سنگ فضایی عجیب مصری، مستقیما از دل یک ابرنواختر آمده است

دانشمندان گمان می‌کنند یک سنگ فضایی مصری که پیشتر در صحرای بزرگ آفریقا کشف شده بود، از یک ابرنواختر خاص به زمین آمده است.

در سال ۱۹۹۶ یک سنگ فضایی خاص در صحرای بزرگ آفریقا کشف شد که بعدها Hypatia نام گرفت. ترکیبات شیمیایی این سنگ فضایی مصری شامل گاز و گرد و غباری می‌شود که احتمالا زمانی یک ابرنواختر بسیار بزرگ را احاطه کرده بودند. ابرنواختر یک انفجار بسیار بزرگ و درخشان است که وقتی یک ستاره پرحجم در حال مرگ باشد، رخ می‌دهد.

سنگ فضایی مصری؛ مهمانی از یک ابرنواختر نادر

ابرنواختر نوع یکم ای (Type la) داخل ابری از غبار رخ می‌دهد و در آن یک کوتوله سفید و یک ستاره جوان‌تر که هنوز سوخت کافی برای زنده ماندن دارد، به دور هم می‌چرخند. کوتوله سفید که کوچک‌تر و متراکم‌تر است از جاذبه قوی خود برای گرفتن بخشی از سوخت ستاره جوان استفاده می‌کند و آن را به شکل یک قطره آب در می‌آورد.

این هم‌نوع خواری کیهانی به کوتوله سفید اجازه می‌دهد که بزرگ شده و مجددا انفجارهای اتمی داخل هسته خود را فعال کند، اما در نهایت به نابودی هر دو منجر خواهد شد. پس از یک درخشندگی ناگهانی، یک انفجار فوق‌العاده بزرگ سوپرنوا رخ می‌دهد و به واسطه آن محتوای هر دو ستاره به بیرون پرتاب می‌شود تا با غبار اطراف ادغام شوند.

در مورد سنگ فضایی مصری نیز گفته می‌شود که ظاهرا ترکیب گاز و غبار برای میلیاردها سال در فضا سرگردان بوده تا اینکه به نزدیکی ما رسیده است. سپس این مواد در ترکیب با مواد دیگر به شکل یک سنگ در آمده‌اند. البته این اتفاق در هنگام شکل‌گیری منظومه شمسی و احتمالا در بخش بیرونی آن رخ داده است. در نهایت نیز سنگ مرموز به زمین آمده و تکه‌هایی از آن در صحرای بزرگ آفریقا افتاده‌‌اند.

Jan Kramers، زمین شیمیدان دانشگاه ژوهانسبورگ در آفریقای جنوبی در این رابطه گفت:

می‌توان گفت که ما به نوعی یک ابرنواختر نوع یکم ای را در لحظه انفجار گیر انداخته‌ایم؛ زیرا اتم‌های گاز انفجار در غبار اطراف آن قرار گرفتند و در نهایت در سنگ مادر Hypatia گیر افتادند.

برای مشخص شدن ماهیت سنگ فضایی مصری، دانشمندان به ارزیابی شیمیایی تکه کوچکی از سنگ Hypatia با استفاده از روش‌های غیر مخرب پرداختند. سطح سیلیکون، کرومیوم و منگنز این سنگ آنقدر پایین بود که دانشمندان مطمئن شدند Hypatia در بخش داخلی منظومه شمسی شکل نگرفته است؛ زیرا این عناصر به ندرت در این منطقه دیده می‌شوند.

همچنین این سنگ دارای مقادیر بسیار بالایی از آهن، گوگرد، فسفر، مس و وانادیم بود که برای یک جرم آسمانی در همسایگی ما عجیب است. Kramers در ادامه توضیحات خود گفت:

ما سطح بالایی از برخی عناصر را در آن یافتیم که در اجرام حاضر در منظومه شمسی دیده نمی‌شوند. چنین چیزی در شهاب‌‌سنگ‌ها و کمربند سیارک‌ها نیز نیست.

بررسی‌های بیشتر سنگ فضایی مصری نتیجه‌های شگفت‌انگیز‌تری را به ارمغان آورد. ظاهرا این سنگ حتی به بازوی ما در کهکشان راه شیری نیز تعلق ندارد. از طرفی سطح بسیار بالای آهن، بسیار کم سیلیکون و تراکم بسیار پایین عناصر سنگین‌تر از آهن نشان می‌داد که این سنگ نتیجه انفجار یک کوتوله سرخ هم نیست (ابرنواختر نوع 2).

بررسی گستره و مدل‌سازی داده‌های ستاره‌ها مشخص کردند که احتمالا سنگ فضایی مصری ریشه در یک ابرنواختر نوع یکم ای دارد. نسبت ۸ عنصر از ۱۵ عنصر بررسی شده (سیلیکون، گوگرد، کلسیم، تیتانیوم، وانادیم، کرومیوم، منگنز و نیکل) توسط پژوهشگران نیز بسیار نزدیک به میزان تراکم پیش‌بینی شده برای انفجار یک کوتوله سفید بود.

Kramers در ادامه توضیحات خود گفت:

اگر این نظریه درست باشد، سنگ Hypatia اولین مدرک ملموس از یک انفجار ابرنواختر نوع یکم ای روی زمین خواهد بود. البته نکته مهم دیگری نیز وجود دارد. این سنگ نشان می‌دهد که ممکن است مجموعه‌ای از غبار فضای بیرونی، بدون اینکه کاملا ادغام شود، درون سحابی شکل دهنده منظومه شمسی رفته باشد.

البته هنوز ابهاماتی نیز در این رابطه وجود دارد؛ زیرا تراکم ۶ مورد از عناصر یافت شده در سنگ فضایی مصری (آلومینیوم، فسفر، کلر، پتاسیم، مس و روی) بین ۱۰ تا ۱۰۰ برابر بیشتر از چیزی است که از یک ابرنواختر نوع یکم ای انتظار داریم. دانشمندان بر این باورند که این موضوع نشان می‌دهد سوپرنوا مورد نظر از غول سرخی شکل گرفته که (برخلاف مدل‌های اولیه) میزان بیشتری از ترکیبات اولیه خود را حفظ کرده است.

Kramers در پاسخ به این ابهامات گفت:

از آنجایی که یک ستاره کوتوله سفید از یک غول سرخ در حال مرگ شکل می‌گیرد، ممکن است سنگ فضایی مصری (Hypatia) تراکم بالای شش عنصر اشاره شده را از ستاره غول سرخ به ارث برده باشد. این پدیده پیشتر نیز در دیگر ستاره‌های کوتوله سفید دیده شده بود.