پژوهشهای باستان شناسی نشان میدهد که بیماری های انگلی راهبان قرون وسطی را بیش از سایر افراد رنج میداده است. دلیل این موضوع واقعا خندهدار و باورنکردنی است.
بررسیهای انجام شده روی بقایای استخوانهای راهبان قرون وسطی (فرقه آگوستین) نشان میدهد آنها تقریبا دو برابر بیشتر از مردم شهر به بیماری انگل روده مبتلا میشدهاند. این در حالی است که برخلاف مردم عادی، اکثر صومعهها در گذشته به توالت و محلی برای شستن دستها مجهز بودند.
راهبان قرون وسطی بیشتر از دیگران به بیماری انگلی مبتلا میشدند
پژوهشگران بخش باستانشناسی دانشگاه کمبریج گمان میکنند که دلیل این مشکل استفاده راهبان از مدفوع خود برای کود دادن به محصولات کشاورزی صومعه بوده است. همچنین این احتمال وجود دارد که آنها کود انسانی یا خوکی را برای صومعه خریداری میکردهاند. نتایج این پژوهش در مجله International Journal of Paleopathology منتشر شده است.
این اولین بار است که یک پژوهش به مقایسه میزان شیوع یک انگل در میان افراد دو جامعه قرون وسطایی که سبک زندگی متفاوتی داشتهاند، میپردازد. جمعیت کمبریج در قرون وسطی از ساکنان صومعههای مختلف مسیحی، تاجران، کاسبان، پیشهوران، کارگران، کشاورزان و دانشجویان دانشگاههای اولیه تشکیل میشد.
باستانشناسان دانشگاه کمبریج نمونههایی از خاک اطراف استخوان لگن افرادی که در گورستان قدیمی All Saints کنار کلیسای Castle دفن شده بودند را برداشتند. آنها سپس به محل پیشین ساختمان صومعه رفته و خاک آنجا را نیز برای بررسی جمعآوری کردند. اکثر قبرستانهایی که نزدیک کلیسا قرار داشتند به قرن ۱۲ تا ۱۴ میلادی تعلق دارند و به طور کلی افراد با شرایط مالی ضعیف (اکثرا کارگران کشاورز) در آنجا دفن شدهاند.
هرچند که از آن سو صومعه آگوستین در کمبریج شهرتی جهانی داشت و به عنوان studium generale شناخته میشد. در واقع روحانیون مسیحی از سرتاسر بریتانیا و اروپا به این صومعه میآمدند تا مطالعه کنند. صومعه آگوستین در دهه ۱۲۸۰ ساخته شد و تا ۱۵۳۸ دوام آورد. در آن زمان این صومعه نیز همانند اکثر صومعههای انگلیسی پس از جدایی شاه هنری هشتم از کلیسای کاتولیک نابود شد.
پژوهشگران بقایای ۱۹ راهب قرون وسطی را از زمینهای صومعه و ۲۵ فرد عادی را از قبرستان All Saints مورد بررسی قرار دادند. آنها متوجه شدند که ۱۱ نفر از راهبان قرون وسطی (۵۸ درصد) از بیماری عفونت انگلی رنج میبردند. در حالی که تنها ۸ نفر از مردم عادی (۳۲ درصد) با این مشکل مواجه بودند.
البته پژوهشگران تاکید میکنند که این درصدها حداقلی هستند و قطعا تعداد افراد مبتلا به عفونت بیشتر بوده است. در واقع احتمالا آثار تخم کرم در استخوان لگن به مرور زمان توسط قارچها یا حشرات از بین رفته است. شیوع ۳۲ درصدی بیماری های انگلی در میان مردم شهر با دیگر مطالعات انجام شده در سایر کشورهای اروپایی نیز همخوانی دارد.
