حملات راکت اندازهای چندگانه هیمارس که آمریکا در اختیار اوکراین گذاشت نشان داد سامانه پدافندی روسی S400 نمیتواند کاری مقابل آنها انجام دهد.
از زمانی که راکت اندازهای چندگانه M142 HIMARS از طرف آمریکا به کییف تحویل داده شدند، تقریبا هر شب انبارهای مهمات ارتش روسیه هدف حمله آنها قرار میگیرد. تاکنون دهها انبار مهمات روسها توسط راکتهای هدایت ماهوارهای M31A1 با برد 90 کیلومتر که از هیمارس شلیک میشوند، نابود شده و همین امر آنها را وادار کرد تا جایی که میتوانند انبارها و منابع لجستیکی و مورد نیاز خود را به عقب برده تا از گزند راکت اندازهای دوربرد اوکراینیها در امان بمانند.
از بین اهدافی که توسط هیمارس نابود شدند، شماری از آنها زیر چتر محافظتی S400 ارتش روسیه قرار داشتند، گرچه این سامانه پدافند هوایی نتوانست مقابل راکتهای شلیک شده از هیمارس موثر واقع شده و هدف مورد حمله نابود شد. این موضوع سبب شد تا ایگور گیرکین، سیاستمدار و نظامی با سابقه و رده بالای روسی که پیشتر سابقه خدمت در سازمان امنیت روسیه موسوم به FSB را نیز در کارنامه دارد، در کانال تلگرامی خود از ناتونی اس 400 مقابل هیمارس گلایه کند.
اس 400 گرچه به عنوان یک پدافند هوایی جهت مقابله با هواگردها و موشکهای کروز معرفی میشود، اما به گفته کمپانی روسی آلماز آنتی که سازنده آن است، توان رهگیری راکتها و موشکهای بالستیک را نیز دارد. پیش از این گزارشهایی از سوی وزارت دفاع روسیه مبنی بر سرنگونی هیلکوپتر و موشکهای بالستیک اوکراینی توسط S-400 منتشر شد، اما تاکنون حتی یک مورد راکت نیز توسط آن رهگیری نشد. اعتراف یک مقام بلند پایه کرملین نیز این موضوع را اثبات میکند.
آنتون گراشچنکو، مشاور وزیر امور خارجه اوکراین نیز به این موضوع اشاره کرد و از احتمال انجام بازرسی روی پرونده S-400 توسط مسکو سخن گفت. زیرا سامانه مذکور علی رغم هزینه چندین میلیارد دلاری کرملین، موفق نشد طبق وعدههای پیشین سازنده آن با راکت درگیر شود. در وبسایت آژانس دولتی فروش تسلیحات روسی نیز مجددا اشاره شده که S400 میتواند هر نوع هدف پرنده را سرنگون سازد. البته دیگر سامانههای پدافندی روسی نیز از رهگیری راکت ناتوان بودهاند.
وقتی برای نخستین بار خبر ارسال هیمارس به اوکراین منتشر شد، رسانههای روسی روی سامانههای پدافندی خود مانور داده و مدعی بودند S400 در کنار S-300، بوک، S-350، پانتسیر S1، تور M2 و تانگوسکا همگی قادر هستند تا راکتهای هیمارس را رهگیری و سرنگون کنند. در این بین سامانه پانتسیر S1 و تانگوسکا به طور تخصصی برای رهگیری موشکهای کروز، راکت و پهپادهای کوچک ساخته شدند که علی رغم ناتوانی مقابل هیمارس، بارها شکار پهپادهای اوکراینی شدند.
