گرمایش زمین و بدنبال آن، تغییرات اقلیمی به بزرگترین مشکل بشریت تبدیل شده است، اما دانشمندان روشی برای مقابله با آن پیدا کردهاند.
تیمی از دانشمندان ام آی تی ادعا میکنند راهی را کشف کردهاند که نه تنها اثرات مخرب تغییرات اقلیمی را متوقف میکند، بلکه این روند را به طور کامل معکوس میکند! سازمان ملل، تغییر آب و هوا را به عنوان «تغییر طولانی مدت دما و الگوهای آبوهوا» توصیف کرده است و اذعان میکند که عوامل متعددی تسریع این پدیده کمک میکند. برخی از این عوامل طبیعی هستند، مانند فورانهای آتشفشانی و موقعیت زمین نسبت به خورشید. با این حال، نگرانی اصلی مربوط به تاثیر انسان بر دمای جهانی است.
از زمان آغاز انقلاب صنعتی در قرن نوزدهم، بشریت مقادیر زیادی سوخت فسیلی، از جمله زغال سنگ، نفت و گاز را میسوزاند. همانطور که احتمالا بارها شنیدهاید، سوختهای فسیلی به صورت ناقص میسوزند و در نتیجه باعث آلودگی میشوند. تعدادی گاز در این فرآیند ناقص آزاد میشود که برخی از آنها، این پتانسیل را دارند تا اثر پوششی بر جو زمین گذاشته و گرما را به دام بیندازند.
این گازها تحت عنوان «گازهای گلخانهای» شناخته میشوند. دی اکسید کربن و متان دو نمونه از مهمترین گازهای گلخانهای هستند که در حال حاضر ما را با مشکل مواجه کردهاند. اقداماتی مانند جنگل زدایی و پروسههای غیر استاندارد دفن زباله نیز این مشکل را تشدید کرده است.
تحقیقات نشان میدهد که اخیرا دمای زمین، بیش از 1.1 درجه سانتیگراد گرمتر از یک قرن پیش بوده است. از سال 2021 هم به عنوان گرمترین سال در تاریخ یاد میشود. شاید هنوز هم تاثیرات گرمایش زمین به صورت ملموس به چشم نیاید، اما دانشمندان ادعا میکنند که به راحتی این اثرات مخرب را می بینند. خشکسالی، تغییرات شدید آب و هوایی، آتشسوزیهای بزرگ در جنگلها و بالا آمدن سطح آب دریاها تنها برخی از پیامدهای مرتبط با تغییرات اقلیمی هستند. وضع به جایی رسیده که حتی تعدادی از جوامع مجبور به جابجایی و تغییر موقعیت شدهاند.
سازمان ملل انتظار دارد که تعداد پناهندگان اقلیمی در دهههای آینده به شدت افزایش یابد، زیرا بزودی مناطقی از کره زمین، غیرقابل سکونت خواهند شد. با این حال یک روزنه امید وجود دارد. دانشمندان معتقدند که اگر بتوانیم افزایش دما را کمتر از 1.5 درجه سانتیگراد نگه داریم، قادر خواهیم بود تا از بدترین عواقب گرمایش جهانی جلوگیری کنیم و خب برنامههایی هم برای دستیابی به این مهم وجود دارد.
اقدامات فعلی کافی نیست
با توجه به نرخ گرمایش زمین که پیش بینی میشود تا سال 2100 میلادی به حدود 3.2 درجه سانتیگراد برسد، باید اقدامات فوری و شدیدی برای جلوگیری از این فاجعه اقلیمی انجام بگیرد. یکی از مهمترین اقدامات، عقد توافقنامه پاریس در سال 2015 بود که بر اساس آن 196 کشور به صورت قانونی متعهد شدند تا اثرات مخرب خود بر آب و هوای کره زمین را محدود کنند.
