بلندترین موج ثبت شده در جهان چه ارتفاعی دارد؟ دیوار آبی به ارتفاع یک ساختمان 15 طبقه

در این مطلب قصد داریم به بلندترین موج یا سونامی ثبت شده در تاریخ بپردازیم. پس آماده رویارویی با امواج چند ده متری شوید!

در جولای 1958، زمین لرزه‌ای به بزرگی 8.3 ریشتر در گسل Fairweather سواحل جنوبی آلاسکا را لرزاند. این زمین لرزه باعث رانش عظیم زمین در خلیج لیتویا و نزدیکی آن شد که سونامی ویرانگری را به همراه آورد. نتیجه طغیان آب، مرگ پنج نفر بود.

ارتفاع این موج عظیم به سطح درختان در دامنه‌های شیب‌دار اطراف خلیج می‌رسید که حداکثر ارتفاع 1719 فوت (524 متر) از سطح دریا دارد؛ یعنی مرتفع‌تر از ساختمان امپایر استیت نیویورک که در ارتفاع 1454 فوتی یا 443 متری از سطح زمین قرار دارد.

هرمان فریتز، استاد مهندسی عمران و محیط زیست در مؤسسه فناوری جورجیا که متخصص سونامی و طوفان است، به Live Science گفت: «این بزرگترین موجی است که تاکنون در تاریخ ثبت شده و شاهدان عینی به چشم آن را دیده‌اند. او افزود که احتمالاً امواج بزرگتری در تاریخ زمین وجود داشته است که می‌توان این موضوع را از تاریخ نگاره‌های زمین شناسی استنباط کرد، اما این موارد بحث برانگیز و غیرقطعی هستند.

فریتز نویسنده اصلی مطالعه‌ای بود که در سال 2009 و در ژورنال Pure and Applied Geophysic منتشر شد که سونامی خلیج لیتویا را با استفاده از یک مخزن آزمایشگاهی تخصصی در مقیاس 1:675 با تقلید از شکل جغرافیایی خلیج بازسازی کرد. این تیم دریافتند که حداکثر ارتفاع موجی که مسئول هم‌سطحی با درختان دامنه را داشت، حدود 492 فوت (150 متر) ارتفاع داشت که باعث می‌شود از هر تاج موج ثبت شده روی زمین بلندتر باشد.

محققان تخمین زدند که برای رسیدن سونامی به این ارتفاع، لازم است رانش زمینی که باعث وقوع آن می‌شود، حدود 1.1 میلیارد فوت مکعب (30 میلیون متر مکعب) سنگ را به خلیج لیتویا ریخته باشد. در حالی که مقیاس عظیم زمین لرزه، نیروی ایجاد چنین موج عظیمی را فراهم کرده است، اما شکل منحصر به فرد این خلیج، دلیل واقعی ایجاد چنین موج بلندی را فراهم کرده است.

خلیج لیتویا یک آبدره است؛ یک ورودی ساحلی طولانی و باریک با حاشیه‌های شیب‌دار که توسط یک یخچال باستانی ایجاد شده است. طول این خلیج در حدود 9 مایل (14.5 کیلومتر) و عرض آن در عریض‌ترین نقطه آن حدود 2 مایل (3.2 کیلومتر) است. حداکثر عمق آن 722 فوت (220 متر) است و با دهانه‌ای به عرض 984 فوت (300 متر) به خلیج آلاسکا متصل می‌شود. رانش زمین که باعث سونامی 1958 شد در ورودی گیلبرت، در انتهای آبدره، دورتر از اقیانوس رخ داد.

در طول یک سونامی معمولی ایجاد شده توسط زمین لرزه، موج حاصل به شکل بادبزنی به بیرون منتشر شد. اما شکل باریک و شیب‌های تند خلیج لیتویا و همچنین نقطه آغاز موج به این نتیجه ختم شد که تمام قدرت موج در یک جهت متمرکز شود. فریتز گفت از آنجایی که هیچ مسیر دیگری برای حرکت آب وجود نداشت، جریان آب از شیب‌های اطراف به سمت بالا رانده شد. به همین دلیل است که موج ایجاد شده، چنین ارتفاع عظیمی داشت.

شبیه‌ساز کامپیوتری از سونامی خلیج لیتویا، آلاسکا

در سال 2019، یک مقاله منتشر شده در مجله Natural Hazards and Earth System Sciences شبیه سازی بصری از موج مذکور عرضه کرد که با استفاده از مدل‌های کامپیوتری خلق شده بود.

فریتز اضافه کرد که این نوع موج‌های عظیم به عنوان «مگا سونامی» شناخته می‌شوند؛ اصطلاحی که در ابتدا توسط رسانه‌ها ابداع شد و به امواج بسیار بزرگ ناشی از رانش زمین یا فروپاشی جزیره‌های آتشفشانی اشاره می‌کند.

فریتز ادامه داد: سونامی های ایجاد شده توسط زمین لغزش بسیار نادرتر از سونامی‌های تکتونیکی هستند که به دلیل اختلالات در بستر دریا به دلیل حرکت صفحات تکتونیکی (مانند سونامی 2011 در ژاپن) ایجاد می شوند و بیش از 90 درصد از تمام سونامی ها را تشکیل می دهند. او افزود سونامی های تولید شده توسط زمین لغزش بسیار کوتاه‌تر از سونامی‌های زمین ساختی یا تکتونیکی هستند.

