تلسکوپ James Webb از جمله دستاوردهای مهم ناسا برای اکتشاف فضا به حساب میآید. هزینه ساخت تلسکوپ فضایی جیمز وب آنقدر زیاد است که میتوان به جای آن ۱۳۰ هزار پورشه تایکان خرید.
تلسکوپ جیمز وب نقش بسیار مهمی در کاوش هستی ایفا خواهد کرد و از جمله ماموریتهای بسیار بزرگ ناسا به حساب میآید؛ اما هزینه ساخت این تلسکوپ فضایی و به بیانی دیگر هزینه افزایش دانش بشر در رابطه با فضا بسیار زیاد بوده است. این موضوع وقتی اهمیت پیدا میکند که بدانیم سازمان فضایی آمریکا همیشه با محدودیتهایی در بحث بودجه مواجه بوده است.
در واقع هزینه مورد نیاز تمامی عملیاتهای ناسا توسط بودجه فدرال آمریکا تامین میشود و جزء مخارج عمومی دولت به حساب میآيند. از زمان جنگ سرد و شروع رقابت با شوروی برای تسخیر فضا، این سازمان همیشه در تلاش بوده نه تنها کنگره و دولت آمریکا بلکه افکار عمومی را نیز برای هزینه ماموریتهای خود توجیه کند.
هزینه فوقالعاده زیاد ناسا برای ساخت تلسکوپ فضایی جیمز وب
ناسا حتی امروزه نیز با مخالفتهای سیاسی و مقاومتهایی در زمینه اختصاص بودجه مواجه است. با وجود این، برخی بر این باورند که با توجه به تاثیر کار ناسا و پیچیدگی ماموریتهای آن، این سازمان بودجه بسیار کمی را دریافت میکند. خود NASA نیز اعلام کرد که برای سال ۲۰۲۱ بودجهای بالغ بر ۲۵.۲ میلیارد دلار درخواست کرده؛ اما در نهایت کمتر از ۲۳.۳ میلیارد دلار دریافت کرده است.
اگرچه این عدد بخودی خود بزرگ به نظر میرسد، ولی سازمان The Planetary Society اعلام کرد که این میزان تنها ۰.۳۲ درصد از هزینههای دولت آمریکا را تشکیل میدهد. سازمان اشاره شده در سال ۱۹۸۰ با همکاری Carl Sagan بنیان گذاشته شد و هدف خود را اطمینان از متناسب بودن سرمایهگذاری دولت و علاقه مردم به فضا تعریف کرد.
با وجود این محدودیتها، تلسکوپ فضایی جیمز وب به یکی از گرانترین پروژههای ناسا بدل شد؛ زیرا هم ساخت آن بیش از ۲۴ سال زمان برد و هم اینکه در نهایت ۹.۷ میلیارد دلار روی دست دولت آمریکا هزینه گذاشت. علاوه بر ناسا، آژانس فضایی اروپا و همچنین آژانس فضایی کانادا نیز به ترتیب ۷۵۴ و ۱۵۸ میلیون دلار برای توسعه برخی از تجهیزات مورد نیاز این تلسکوپ هزینه کردهاند.
حالا بیایید به جزئیات بیشتری از هزینههای این پروژه بزرگ بپردازیم. ناسا ۸.۸ میلیارد دلار را صرف توسعه فضاپیمای مناسب برای قرار دادن بزرگترین تلسکوپ فضایی ساخت بشر در مدار ۲.۴ کیلومتری زمین کرد. در واقع جیمز وب حتی از ماه نیز دورتر است. همچنین هزینه فعالیت تلسکوپ در ۵ سال اول ۸۶۱ میلیون دلار برآورد شده است و این هزینه در دراز مدت بیشتر نیز خواهد شد.
اگر بخواهیم تورم را در نظر بگیریم، هزینه کلی پروژه ساخت تلسکوپ فضایی جیمز وب به رقم نجومی ۱۰.۸ میلیارد دلار میرسد. با توجه به بودجه کنونی ناسا، این عدد خیلی بزرگ به نظر میرسد؛ اما باید یادآوری کنیم که ناسا هزینههای مربوط به پروژه ساخت این تلسکوپ را در بیش از ۲ دهه تقسیم کرده است تا هیچ وقت بودجه این پروژه بیشتر از ۳ درصد بودجه سالیانه ناسا نشود.
البته ناسا در ابتدا گمان میکرد که تلسکوپ جیمز وب هم زودتر آماده شود و هم هزینه بسیار کمتری داشته باشد. در گزارش سال ۲۰۱۰ این سازمان فضایی آمده است که آنها گمان میکنند به احتمال ۷۰ درصد، تلسکوپ فضایی جیمز وب تا سال ۲۰۱۴ به فضا فرستاده شود و حدود ۵ میلیارد دلار هزینه داشته باشد.
هرچند که مدیریت، بودجه و توسعه فناوریهای مورد نیاز سبب تغییر ساختار و در نتیجه بیشتر شدن تاخیر و بودجه این ماموریت شدند. آيا این همه هزینه ارزشش را داشت؟ ناسا ادعا میکند که به ازای هر دلاری که در فضا خرج میشود؛ هزاران شغل ایجاد شده و کسب و کارهای زیادی شروع به کار میکنند. به بیانی دیگر ماموریتهای ناسا حتی منجر به رشد اقتصاد آمریکا نیز میشوند.
در پژوهش «تاثیر اقتصادی ناسا» که در سال 2020 منتشر شد، به تاثیر مثبت و تلاشهای این سازمان برای پیشرفت اقتصاد آمریکا پرداخته شده است. در واقع ناسا خروجی ۶۴.۳ میلیارد دلاری، ۳۱۲ هزار شغل جدید در سطح ملی و افزایش ۷ میلیارد دلاری درآمدهای حاصل از مالیات در سطح فدرال، ایالتی و محلی را به ارمغان آورده است.
از نظر علمی، هزینه ای که برای ساخت تلسکوپ فضایی جیمز وب شده، کاملا منطقی بوده است؛ زیرا این تلسکوپ ۱۰۰ برابر قویتر از تلسکوپ هابل است و میتواند دستاوردهای بسیار زیادی برای بشر داشته باشد. برای یادآوری باید بگوییم که تلسکوپ هابل توانست با یافتههای خود تا حد زیادی مطالب موجود در کتابهای عملی حوزه فیزیک، اخترفیزیک، اختر زیستشناسی و بسیاری از رشتههای دیگر را تغییر دهد.
تلسکوپ جیمز وب میخواهد به بررسی سیارههای فراخورشیدی و جستجو برای نشانههایی از حیات در خارج از منظومه شمسی بپردازد. این تلسکوپ همچنین در تلاش است با پردهبرداری از اسرار بیگ بنگ و بررسی ابعاد مختلف کیهان، دید بهتر و عمیقتری به انسانها در رابطه با این جهان اسرارآمیز بدهد.