غلاف جنگ الکترونیک پیشرفته 518-PSM روسیه به دست اوکراین افتاد

روسیه برای چندمین بار در این جنگ یکی از تجیهزات پیشرفته خود را از دست داد که این بار قرعه به نام غلاف جنگ الکترونیک پیشرفته 518-PSM افتاد.

از ابتدای جنگ تاکنون ارتش روسیه هزاران مورد از ادوات رزمی و غیرزرمی خود را در نبرد با اوکراین از دست داد. برخی از این تجهیزات نابود شده و بخشی دیگر به طور کاملا سالم به دست اوکراینی‌ها افتاد. سیستم‌های جنگ الکترونیک مهم‌ترین موارد از دست رفته ارتش روسیه هستند که پیشرفته‌ترین فناوری‌‌های نظامی آن‌ها را در دل خود دارد. تاکنون چندین مورد سیستم جنگ الکترونیک متنوع و بروز ارتش روسیه در انواع زمینی و هواپایه توسط اوکراینی‌ها به غنیمت گرفته شد.

جدیدترین مورد غلاف RTU 518-PSM است که با سرنگونی یک فروند جنگنده چندمنظوره نسل 4.5 روسی سوخوی Su-30SM با سریال RF-81773 در اطراف شهر ایزیوم، استان خارکیف بدست آمد. این غلاف بخشی از جدیدترین نمونه ساخته شده از سیستم جنگ الکترونیک خیبینی موسوم به Khibiny U است که روی جنگنده‌های روسی نصب و وظیفه‌اش محافظت از آن‌ها است. این غلاف ارزش اطلاعاتی بسیار بالایی دارد و تصاحب آن امتیازی بزرگ برای اوکراینی‌ها است.

خیبینی چند مدل برای نصب روی جنگنده‌های پیشرفته خانواده فلانکر شامل سوخوی Su-30/34/35 طراحی شده است. نسخه V برای Su-34، مدل U برای Su-30 و نمونه M برای Su-35 است. تاکنون 12 تا 14 جنگنده – بمب افکن تهاجمی Su-34 سرنگون و غلاف‌های خیبینی V از موارد سقوط کرده در قلمرو تحت کنترل اوکراینی‌ها قابل برداشت است؛ نداشتن تسلیحات هدایت دقیق و در امان ماندن از گزند پدافند اوکراین ناوگان Su-34 را وارد به پرواز در ارتفاع کم می‌کند.

همچنین یک مورد قطعی و یک مورد احتمالی از سقوط Su-35S در اوکراین نیز داریم که مورد اول توسط پدافند اوکراین و شکار دیگری اشتباها توسط پدافند خود روس‌ها انجام شد. در مورد قطعی نیز مجددا غلاف‌های خیبینی M در نوک بال‌های این هواپیما سوار بود که البته آسیب دیده بودند اما لاشه آن‌ها نیز برای بررسی سودمند است. تاکنون 11 تا 12 مورد Su-30 نیز سرنگون شده و در آخرین مورد تا به امروز که Su-30SM بود، غلاف RTU 518-PSM نیز بدست اوکراینی‌ها افتاد.

فعلا تصاویری بیشتری از لاشه Su-30SM به سریال RF-81773 منتشر نشده و مشخص نیست دیگر اجزا و غلاف‌های مربوط به سامانه خیبینی U نیز مثل  غلاف RTU 518-PSM در وضعیت خوب و سالمی هستند یا خیر. از آن جا که نقش اصلی ناوگان Su-30SM روسی در اوکراین حمل و شلیک موشک ضد تشعشع (ضد رادار) Kh-31P است، می‌توان احتمال داد این جنگنده حامل غلاف L150 نیز باشد که وظیفه آن کشف امواج و هشدارهای راداری جهت برنامه‌ریزی موشک است.

در تصاویر موجود از سقوط می‌بینیم که غلاف تقریبا سالم بوده و آسیب بسیار کمی دیده است. به گفته موسسه روسی KNIRTI که سازنده سیستم‌های جنگ الکترونیک خانواده خیبینی است، غلاف RTU 518-PSM نوک بال سمت راست Su-30 سوار شده و بال سمت چپ نیز پذیرای غلاف RTU 518-LSM1 است و هر 2 همراه یک غلاف دیگر موسوم به KS REP که زیر بدنه نصب می‌شود، مجموعه SAP 518-SM Regata را تشکیل می‌دهند که وظیفه‌اش دفاع الکترونیکی است.

غلاف RTU 518-LSM1 وظیفه دارد تا با گیرنده‌های غیرفعال خود امواج الکترونیکی دشمن که از فرستنده‌هایی نظیر رادار منتشر می‌شوند را کشف کند تا سیستم Regata که دامنه کاری آن امواج بسامد متوسط تا بالا است، بتواند به اشکال مختلف روی رادار مورد نظر (که می‌تواند رادار موجود در دماغه یک موشک ضد هواپیما نیز باشد) اخلال ایجاد کند؛ ایجاد امواج کاذب به منظور مخفی کردن جنگنده از جمله روش‌های کارکرد این مجموعه جنگ الکترونیک ساخت روسیه است.