بر اساس این قرارداد، امضاکنندگان توافق کردهاند تا سال 2050 «دنیایی بدون کربن» را ایجاد کنند، فناوریهای کاهش گازهای گلخانهای را توسعه دهند و از کشورهایی که به آن نیاز دارند، حمایت مالی کنند. روند تغییرات در بازههای پنج ساله رصد میشود و هدف نهایی، کاهش گرمایش از 3.2 درجه سانتیگراد به زیر 2 درجه و ترجیحا زیر 1.5 درجه سانتیگراد تا پایان قرن خواه بود.
ایالات متحده آمریکا در سال 2017 و زمان ریاست دونالد ترامپ از توافق پاریس خارج شد. جالب اینکه در حال حاضر آمریکا مسئول تولید یک چهارم از گاز CO2 جهانی است. این اقدام با انتقاد شدید دانشمندان، فعالان محیط زیست، رهبران تجاری و چندین شرکت بزرگ مواجه شد. در سال 2021 آمریکا تحت رهبری جو بایدن، مجددا به این توافقنامه ملحق شد، آنتونی جی. بلینکن، وزیر امور خارجه آمریکا، این توافقنامه را به عنوان «چارچوبی بیسابقه برای تعهدی جهانی» توصیف کرده است و میگوید: توجه به تهدیدات ناشی از تغییرات اقلیمی و گوش دادن به دانشمندان در اولویت سیاستهای داخلی و خارجی ما قرار دارد».
اخیرا استفاده از انرژیهای تجدیدپذیر و همچنین بکارگیری روش حمل و نقل با آلایندگی کم (ماشینهای الکتریکی و هیبریدی) افزایش پیدا کرده است. با این حال، هنوز راه بلندی را در پیش داریم. سازمان ملل معتقد است برای رسیدن به 1.5 درجه سانتیگراد، نیمی از فرآیند کاهش گازهای گلخانهای باید تا سال 2030 میلادی انجام شود و باید مصرف سوخت فسیلی، هر سال 6 درصد کاهش پیدا کند.
آیا معکوس کردن تغییرات اقلیمی ممکن است؟
احتمالا کاهش انتشار گازهای گلخانهای تنها راه مقابله با تغییرات آب و هوایی نباشد. محققان موسسه فناوری ماساچوست بر این باورند که راهی برای خنثی کردن اثرات گرمایش جهانی یا حتی معکوس کردن کامل آنها پیدا کردهاند. راه حل ام آی تی شامل ایجاد «چند حباب سیلیکونی لایه نازک» است که سپس در فضا «مانند تخته چوب» به یکدیگر متصل میشوند. ساختار نهایی تقریبا به اندازه برزیل خواهد بود و اگر دانشمندان درست گفته باشند، میتواند یک لایه محافظتی اضافی بین زمین و پرتوهای مضر خورشید را ایجاد کند.
سیلیکون ماده انتخابی برای این حبابها است که در فضا ساخته و قبل از تشکیل سپر، منجمد میشود. البته این سپر در طول زمان، تحلیل خواهد رفت و نرخ بازسازی و پر کردن آن، هنوز تحت مطالعه محققان قرار دارد. سپر در نقطه لاگرانژی زمین و خورشید قرار میگیرد؛ یعنی نقطهای که نیروهای گرانشی زمین و خورشید، سپر را در موقعیت موردنظر و بین این دو حفظ میکند. ضمنا دانشمندان ماساچوست ادعا میکنند که این روش «مستقیما با بیوسفر (زیست کره) زمین تداخل نخواهد داشت و بنابراین خطرات کمتری برای اکوسیستم شکننده ما ایجاد میکند».
این تئوری مطرح شده است که اگر این حبابها بتوانند 1.8 درصد از تشعشعات خورشیدی را قبل از برخورد به زمین منحرف کنند، گرمایش جهانی به طور کامل معکوس خواهد شد. این پروژه بر اساس تحقیقات ستارهشناسی به نام «راجر انجل» طرحریزی شده است که اولین بار پیشنهاد استفاده از لایههای بازتابنده نازک در بالای اتمسفر را ارائه داد. اما اگر همه چیز اشتباه پیش برود چی؟ گویا عواقب آن چندان جدی نخواهد بود؛ زیرا ام آی تی اعلام کرده که کل فرآیند به راحتی قابل اجرا و کاملا برگشت پذیر است.