فضاپیمای استارشیپ اسپیس ایکس، در ابتدا قرار بود از فیبر کربن ساخته شود، اما در نهایت فولاد ضدزنگ جایگزین آن شد. اما دلیل فنی این تغییر چه بود؟
هدف از توسعه فضاپیمای استارشیپ، به عنوان سفینه فضایی بین سیارهای اسپیس ایکس، ساخت یک سیستم حملونقل با قابلیت استفاده مجدد برای انتقال افراد، ماهوارهها و محمولههایی با وزن بیش از 10000 کیلوگرم به فضا است. این فضاپیما به یک موتور احتراقی رپتور متالوکس مجهز شده که برای ماموریتهای فضایی از جمله سفر به مریخ مورد استفاده قرار میگیرد. در آینده نزدیک، ناسا از فضاپیمای استارشیپ برای انتقال اولین فرودگر ماه به همراه سرنشین، در قالب ماموریت آرتمیس 3 استفاده خواهد کرد که طبق پیشبینیها طی سال 2025 در قطب جنوب ماه فرود میآید.
در این میان، غیرمعمول نیست که طرحها به مرور تکامل یابند و دستخوش تغییرات شوند، زیرا هدف از آزمایش، یافتن عیبها و اصلاح آنها است. چنین موردی در اولین پرتاب فالکون 1 اسپیس ایکس نیز دیده شد که صرفا به دلیل مجاورت طولانیمدت در معرض هوای دریا، باعث زنگزدگی و از کار افتادن مهره آلومینیومی و در نتجیه آتش گرفتن این موشک شد. در پارهای از اوقات نیز، برنامه اولیه به دلیل هزینه تغییر میکند، چنانکه فضاپیمای استارشیپ اسپیس ایکس، در ابتدا قرار بود از فیبر کربن گرانقیمت ساخته شود.
در ژانویه 2019، ایلان ماسک در مصاحبهای با مجله مکانیک محبوب، اظهار داشت که بدنه استارشیپ به جای فیبرکربن از فولاد ضدزنگ ساخته خواهد شد، زیرا ارزانتر است و مزایای دیگری را نیز به همراه دارد. به گفته ماسک، فیبر کربن فوقالعاده گران است و به ازای هر کیلوگرم، 135 دلار قیمت دارد. فارغ از آن، 35 درصد از این مواد از طریق برش و شکل دادن، هدر میرفت و راهی جز انتقال به سطل زباله نداشت. در نهایت، استفاده از هر کیلوگرم فیبر کربن برای ساخت فضاپیما، هزینهای 200 دلاری را برای اسپیس ایکس دربر داشت. در مقابل، هزینه تامین فولاد ضد زنگ در هر کیلوگرم، تنها 3 دلار قیمت دارد.
نه تنها این، بلکه فولاد ضدزنگ دارای نقطه ذوب بسیار بالاتری است که آنرا به مادهای مقاومتر برای گرمایی که در هنگام ورود مجدد با آن مواجه میشود، تبدیل خواهد کرد. ماسک گفت که دمای عملیاتی فیبر کربن در حالت پایدار در حدود 150 سانتیگراد است که در برخی از نمونهها تا 200 درجه نیز قابل افزایش است. اگرچه دستیابی به دمای بالاتر نیز ممکن است، اما موقتی بوده و پس از مدتی کوتاه تضعیف و متزلزل میشود. در مقابل، فولاد ضدزنگ میتواند تا دمای حدودی 870 سانتیگراد را تحمل کند.
در نهایت، اسپیس ایکس تصمیم گرفت تا از مواد براق، ارزانتر و بادوامتر فولاد ضدزنگ استفاده کند که ظاهر فضاپیمای استارشیپ را از لحاظ ظاهری تا حد زیادی شبیه سفینه فضایی فلش گوردون از دهه 30 میلادی کرده است. اما در مجموع آنچه که مهم است، ایجاد اطمینان کامل برای انتقال افراد به فضا است.