سامانههای پدافندی روسی روی کاغذ توان رهگیری راکت را دارند. راکت یک پرتابه با مسیر پرواز قابل پیشبینی و ثابت است که در ارتفاع نسبتا بالا پرواز میکند، البته از طرف دیگر ابعاد کوچک و نتیجتا سطح مقطع راداری بسیار کم آن و همچنین سرعت فراصوت سبب میشود هدف قرار دادنش سخت باشد. مشکل اول روسها در مقابله با راکتها در این است نمیتوانند آن را ببینند. در حالی که غرب به دلیل تجربه جنگ در عراق، سامانههای ضد راکت را با موفقیت عملیاتی کرد.
همانطور که در ابتدا اشاره شد با ورود هیمارس به جنگ، ذاغههای مهمات، انبارهای لجستیکی، مخازن سوخت و دیگر مراکز با اهمیت ارتش روسیه در استانهای لوهانسک، دونتسک، خرسون، زاپوریژیا و خارکیف هدف دهها مورد حمله راکتی قرار گرفت. این مناطق توسط سامانههای پدافند هوایی متنوع و متعدد ارتش روسیه محافظت میشدند. البته روسیه در حال انتقال مراکز با اهمیت خود به عمق خاک استانهای اشغال شده است که این مسئله نیز ممکن است موقتی باشد.
گفته میشود در حمله به فرودگاه چرنوبایوکا در خرسون که به اشغال ارتش روسیه در آمده، S400 مستقر شده در فرودگاه نتوانست کاری کند و در حمله به پایگاه نظامی روسها در حومه خارتسیزک از استان دونتسک نیز نه تنها اس 400 واکنشی نشان نداد، بلکه یک مجموعه از اجزای آتشبار آن بر اثر حمله نابود شد. این مسئله میتواند روی بازاریابی سامانه پدافندی مذکور و حتی نسل بعد از آن یعنی S-500 نیز مشکل ایجاد کند و سبب از دست رفتن اعتماد به پدافند روسی شود.
اوکراین فعلا 8 عراده هیمارس دارد که البته به گفته الکسی دانیلوف، دبیر شورای امنیت ملی و دفاعی اوکراین تعدادشان 9 دستگاه است. در بسته تسلیحاتی 400 میلیون دلاری جدیدی که آمریکا برای اوکراین در نظر گرفته، علاوه بر هزار تیر گلوله هدایت ماهوارهای اکسکالیبور برای شلیک از هویتزرهای M777، چهار هیمارس دیگر نیز قرار دارد که تعداد کلی آنها را به 12 یا 13 عدد میرساند. این سامانهها با حملات شبانه، ضربات سهمگین و مهلکی بر عقبه ارتش روسیه وارد میکنند.
بریتانیا نیز نخستین مجموعه از راکت اندازهای چندگانه M270 MLRS با توان آتش 2 برابر هیمارس و توان شلیک مهمات مشابه را تحویل اوکراین داد. قرار است آلمان نیز چند عراده M270 دیگر برای آنها بفرستد. همچنین زمزمههایی از احتمال ارسال موشکهای بالستیک تاکتیکی ATACMS با برد 310 کیلومتر نیز شنیده میشود. البته بایدن پیشتر گفته بود سلاحی که با آن به خاک روسیه حمله شود را به اوکراین نمیدهد و برای تحویل هیمارس نیز از دولت این کشور تعهد گرفت.
خبرگذاری اوکرینفورم گزارش داد که شمار قابل توجهی از کشتیهای روسی بندر سواستوپول در کریمه را به مقصد بندر نووراسییسک که 350 کیلومتر دورتر در خاک اصلی روسیه است ترک کردهاند؛ بدین ترتیب با قلمرو تحت کنترل اوکراین حداقل 600 کیلومتر فاصله دارند. سواستوپول از برد تسلیحات فعلی اوکراین خارج است و این عقبنشینی روسها بعید نیست به دلیل احتمال تحویل ATACMS باشد. ناگفته نماند غرب کریمه را اشغال شده و بخشی از خاک اوکراین میداند.
بروزرسانی
سامانه پدافندی تور M2 روسی موفق شد یک راکت M31A1 هیمارس را رهگیری کند.