سونامی‌های ایجاد شده توسط زمین لرزه که در نزدیکی منبع قرار دارند، ممکن است بسیار بزرگ باشند، اما به سرعت تجزیه می‌شوند. از سوی دیگر، سونامی‌های تکتونیکی به صورت امواج کوچکی با ارتفاع چند فوت شروع می‌شوند که مسافت‌های زیادی را طی می‌کنند و با رسیدن به ساحل ارتفاعشان افزایش چشمگیری می‌یابد.

در طول سونامی خلیج لیتویا و زمانی که موج به دهانه باریک آبدره رسید، به ارتفاعی کمتر از 328 فوت (100 متر) کاهش یافت و نتوانست بیشتر از این به سمت خلیج آلاسکا تابش پیدا کند.

سونامی 1958، اولین مورد از سونامی‌های مقیاس بزرگ در خلیج لیتویا نبود. زمین شناسان قبلاً شواهدی از سونامی‌های کوچک‌تر را در این منطقه کشف کرده بودند که در سال‌های 1853، 1854 و 1936 میلادی رخ داده بودند. اما طبق گزارش شورای لرزه‌نگاری ایالات غربی (WSSPC) تمام شواهد ثبت شده از وقوع این سونامی‌ها، توسط مگا سونامی بسیار بزرگتر، از بین رفته است.

به گفته WSSPC، تعداد انگشت شماری از مردم علیرغم حضور بر روی قایق در هنگام وقوع رانش زمین، موفق شدند از سونامی جان سالم به در ببرند که این معجزه با سوار شدن بر موج یا فرار از طریق دهانه خلیج رقم خورد. پس از فروکش کردن موج، سه هفته طول کشید تا این منطقه به اندازه کافی ایمن در نظر گرفته شود تا محققان بتوانند بررسی‌های لازمه را شروع کنند. در نهایت زمانی که همه چیز آرام شد، محققان وارد ساحل شدند و با میلیونها درخت ریشه‌کن شده شناور در خلیج روبه رو شدند.

موج‌های رکوردشکن دیگر

در 29 اکتبر 2020، موج سوار پرتغالی António Laureano با سوار شدن بر موجی به ارتفاع 101.4 فوت (30.9 متر) در Nazaré، شهری در غرب پرتغال، رکورد موج سواری روی بلندترین موج ثبت شده را شکست. Live Science قبلاً گزارش داده بود که این موج آنقدر بزرگ بود که از فضا هم قابل مشاهده بود و ماهواره Landsat 8 که توسط ناسا و سازمان زمین شناسی ایالات متحده اداره می شود، از آن عکس‌برداری کرده بود. البته این رکورد به طور رسمی توسط لیگ جهانی موج سواری (WSL) به رسمیت شناخته نشده است، زیرا در لحظه موج‌سواری، هیچ یک از مقامات WSL برای تأیید ارتفاع موج در دسترس قرار نداشتند.

تصویر ماهواره‌ای از موج عظیم سواحل نازاره، پرتغال

بر اساس گزارش سازمان جهانی هواشناسی، بزرگ‌ترین موج رسمی ثبت شده از آب‌های آزاد، 62.3 فوت (19 متر) اندازه‌گیری شده است که در 17 فوریه 2013 توسط یک شناور در اقیانوس اطلس شمالی شناسایی شده بود.

در 17 نوامبر 2020، یک شناور در نزدیکی جزیره ونکوور، بریتیش کلمبیا، مخوف‌ترین موج سرکش را ثبت کرد. موج سرکش یک موج غیرعادی و به شدت بلند است که بیش از دو برابر امواج اطراف که به طور خود به خود در اقیانوس باز ظاهر می‌شوند، ارتفاع دارد. این موج 58 فوت (17.6 متر) ارتفاع داشت که بیش از سه برابر بلندتر از امواج اطرافش محسوب می‌شد. لایو ساینس قبلا گزارش داده بود که محققان، وقوع این اتفاق را یک در هزار توصیف کرده بودند.

بزرگترین چاله جزر و مدی جهان – پدیده‌ای که در آن جزر و مد، ورودی جریان رودخانه را معکوس می‌کند و موج یا امواج آبی را تشکیل می‌دهد که به سمت بالای رودخانه حرکت می‌کند – در رودخانه Qiantang چین در هشتمین ماه تقویم قمری رخ داد. طبق گزارش رسانه The Atlantic این موج‌ها معمولاً به حدود 29.5 فوت (9 متر) ارتفاع می رسند. با این حال در 22 اوت 2013، موجی اضافی از یک طوفان باعث شد که موج تشکیل شده به ارتفاع حدود 65.6 فوت (20 متر) برسد و 30 تماشاگر را مجروح کند.

بزرگترین موج مصنوعی که تاکنون توسط انسان ساخته شده در مولد امواج Delta Flume در هلند شکل گرفته است که در سال 2015 افتتاح شده بود. این مخزن 984 فوتی (300 متری) که 2.4 میلیون گالن (9 میلیون لیتر) آب را در خود جای داده است، می‌تواند امواجی با حداکثر ارتفاع 16.4 فوت (5 متر) ایجاد کند.