ایلان ماسک هزاران ماهواره به فضا پرتاب کرده است. در ادامه این مطلب به علت و عواقب جبران ناپذیری که کار او در پیش دارد، میپردازیم.
ایلان ماسک ماهواره های متعددی به فضا فرستاده است و هنوز هم تصمیم بر ارسال هزاران ماهواره دیگر به فضا را دارد. این تصمیم ایلان ماسک بی علت نیست و اهداف بزرگی پشت آن است. اما ارسال هزاران ماهواره به فضا عواقبی نیز در پی خواهد داشت که در ادامه مطلب به آنها خواهیم پرداخت.
ایلان ماسک و پرتاب هزاران ماهواره به فضا؛ علتها و عواقب
طبق گزارش سازمان ملل متحد تقریباً نیمی از جمعیت جهان به اینترنت دسترسی ندارند. با وجود این که مردم توسعه یافتهترین کشورها، دسترسی به اینترنت را امر بدیهی میدانند؛ اما در کشورهای در حال توسعه این امر بدیهی نیست.
هدف ایلان ماسک از توسعه استارلینک (starlink)، حل این مشکل است. اگر زیرساختهای اینترنت سنتی، مانند کابلهای فیبر نوری دور زده شوند، اینترنت در مکانهای دوردست به ویژه کشورهای در حال توسعه در دسترس قرار خواهد گرفت.
هنگامی که اکثر ماهوارههای استارلینک در فضا مستقر شوند، اینترنت در هر جایی در دسترس خواهد بود؛ یعنی از صحرا، جنگلهای بارانی کونگو، جنگلهای آمازون و مناطق قطب جنوب گرفته تا هر جزیره گرمسیری دیگر در ناکجا آباد اینترنت در دسترس خواهد بود. البته این پروژه هنوز به این مرحله نرسیده است؛ اما آزمایشهای بتا انجام شدهاند و کل این سیستم در مسیر آماده سازی قرار دارد.
دشوار بودن کنترل هزاران ماهواره در فضا
ماهوارههای استارلینک سیگنالهایی را از فضا دریافت و ارسال میکنند؛ بنابراین خاموش کردن آنها نیز دشوار است. اخیراً هنگام تهاجم روسیه به اوکراین شاهد این بودیم که ایلان ماسک با فعال کردن سرویس اینترنتی استارلینک به درخواست کمک اوکراین پاسخ داد.
هنگامی که ایلان ماسک این تصمیم خود را عملی کرد، هم نقات قوت و هم نقاط ضعف سیستم استارلینک در معرض دید قرار گرفت.
مسدود کردن سیگنالهای اینترنتی که از فضا ارسال شدهاند برای نیروی دشمن یا نهادهای دولتی بسیار دشوار است. البته ایلان ماسک دستورالعملهای نسبتاً دقیقی برای قرارگیری و جابجایی سختافزار استارلینک در نظر گرفته است.
محل قرارگیری ماهواره های استارلینک
در سال ۲۰۱۸ میلادی، شرکت استارلینک اولین نمونه ماهواره خود را به فضا پرتاب کرد و تاریخ ساز شد. شرکت خصوصی استارلینک بخشی از اسپیس ایکس است و هر سال در چرخهای چند ماهه، ماهوارههای بیشتری را به فضا پرتاب میکند. تا کنون بیش از ۲۹۰۰ ماهواره استارلینک بین سال ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۲ به مدار زمین پرتاب شدهاند.
اما استارلینک هنوز برنامههای زیادی در پیش دارد و کار خود را تمام شده نمیبیند. استارلینک برنامه برای استقرار بیش از ۴۰ هزار ماهواره را در دهه آینده دارد. اگر استارلینک به این هدف برسد، بیشتر از هر شخص دیگری ماهواره در فضا خواهد داشت.
دلیل پرتاب ماهوارههای استارلینک به فضا، ارائه اینترنت پر سرعت و رقابت در این زمینه است. به گفته سایت بلومبرگ، ماهوارههای استارلینک برای این که به هدف خود، یعنی کاهش تاخیر اینترنت برسند باید تا حد امکان در پایینترین مدار زمین قرار بگیرند.
