بندر سواستوپول برای چندمین بار هدف حمله اوکراینیها قرار گرفت. البته حمله اخیر به روش کاملا متفاوت و به سبک جنگهای آینده انجام شد.
با انقلاب سال 2014 اوکراین که منجر به کنار رفتن دولت نزدیک به کرملین شد، روسیه ضمن تشکیل گروههای تجزیه طلب در ناحیه دونباس شامل استانهای شرقی لوهانسک و دونتسک، شبه جزیره کریمه که بخشی از خاک اوکراین است را اشغال کرد. مسکو در نهایت با هدف سرنگونی دولت زلنسکی و ایجاد یک حکومت تحت امر خود در اوکراین، در روز 24 فوریه 2022 تجاوز همه جانبه خود به خاک همسایهاش را آغاز کرد. پوتین در ابتدا فکر میکرد کییف را در روز دوم نبرد فتح و جنگ طی 3 روز با شکست مدافعان پایان مییابد.
اما مقاومت اوکراینیها طی این 248 روز جهان را انگشت به دهان کرد. کشورهای غربی که انگیزه و ایستادگی اوکراینیها را دیدند، اقدام به ارسال تسلیحات متنوع اعم از انفرادی و سبک تا سامانههای پدافندی، راکتی، توپخانهای و همچنین ادوات زرهی نظیر تانک کردند. پشتیبانی تسلیحاتی و اطلاعاتی غرب به کمک قوای اوکراینی آمد و مدافعان موفق شدند روسها را از استان کییف بیرون رانده و هم اکنون تقریبا تمام استان خارکیف را نیز پس گرفتهاند. علاوه بر این مشغول ضد حمله در استان خرسون به منظور پس گرفتن جنوب خاک کشورشان هستند تا به کریمه برسند.
گرچه اوکراینیها فعلا دسترسی زمینی به کریمه ندارند، اما بارها علیه اهداف نظامی روسی در این منطقه عملیات انجام دادند. مثلا مقر فرماندهی نیروی دریایی روسیه در بندر سواستوپول از جمله اهدافی بودند که چندین بار هدف حمله اوکراینیها قرار گرفتند. پایگاههای هوایی بلبک، ساکی و هواردیسکه نیز از دیگر حملات برجسته اوکراین به اشغالگران کریمه بود که منجر به از دست رفتن چندین هواگرد روسی روی زمین شد. انبارهای مهمات و ایستگاههای راه آهن کریمه که روسیه از آنها برای انتقال نیرو استفاده میکند نیز بارها هدف اوکراینیها قرار گرفتند.
یکی از با ارزشترین مراکز نظامی روسی در کریمه، بندر سواستوپول است که فرماندهی ناوگان دریای سیاه در آنجا قرار داشته و مهمترین پایگاه نیروی دریایی روسیه در این دریا است. پس از آنکه اوکراینیها رزم ناو مسکوا که کشتی فرماندهی ناوگان دریای سیاه روسیه بود را با استفاده از موشک بومی نپتون غرق کردند، روسها از ترس اینکه کشتیهای دیگرشان طعمه این موشکهای ضد کشتی و همچنین هارپون شوند، همه شناورهای خود را از آبهای اوکراین عقب کشیده و به بندر سواستوپول و برخی دیگر را به بنادر موجود خاک اصلی خودشان منتقل کردند.
با این حال به نظر سواستوپول نیز از گزند حملات اوکراینیها در امان نماند. حملات پیشین که به این بندر صورت گرفت همگی با استفاده از پهپادهای انتحاری انجام شد. این پهپادها اکثرا نمونههای تجاری بودند که محفظه حمل بار آنها با مواد منفجره پر شده و با استفاده از سیستم هدایت داخلی و ماهوارهای GPS تجاری (و نه نظامی) به سمت اهداف نظامی روسی رهسپار شدند. حملهای که مجددا روز گذشته به این بندر انجام شد با استفاده از پهپادهای انتحاری صورت گرفت. البته یک سلاح نوین و جدید نیز در این حمله خودنمایی میکرد.
سلاح جدیدی که اوکراینیها برای حمله به بندر سواستوپول از آن بهره بردند قایقهای انتحاری بدون سرنشین بود که از دور کنترل میشدند. بر اساس گزارشها این قایقها موفق شدند به 4 کشتی روسی آسیب وارد کنند که یکی از آنها ناوچه آدمیرال ماکاروف بود؛ این شناور پس از غرق شدن مسکوا به عنوان کشتی فرماندهی ناوگان دریای سیاه روسیه انتخاب شد. کشتی مینروب ایوان گلوبتس نیز دیگر شناور هدف قرار گرفته توسط این قایقهای بدون سرنشین بود. در فیلم گرفته شده توسط دوربین قایقهای انتحاری که اوکراین منتشر کرد این دو شناور به خوبی مشخص هستند.
