژی، آسم و اختلال در عملکرد ریه شود.
NO2 همچنین خطر ابتلا به آسم در دوران کودکی را افزایش میدهد و حتی با قرارگیری کوتاهمدت در معرض آن، میتواند عاملی برای کاهش وزن در نوزادان و همچنین بیماریهای قلبی عروقی باشد.
ما همچنین از ذرات ریز (PM) حمل شده توسط هوا استنشاق میکنیم که در بسیاری از موارد مختلف از جمله گرد و غبار طبیعی بیایان و همچنین آلایندههای میکروپلاستیک، آتش پختوپز، صنعت، فعالیتهای کشاورزی، سوزاندن سوختهای فسیلی و آتشسوزیهای جنگلی ایجاد شده است. WHO ذرات معلق با قطر مساوی یا کوچکتر از 10 میکرومتر (PM10) یا 2.5 میکرومتر (PM2.5) را تحت نظر دارد.
سازمان بهداشت جهانی در اینباره معتقد است:
ذرات، بهویژه از نوع PM2.5، میتوانند با نفوذ به اعماق ریه، وارد جریان خون شده و باعث ایجاد اثرات قلبی عروقی، مغزی و تنفسی شوند. شواهدی وجود دارند که حاکی از تاثیر ذرات معلق بر روی اندامهای دیگر و در نتیجه ابتلا به بیماریهای مختلف هستند.
بهطور کلی کشورهای در حال توسعه هنوز به میزان بیشتری در مقایسه با کشورهای ثروتمند با ذرات معلق دستوپنجه نرم میکنند، از جمله آنها میتوان به هند و چین اشاره کرد که به ترتیب بالاترین سطوح از ذرات PM10 و PM2.5 را ثبت کردهاند. با اینحال، تفاوت در مورد NO2 چندان مشخص نیست.
در سطح جهانی، تنها 23 درصد از مردم در 4000 شهر اندازهگیری شده، NO2 را در سطحی مطابق با دستورالعملهای ایمنی سازمان بهداشت جهانی تنفس میکنند و بالاترین غلظت موجود این گاز، در دریای مدیترانه ثبت شده است.
طی ماه گذشته، یکی دیگر از گزارشهای کیفیت هوا در مقیاس بزرگ که توسط شرکت سوئیسی IQAir اندازهگیری شده، به نتایج مشابهی رسیده که نشان میدهد هیچ کشوری دستورالعملهای کیفیت هوای WHO را برای ذرات PM2.5 در سال 2021 رعایت نکرده است.
تیم محقق IQAir اخیرا دریافته که آتشسوزیهای ناشی از تغییرات اقلیمی در ایالات متحده در قیاس با سال 2020، باعث افزایش ذرات PM2.5 شده است. جوامع کمدرآمد در این کشور، معمولا بیشترین حد از آلودگی هوا را متحمل میشوند. همچنین، بدترین میزان آلودگی هوا در میان شهرهای آمریکا، در لسآنجلس ثبت شده است.
اما خبر خوب این است که بسیاری از شهرهای چین در سال گذشته، شاهد بهبودهایی در کیفیت هوا بودهاند. البته هنوز راه درازی در پیش است و کشورهای در حال توسعه با چالشهای فراوانی در زمینه آتشسوزی و گرمایش و همچنین صنعت مواجه هستند.
فرانک هامز، مدیرعامل IQAir میگوید:
این یک واقعیت تکاندهنده است که هیچ شهر یا کشور بزرگی، طبق آخرین دستورالعمل کیفیت هوای سازمان بهداشت جهانی، نتوانسته تا هوایی سالم را برای شهروندان خود فراهم کند. این گزارش تاکید میکند که برای اطمینان از حق برخورداری همه از استنشاق هوایی تمیز و سالم، راهی طولانی در پیش است. اکنون زمان اقدام فرا رسیده است.
هر دو گزارش نشان میدهند که تقریبا همه ما بهدلیل استنشاق این آلایندهها با افزایش خطر ابتلا به بیماریهای قلبی، سکته، بیماریهای ریوی و سرطان مواجه هستیم. طبق برآورد سازمان بهداشت جهانی، آلودگی هوای ذرات PM2.5 به تنهایی در مرگ زودرس 4.2 میلیون نفر طی سال 2016 نقش داشته است.
این سازمان همچنین خاطرنشان میکند که سوختهای فسیلی، عامل تولیدکننده مضرترین گازهای گلخانهای هستند که در بروز بیماریهای حاد و مزمن نقش مهم داشته و همچنین شرایطی را تشدید کرده که باعث ایجاد آلایندههای بیشتری مانند آتشسوزیها و طوفانهای گردوغبار میشوند. WHO در اینباره، خواستار کاهش گسترده و سیستماتیک استفاده از این نوع سوخت شده است.
و اما راهحلها، همچنان تغییر نکرده و مجموعهای از اقدامات نظیر استفاده از وسایل نقلیه الکتریکی، استفاده بیشتر از حملونقل عمومی، تبدیل به انرژیهای تجدیدپذیر و تمرین توسعه پایدار و کشاورزی را شامل میشود.
تدروس آدهانوم، مدیر کل سازمان بهداشت جهانی میگوید:
نگرانیهای فعلی در بحث تامین انرژی، بر اهمیت تسریع انتقال به سیستمهای انرژی پاک و سالم تاکید دارد. قیمت بالای سوختهای فسیلی، مبحث امنیت انرژی، فوریت پرداختن به چالشهای بهداشتی دوگانه آلودگی هوا و تغییرات اقلیمی، بر لزوم حرکت سریعتر بهسمت جهانی که وابستگی کمتری به سوختهای فسیلی دارد، تاکید میکند.
در حالیکه ممکن است با وجود گزینههای ارزانتر و سالمتر، سوختهای فسیلی همچنان راحتترین شکل انرژی در نظر گرفته شوند، دادههای جدید نشان میدهند که اغلب مردم به این دلیل، همه روزه با بهخطر افتادن سلامت خود مواجه هستند.