منظومه شمسی دارای بیش از 200 قمر منحصربهفرد در مدار اجرام آسمانی است و هر کدام ویژگیهای جذابی دارند که آنها را از هم متمایز میکنند. در ادامه نگاهی کوتاه به جذاب ترین قمرهای منظومه شمسی خواهیم انداخت.
در اخترشناسی به جسمی آسمانی که به دور جسمی دیگر بچرخد، ماه یا قمر گفته میشود. از میان 8 سیاره منظومه شمسی، تقریبا همه آنها دارای قمر هستند؛ قمرهایی که بهعنوان اجرام پویا و آتشفشانی برای آژانسهای هوایی از ارزش خاصی برخوردارند.
بیشترین قمرهای منظومه شمسی متعلق به سیارههای گازی هستند. بسیاری از این قمرها دارای اتمسفر، توپوگرافی پیچیده و سیستمهای آب و هوایی هستند و برخی از آنها حتی اندازهای بزرگتر از سیارهها دارند. تمامی این قمرهای بزرگ و کوچک میتوانند سرنخهایی در مورد چگونگی پیدایش جهان هستی به ما ارائه دهند.
آشنایی با جذاب ترین قمرهای منظومه شمسی
ماه (The moon)
ماه، قمر زمین و شناختهشدهترین قمر در منظومه شمسی است و گاهی با نام لاتین لونا (Luna) نیز شناخته میشود. ماه تنها جرم آسمانی خارج از زمین است که بشر توانسته بر روی آن قدم بگذارد. تاکنون چندین بار فضانوردانی برای بررسی و تحقیق در مورد این قمر به سطح ماه فرستاده شدهاند. نمونههای جمعآوری شده از سطح ماه به پیشرفت فناوری و کسب اطلاعات بیشتر در مورد تاریخ پیدایش این قمر کمک شایانی کردهاند. نیل آرمسترانگ و باز آلدرین نخستین انسانهایی بودند که توسط ناسا به ماه فرستاده شده و بر روی این قمر گام نهادند.
فوبوس و دیموس (Phobos and Deimos)
فوبوس و دیموس قمرهای سیاره مریخ هستند که در سال 1877 کشف شدند. این دو قمر داری اندازه بسیار کوچکی هستند و فوبوس 17 مایل و دیموس تنها 9 مایل عرض دارد. مدار فوبوس در حین گردش به دور مریخ در حال کوچک شدن است و این امکان وجود دارد که در 100 میلیون سال آینده این قمر به مریخ برخورد کند.
تاکنون آژانسهای هواپیمایی موفق نشدهاند فضاپیمایی را در هیچیک از این قمرها فرود بیاورند؛ اما بدیهیست که این دو قمر نیز همانند ماه جزئیات تشکیل سیاره مریخ را درون لایههای خود پنهان کردهاند و دسترسی به اطلاعات موجود در این دو قمر به پیشرفت در زمینه هوافضا کمک بزرگی خواهد کرد.
داکتیل (Dactyl)
داکتیل قمری است که به دور سیارک آیدا میچرخد. در سال 1993، فضاپیمای گالیله ناسا به سیارکی به نام 243 آیدا برخورد کرد و توانست تصویر قمر کوچکی را در حال چرخش به دور این صخره فضایی ثبت کند. سیارک آیدا اولین جرم آسمانی به غیر از سیارههاست که قمر دارد. داکتیل عرضی به اندازه 1.5 کیلومتر دارد و به لطف کشف این قمر، دانشمندان توانستند ثابت کنند به غیر از سیارهها سایر اجرام نیز میتوانند قمر داشته باشند.
اروپا (Europe)
مشتری، رکورددار سیارهای با بیشترین تعداد قمر در بین سیارههای منظومه شمسی است و 72 قمر بر دور مدار این سیاره در حال چرخش هستند. اروپا نام کوچکترین قمر مشتری است که سطحی پوشیده از یخ دارد. این قمر یکی از اجرام آسمانی است که همانند مریخ به دلیل دارا بودن آب، دانشمندان به دنبال یافتن نشانههایی از امکان ادامه حیات بشر بر روی آن هستند. در واقع اقیانوس موجود در این قمر، احتمال قابل سکونت بودن آن را از سیاره سرخ مریخ بیشتر میکند.