ماهوارههای سنتی تا ارتفاع ۲۲۲۲۳ مایل از سطح زمین میچرخند؛ اما ماهوارههای استارلینک در ارتفاعی بین ۳۱۱ تا ۱۲۴۳ مایل از سطح زمین قرار دارند. همچنین ماهوارههای مدار پایینی زمین یا LEO سریعتر از ماهوارههای مدار متوسط زمین حرکت میکنند و در حدود ۲ ساعت یا کمتر دور سیاره میچرخند.
با وجود این که این ماهواره ها با سرعت فوق العاده در مدار حرکت میکنند، منطقه کوچکتری را پوشش میدهند. بنابراین اگر ایلان ماسک بخواهد زمین را با تعداد زیادی از این ماهوارهها بپوشاند به هزاران ماهواره نیاز خواهد داشت.
احتمال برخورد ماهوارهها
هر چقدر که ایلان ماسک ماهوارههای بیشتری به فضا بفرستد، احتمال برخورد ماهوارهها با اجرام فضایی بیشتر میشود. هیو لوئیس که پروفسور و رئیس گروه تحقیقات فضانوردی در دانشگاه ساوتهمپتون است، میگوید:
احتمال تعداد برخوردها در فضا بیش از دو برابر شدهاست و اکنون در شرایطی به سر میبریم که استارلینک مسئول نیمی از این برخوردها است.
علی رغم این احتمالات بالا فقط ۳ حادثه از برخورد ماهوارهها با هم به ثبت رسیده است. دلیل این اتفاق این است که فرماندهی فضایی ایالات متحده به تمام مسیرهای ماهوارهای نظارت دارد. همچنین ماهوارههای استارلینک با سیستم خودکار جلوگیری از برخورد طراحی شدهاند تا از برخوردهای احتمالی جلوگیری شود.
البته شرکت استارلینک هنوز راهی برای جلوگیری از نابودی ماهوارههای پرتاب شده در طوفانهای ژئومغناطیسی پیدا نکرده است. با این وجود استارلینک به مردم از عدم ایجاد مشکل زبالههای فضایی اطمینان خاطر داد.
ایجاد اختلال هزاران ماهواره در علم نجوم
ستاره شناسان شکایت داشتهاند که ماهوارههای استارلینک و سایر ماهوارهها میتوانند در بازخورد تلسکوپها تداخل ایجاد کنند.
اتحادیه بینالمللی نجوم (IAU) نیز در سال ۲۰۱۹ در این باره گفت که سطوح ماهوارهها اغلب از فلز بسیار بازتابنده ساخته شدهاند و بازتاب خورشید در ساعاتی پس از غروب و قبل از طلوع باعث میشود که ماهوارهها به صورت نقطههای آرام در آسمان شب حرکت کنند. IAU همچنین گفت:
سیگنالهای رادیویی انبوهی که از صورتهای فلکی ماهوارهای ساطع میشوند، تهدیدی برای رصدهای نجومی در طول موجهای رادیویی هستند.
پس از این اعتراضات، شرکت استارلینک از طراحی ماهوارههای جدیدی با روکش غیر بازتابنده خبر داد با این هدف که با تلسکوپهای نجومی تداخلی نداشته باشند. با این وجود مجله ساینس گزارش داد که اسپیس ایکس هنوز راهی برای حل تداخل در سیگنالهای رادیویی پیدا نکرده است.
انتظار میرود که اسپیس ایکس در دهه آینده هزاران ماهواره به فضا پرتاب کند تا به این وسیله خدمات اینترنتی خود را در نقاط دور افتاده بهبود ببخشد. اما در آینده فضا کاملاً تحت سیطره استارلینک نخواهد بود؛ زیرا شرکت آمازون هم در حل برنامه ریزی برای پرتاب هزاران ماهواره به فضا است!