البته شیوع ۳۲ درصدی کم نیست، اما باستانشناسان میخواهند بیشتر روی آمار بسیار بالای بیماری در میان راهبان قرون وسطی تاکید کنند. Tianyi Wang که وظیفه یافتن تخمهای انگل را در این پژوهش بر عهده داشت، گفت:
بیشترین موارد عفونت به خاطر کرم لولهای بود؛ اما ما نشانههایی مربوط به کرم شلاقی هم پیدا کریم. این دو نوع عفونت به دلیل بهداشت ضعیف گسترش پیدا میکنند.
در شهرهای قرون وسطی بهداشت عمومی به چاههای مستراح وابسته بود. این چاهها در واقع حفرههایی در زمین بودند که برای مدفوع و ریختن زبالههای خانگی به کار میرفتند. هرچند که در صومعهها سیستم آبرسانی وجود داشت که از آن برای شستن توالت نیز استفاده میشد. البته از آنجایی که بخش تاریخی کمبریج هنوز به طور کامل کاوش نشده است، نمیتوان با اطمینان از وجود مورد آخر در آن صحبت کرد.
از طرفی تمامی افراد دفن شده در صومعه آگوستین راهب نبودند؛ زیرا افراد ثروتمند شهر میتوانستند با پرداخت مبلغی مردگان خود را در آنجا دفن کنند. خوشبختانه کارشناسان میتوانند با بررسی بقایای لباسها متوجه شوند که کدام قبرها به راهبان قرون وسطی تعلق دارند. Craig Cessford، از نویسندگان این مقاله گفت:
راهبان آگوستین با کمربند مخصوص خود دفن شده بودند. ما سگک فلزی کمربند را در کاوشهای خود یافتیم.
با توجه به اینکه کرمهای لولهای و شلاقی به واسطه عدم رعایت بهداشت گسترش پیدا میکنند، کارشناسان تفاوت فاحش میزان ابتلا به بیماری در راهبان قرون وسطی و مردم معمولی را به نحوه مدیریت فضولات انسانی مربوط میدانند. در قرون وسطی استفاده از فضولات انسانی برای تقویت گیاهان امری نسبتا رایج بود. به همین خاطر عفونتهای مکرر راهبان به ریختن کود انسانی برای سبزیجات صومعه نسبت داده میشود.
اسناد تاریخی نشان میدهد که ساکنین کمبریج احتمالا در رابطه با انگلهایی همچون کرم لولهای و شلاقی اطلاعات نسبی داشتهاند. از John Stockton، پزشکی که در سال ۱۳۶۱ میلادی فوت کرد، کتابی خطی برای کالج پیترهاوس باقی مانده که شامل بخشی به نام De Lumbricis (درباره کرمها) میشود.
در این کتاب گفته شده که کرمهای روده به خاطر زیاد بودن انواع بلغم ایجاد میشود. به باور Stockton کرمهای لولهای بزرگ به خاطر بلغم شور، کرمهای لولهای کوتاه به خاطر بلغم ترش و کرمهای پهن کوتاه به خاطر بلغم طبیعی ایجاد میشدند. وی همچین در کتاب خود از برخی گیاهان تلخ دارویی همچون داربو و سلمک معطر به عنوان درمان این مشکل نام برده است. البته توصیه هم شده که با عسل یا دیگر مواد شیرین پوشیده شوند تا بیماران بتواند آنها را بخورد.
بعدها در قرن پانزدهم میلادی یک کتاب دیگر به نام Tabula Medicine در میان پزشکان کمبریج محبوبیت پیدا کرد. در این کتاب توصیه شده که پودر به دست آمده از خال را با ترکیب مواد دیگر به یک نوشیدنی تبدیل کرده و برای درمان کرمها به بیمار بدهند.
به طور کلی اگرچه راهبان قرون وسطی بیشتر از سایر مردم شهر به بیماری های انگلی دچار میشدند، اما طول عمر بیشتری داشتند. پژوهشهای پیشین رژیم غذایی بهتر و ثروت را دلیل این موضوع میدانند.