فضاپیمای اروپا کلیپر ناسا به دنبال اثبات وجود حیات در قمر سیاره مشتری
آیو (Io)
آیو یکی دیگر از 72 قمر سیاره مشتری است و جزو 4 قمر بزرگ این سیاره محسوب میشود. صدها کوه آتشفشان در سطح آیو وجود دارد و فعالیتهای آتشفشانی هر نوع ماده یخی را در این قمر نابود کرده و سطحی خشک و بدون یخ را برای آن به وجود آورده است.
این قمر گدازههای داغ و آتشین خود را تا دهها مایل دورتر پرتاب میکند و به همین دلیل تمام مشاهداتی که تاکنون از این قمر به ثبت رسیده، از راه دور انجام شده است. ترکیب رنگی زیبایی از رنگهای نارنجی، زرد و قهوهای در این قمر به چشم میخورد که آن را منحصربهفرد ساخته است.
پان و اطلس (Pan and Atlas)
پان و اطلس دو قمر کوچک سیاره زحل هستند که شکلی شبیه به بشقاب پرنده و شعاعی کمتر از 10 مایل دارند. در ابتدا، این قمرها توسط فضاپیمای وویجر تصویربرداری شدند. پان و اطلس با وجود اندازه کوچکی که دارند، میتوانند برای سیاره زحل بسیار تاثیرگذار باشند. این قمرها کمک میکنند ذرات موجود در این سیاره کنار هم قرار بگیرند و همچنین ذرههای اضافه را پاکسازی میکنند.
کارون (Charon)
کارون قمر سیاره پلوتون است و از نظر ابعاد بزرگتر از سیارهای که دور آن میچرخد به نظر میرسد. پلوتون که کوچکترین سیاره منظومه شمسی محسوب میشود، همیشه روبهروی قمر خود کارون قرار دارد و این دو جرم آسمانی به طور خارقالعادهای به یکدیگر وابسته هستند. کارون نسبت به سایر اجرام آسمانی دیرتر کشف شده است. این قمر به عنوان بزرگترین قمر سیاره پلوتون شناخته شده و در سال 1978 توسط یک ستارهشناس آمریکایی کشف شده است.
نیرید (Nereid)
نیرید یک قمر با مداری طولانی است که جزو قمرهای بیرونی نپتون به حساب میآید. رصد این قمر با تلسکوپهای زمینی غیر ممکن است؛ بنابراین اخترشناسان با مراجعه به اطلاعات فرستاده شده توسط وویجر 2، شروع به تحقیق در مورد این قمر کردند. آنها با توجه به عکسهای فرستاده شده متوجه شدند که نیرید یک قمر یخی است و سطحی پوشیده از یخ دارد. نیرید در سال 1949 توسط یک اخترشناس آمریکایی و در خارجیترین قسمت نپتون کشف شد.
تایتان (Titan)
تایتان بزرگترین قمر زحل و دومین قمر بزرگ منظومه شمسی پس از گانیمد است. این قمر دارای جوی متراکم و تشکیل شده از نیتروژن، اتان و متان است. سطح این قمر در دمای پایین منجمد میشود و در دمای متوسط قطرات آب به صورت باران فرود میآیند. شباهت این قمر با زمین در همین مورد است که تایتان نیز همانند زمین دارای فصلهای مختلف است و تغییر دما در آن اتفاق میافتد. از نظر سنگینی، تایتان یازدهمین جرم سنگین در منظومه خورشیدی شناخته شده و اطلاعات فرستاده شده توسط فضاپیمای کاسینی، خبر از وجود دریاچهای حاوی متان در این قمر میدهد.