غلاف مورد نظر ما که RTU 518-PSM است و نوک بال راست سوار می‌شود وظیفه انتشار فعال امواج را برعهده دارد. پس از کشف امواج توسط غلاف بال چپ و پردازش اطلاعات توسط سیستم مربوطه، دستور نشر امواج اخلالگر به غلاف انتشار فعال که نوک بال راست است ارسال می‌شود. بررسی این غلاف چگونگی عملکرد آنتن‌ها و فرستنده‌های آن را مشخص می‌کند و بدین ترتیب می‌توان راهکارهای لازم جهت مقابله با آن و یا اخلال روی خود غلاف فرستنده را دقیقا بدست آورد.

بررسی کامپیوتر و پردازنده در کنار کدهای برنامه نویسی سامانه از دیگر امتیازها تصاحب غلاف به شمار می‌روند. همچنین می‌توانند حافظه موجود در کامپیوتر این سامانه که وظیفه ذخیره سازی امواج الکترومغناطیسی دشمن و کمک به تقلید آن را دارد (DRFM) مورد بازبینی قرار داده تا به توان و ظرفیت شنود و جاسوسی الکترونیکی امواج توسط روس‌ها پی برد. بدست آوردن این سامانه‌های ارزشمند و حیاتی اجازه آشنایی کامل با معماری طراحی جنگ الکترونیک روسی را می‌دهد.

همانطور که گفته شد غلاف مذکور و به طور کلی مجموعه Regata بخشی از سیستم جنگ الکترونیک خیبینی U هستند که کار روی آن‌ها از سال 2013 آغاز و برای نخستین بار در سال 2018 روی یک فروند Su-30SM مشاهده شد. این سیستم قابلیت نصب روی همه مدل‌های فلنکر را دارد. در 2015 جنگنده‌های Su-30SM روسی با غلاف خیبینی V نیز دیده شده بودند. خیبینی در نمونه V نخستین نسخه با قابلیت نصب روی همه مدل‌های فلنکر بود که از 2014 وارد خدمت شد.

نکته بسیار مهم درباره سامانه‌های غنمیتی اینجاست که اوکراین آن‌ها را به آمریکا تحویل می‌دهد و پنتاگون نیز به بررسی دقیق و ریز به ریز آ‌ن‌ها می‌پردازد تا به براوردی کامل از توان جنگ الکترونیک روسیه برسد. پیش از این نیز بخش زیادی از تسلیحات به غینمت گرفته شده روسی به خصوص آن‌ها که اصطلاحا مدرن بوده و اخیرا وارد خدمت در ارتش روسیه شدند، از انواع تانک و سامانه‌های پدافند هوایی گرفته تا رادار و هلیکوپترهای تهاجمی و… نیز برای آمریکا ارسال شدند.

خانواده خیبینی تنها سیستم‌های جنگ الکترونیک مدرن روسی نیستند که در این جنگ به دست اوکراین یا در حقیقت آمریکا افتاد. در ماه مارچ یک سامانه جنگ الکترونیک کراسوخا 4 که جدیدترین و پیشرفته‌ترین نمونه زمین پایه در ارتش روسیه محسوب می‌شود به دست اوکراین افتاد که بلافاصله به آمریکا منتقل شد. دست کم 4 سامانه جنگ الکترونیک زمین پایه Borisoglebsk-2 روسی که از سال 2015 وارد خدمت شدند نیز به دست اوکراین افتاد که سرنوشتی مشابه دارند.

سیستم‌های اخلالگر کوچک مثل Silok-1 که برای مقابله با پهپادها هستند و سامانه‌های جنگ الکترونیک زمین پایه متحرک دیگر نظیر SPR-2M نیز از جمله موارد ضبط شده توسط اوکراینی‌ها هستند که همچون سامانه‌های کراسوخا 4 و Borisoglebsk-2 در وظعیت کاملا سالم بودند و نیروهای روسی هنگام عقب نشینی و فرار سراسیمه از استان خارکیف حتی آن‌ها را نابود یا ناقص نکردند. سامانه شنود، جاسوسی و اخلالگر Torn-MDM روسی نیز از دیگر موارد غنیمتی اوکراین است.

گرچه سامانه‌های جاسوسی و جنگ الکترونیک که ارتش روسیه از دست داد را می‌توان به عنوان ارزشمندترین و حساس‌ترین موارد دسته بندی کرد، اما رادارها نیز در جایگاه اهمیتی بالایی قرار دارند. رادارهای 9S36 و 9S18М1 مربوط به سامانه پدافند هوایی روسی بوک M2، رادار SNAR-10M1 برای کشف اهداف زمینی، 2 رادار جستجوی زمینی Fara در کنار 9S80 PPRU-1 Ovod-M-SV از جمله مواردی هستند که به ارتش روسیه تعلق داشته و طور سالم به دست اوکراینی‌ها افتاد.

و اما یکی از مهم‌ترین رادارهایی که روسیه از دست داد، دو رادار مدرن 1L261 بودند که مربوط به سامانه ضد آتشبار 1L260 Zoopark-1M هستند و وظیفه آن‌ها کشف پرتابه‌های بالستیکی شامل گلوله‌های خمپاره، توپ، راکت و موشک‌های بالستیک کوتاه برد است و به ادعای روس‌ها در همه شرایط آب و هوایی حتی در شرایط جنگ الکترونیک شدید دشمن نیز می‌تواند وظایفش را انجام دهد. البته این جنگ به خوبی اثبات کرد که سلاح‌های روسی عملکرد تبلیغاتی خود را ندارند.