در فیلم دیگری که از دوربین قایقها منتشر شد شاهد آن هستیم که هلیکوپترها و قایقهای گشتی روسی سعی دارند شناور بدون سرنشین اوکراینی را هدف قرار دهند که به نظر موفق نمیشوند. در انتهای ویدئو شاهد یک انفجار در آب هستیم که گفته میشود مربوط به اصابت موفق قایق بدون سرنشین اوکراینی به یک شناور روسی بود. همانطور که پیشتر اشاره شد در مجموع گزارش آسیب دیدن 4 کشتی نیروی دریایی روسیه منتشر شد که نام و مدل دو مورد را میدانیم و دو مورد دیگر همچنان مشخص نیست از چه نوع و چه کلاسی بودند.
و اما شناور مورد استفاده پیشتر یک بار تصویرش در اینترنت منتشر شده بود. یک نمونه قایق از این کلاس در ماه سپتامبر در بندر سواستوپول دیده بود. به نظر میرسید قایق دچار نقص فنی شده و آب آن را به ساحل آورد. روسها نیز آن را پیدا و منهدمش کردند. به نظر این قایق توسط خود اوکراینیها توسعه یافته و در آن زمان مراحل آزمایشی خود را سپری میکرد. چرا که پس از گذشت یک ماه نخستین حمله با استفاده از آنها اخیرا رخ داد. این قایق کاملا ناشناخته بوده و پیش از این هیچ اطلاعاتی از آن منتشر نشده بود.
به نظر میرسد یک موتور جت آبی از نوع تجاری وظیفه تامین رانش آن را بر عهده دارد. یک دوربین تلویزیونی با قابلیت تصویرسازی فروسرخ که روی برجک سوار شده نیز برای هدایت قایق استفاده میشود. پشت قایق نیز یک بخش مسطح دیده میشود که شبیه آنتن استارلینک است. با این تفاسیر میتوان گفت قایق از طریق ارتباط اینترنت ماهوارهای فرامین را از کاربر دریافت و اطلاعات را ارسال میکرد. پیش از این مشخص شد جنگ الکترونیک روسیه نمیتواند خللی در کار استارلینک ایجاد کند و اینترنت ماهوارهای ایلان ماسک در برابر سامانههای اخلالگر روسیه مصون است.
در جلوی این قایقها دو برآمدگی وجود دارد که به نظر فیوز فعال کننده سرجنگی هستند. عقب آنها روی بخش بالایی شناور نیز یک برآمدگی بزرگ دیگر وجود دارد که احتمال میرود مربوط به سرجنگی آن باشد. دقت داشته باشید که قایق بدون سرنشین برای رسیدن به بندر سواستوپول مسیری به طول حداقل 300 کیلومتر را پیموده است که برای یک قایق به این کوچکی آن هم از نوع بدون سرنشین واقعا مسیری سخت است؛ خصوصا اینکه بایستی به صورت عرضی از دریای مواج گذر کند.
علاوه بر اینکه شناورهای روسی مورد حمله قرار گرفتند، در اسکله یوژنایا نیز انفجار گزارش شد؛ برای رسیدن به این اسکله بایستی از یک دهانه وارد محوطهای محصور شد که این حد از نفوذ، ناتوانی روسیه در رهگیری و مقابله با اهداف سطحی کوچک را به خوبی برجسته میکند؛ البته ورودی بندر سواستوپول نیز دارای ورودی است و توسط روسها محافظت میشود. ضمن اینکه ناوچه پیشرفته آدمیرال ماکاروف با وجود اینکه چندین رادار جستجوی سطحی دارد نیز نتوانست از خود در برابر چنین تهدیداتی محافظت کند که سبب میشود توان رزمی و دفاعی آن نیز شدیدا زیر سوال رود. ناگفته نماند روسیه آسیب دیدن شناورهای خود در جریان این حمله را تایید کرد، اما همچنان تصویری که گویای سطح خسارت باشد منتشر نشده است.
البته این اولین بار نیست که از قایقهای بدون سرنشین انتحاری استفاده میشود. جنگجویان حوثی یمنی در سال 2017 یک قایق عادی را به نمونه بدون سرنشین و کنترل از راه دور تبدیل و با آن به ناوچه المدینه متعلق به نیروی دریایی عربستان حمله کردند. قایقهای بدون سرنشین خصوصا از نوع انتحاری پیش از این نیز ساخته شده و سابقهشان به جنگ جهانی دوم باز میگردد، اما هیچ کدام به پیشرفتگی نمونه اوکراینی که اخیرا استفاده شد نبودند. موتور جت آبی، ارتباط اینترنتی ماهوارههای و دوربینهای چندطیفی از جمله ویژگیهایی است که نمونه اوکراینی را نسبت به بقیه برجسته میکند.