گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
چندی پیش خبر توقف عرضه برخی خودروها در بورس کالا منتشر شد و حالا وزارت صمت در خصوص دلیل توقف عرضه خودرو در بورس توضیح داده است.
بنا بر اعلام مرکز ارتباطات وزارت صمت، اگر قرار باشد خودروهای پرتقاضا و در عین حال کم تیراژ در بورس کالا عرضه شود، آن وقت باید شاهد گرانی بیش از حد آنها باشیم؛ چرا که تقاضا برای خرید آنها بالا می‌رود و به دلیل تیراژ پایین توانی برای تولید آنها نیست و قیمت‌ها نجومی می‌شود.
دلیل توقف عرضه خودرو در بورس چیست؟
همان‌طور که می‌دانید چندی پیش وزارت صمت به صورت شبانه دستور توقف عرضه دو محصول از محصولات خودروسازان خصوصی را در بورس کالا صادر کرد. به گفته وزارت صنعت، معدن و تجارت، عرضه برخی از محصولات در بورس کالا ممکن است منجر به سه قیمتی شدن خودرو شود؛ یعنی قیمت کارخانه، قیمت بورس و قیمت بازار.
پیرو انتشار این خبر اغلب کارشناسان از این تصمیم احساس نگرانی کردند و این وزارتخانه را متهم به این کردند که قصد دارد شرکت‌های خودروساز خصوصی را نیز دولتی کند. در همین راستا روز بعد از انتشار این خبر، مرکز ارتباطات این وزارتخانه اعلام کرد:
ایجاد شفافیت در عرضه خودرو همزمان با ایجاد تحول اساسی در ریل‌گذاری صنعت خودرو از جمله افزایش تولید با کیفیت و طراحی سکوهای (پلتفرم) جدید در دستور کار وزارت صمت قرار گرفته و به همین منظور از اواخر اردیبهشت ماه، تخصیص خودرو به سامانه یکپارچه با نظارت سازمان حمایت مصرف کنندگان و تولیدکنندگان منتقل شد.
این مرکز در ادامه توضیح می‌دهد که پیرو نامه ریاست جمهوری به وزیر صمت مبنی بر شفاف‌سازی در عرضه خودرو اقدامات مهمی صورت گرفته که یکی از آنها راه اندازی سامانه یکپارچه تخصیص خودرو است. لازم به ذکر است که این سامانه تنها مرجع برای فروش خودرو در کشور از طریق قرعه کشی است که تحت نظارت سازمان حمایت از مصرف کنندگان خواهد بود.
از طرف دیگر جالب اینجاست که به گفته این مرکز، وزارت صمت توانسته جلوی افزایش قیمت‌ها را با این سامانه بگیرد و بدین ترتیب هم‌اکنون شاهد افزایش رضایت‌مندی مردم در دسترسی شفاف به خودرو با قیمت‌های مناسب هستیم. مرکز مزبور در ادامه از مزایای این اقدام صحبت کرده و توضیح داد:
از جمله مزایای این اقدام می‌توان به تخصیص عادلانه خودرو، بالا رفتن امکان دسترسی مصرف‌کنندگان، شفافیت و ایجاد رویه‌ای واحد در عرضه برای همه خودروسازان، رفع شائبه مهندسی عرضه به صورت قطره چکانی یا عرضه خودرو در بازارهای غیر شفاف توسط خودروسازان، افزایش تنوع و حق انتخاب برای مصرف کنندگان در هر دوره عرضه و رفع نقایص عمده روش‌های گذشته، اشاره کرد؛ البته بدیهی است که وزارت صمت تنها ناظر اجرای تخصیص خودرو بوده و روند اجرایی از سوی شرکت‌های خودروسازی انجام می‌شود.
آن‌طور که وزارت صمت می‌گوید تصمیم برای توقف عرضه دو محصول در بورس کالا به صورت یک شبه و ناگهانی نبوده و برای این که بتواند نظارت دقیق‌تری بر شیوه تخصیص خودرو داشته باشد و حقوق مردم را بهتر تضمین کند، طی دو مرحله در تاریخ‌های 17 اردیبهشت‌ماه و 2 خردادماه سال جاری با این سازمان مکاتبه کرده، ولی ترتیب اثری به آن داده نشده است.
پیش‌تر اشاره کردیم که عرضه خودروهای پرتقاضا و کم تعداد می‌تواند منجر به افزایش نجومی قیمت آنها شود و به سه قیمتی شدن آنها بینجامد. به عبارت ساده‌تر ممکن است شکاف بین عرضه و تقاضا منجر به افزایش بی‌رویه قیمت خودروها نسبت به قیمت خود کارخانه شود. بدین ترتیب حتی ممکن است قیمت ثالثی فراتر از دو قیمت تولیدکننده و قیمت بورس در سطح بازار خودرو به وجود بیاید. مرکز ارتباطات وزارت صمت همچنین معتقد است:
تا زمانی که میزان عرضه به شدت پایین است، شکل‌گیری بازار ثالث بین بورس و بازار با قیمت‌های فراتر نیز دور از ذهن نیست. ضمن این که استدلال ایجاد شفافیت با عرضه خودرو در بورس، زمانی معنا می‌دهد که در مورد خودروهایی که خودروساز با زیان عرضه می‌کند به‌کار رود؛ اما در خصوص خودروهایی با قیمت بالا که قیمت عرضه آن توسط تولیدکننده پوشش‌دهنده سود منصفانه خودروساز است، کاربردی ندارد.
همچنین از طرف دیگر باید میان خودروهای کارا و خودروهای پرتقاضا تفاوت گذاشت. پروسه عرضه و تقاضای خودروهای کارا شامل تشکیل صف و سپس افزایش بی‌رویه قیمت نیست، حال آن که برای خرید خودروی پرتقاضای کم تعداد هم صف تشکیل می‌شود و هم قیمت افزایش می‌یابد.
گفته‌ها حاکی از آن است که مدیریت فعلی آقای سیدرضا فاطمی امین به گونه‌ای است که باعث شده معاملات بورس کالا رشد کند و عملکرد آن در سال گذشته از مرز 500 هزار میلیارد تومان نیز بگذرد و اعتقاد بر این است که در سال جاری و آینده نیز روند شفافیت در صنعت خودرو همچنان حفظ خواهد شد.
همان‌طور که احتمالا می‌دانید مدتی پیش گروهی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی طرح عرضه خودرو در بورس را مطرح کردند که دارای دو بعد کشف قیمت واقعی خودرو در بازار و صرف کردن اضافه قیمت فروش نسبت به نرخ مصوب برای توسعه زیرساخت خودرو بود. در طرحی که به تازگی ارائه شده جوانب امر به صورت دقیق مورد بررسی قرار نگرفته و فقط پاره‌ای از این مسائل مورد بررسی قرار گرفته‌اند. همچنین بدانید که:
مطابق ماده هفتم قانون ساماندهی صنعت خودرو که با نامه شماره ۲۰۸۹۲/۲۴-۱۱ مورخه ۱۴۰۱/۳/۱۶ توسط مجلس محترم شورای اسلامی ابلاغ شده است، شرکت‌های خودروساز موظف هستند هنگام فروش قیمت تمام شده خودرو، درصد سود و قیمت قطعی را محاسبه و به شورای رقابت اعلام کنند. بنابراین ضروری است در خصوص سازوکار عرضه در بورس با توجه به قانون یاد شده، تمهیدات لازم اندیشیده شود.
باید توجه داشت که در حال حاضر با توجه به آئین نامه اجرایی قانون حمایت از مصرف کنندگان خودرو، هر گونه عرضه خودرو منوط به بررسی ضوابط مرتبط از سوی مراجع ذی‌صلاح است که پیش از این در نامه ارسالی به شرکت بورس کالای ایران ابلاغ شده است. در این آئین نامه آمده است:
از سوی دیگر با توجه به لزوم عرضه در سامانه یکپارچه تخصیص خودرو، برای هرگونه عرضه خودرو ناشی از ازدیاد تولید در بورس لازم است تا از وزارت صمت مجوز گرفته شود که این اقدام نیز از سوی عرضه‌کنندگان خودرو در بورس انجام نشده است. بدین ترتیب وزارت صمت آمادگی کامل دارد با مشخص شدن ابعاد عرضه خودرو در بورس، این موضوع را با خودروسازان تعیین تکلیف کند.
گفته شده برخی از خودروسازان خصوصی برای این که از فروش خودرو در سامانه یکپارچه فرار کنند و سود بیشتری به جیب بزنند به وظیفه خودشان عمل نمی‌کنند و از بورس کالا انتظار می‌رود که به جای بازی در زمین منفعت‌طلبی یک خودروساز به وزارت صمت برای مدیریت یکپارچه بازار خودرو کمک کند.