دانشمندان موفق شدند با روشی منحصر بهفرد یکی از بزرگ ترین سیاه چاله های جهان را کشف کنند. این سیاه چاله فاصله فوقالعاده زیادی با زمین دارد و جرم آن نیز ۳۰ میلیارد برابر خورشید است.
گروهی از دانشمندان دانشگاه دورهام انگلستان توانستند با ترکیب همگرایی گرانشی و شبیهسازی یک ابرکامپیوتر سیاه چاله فوقالعاده بزرگی را در فاصله چند صد میلیون سال نوری از زمین مشاهده کنند. از آنجایی که جرم سیاه چاله جدید ۳۰ میلیارد برابر خورشید است، در دسته سیاه چاله های کلان جرم قرار میگیرد.
همکاری ابرکامپیوتر دورهام و همگرایی گرانشی در کشف یکی از بزرگترین سیاه چاله های جهان
اما چطور یکی از بزرگ ترین سیاه چاله های جهان کشف شد؟ تیم اشاره شده برای اولین بار در تاریخ اخترشناسی از یک ابرکامپیوتر برای یافتن یک سیاه چاله استفاده کرد. در این روش حرکت نور در کیهان صدها هزار بار شبیهسازی میشود. در هر شبیهسازی نیز سیاه چاله ای با جرم متفاوت در نظر گرفته میشود. هرکدام از این سیاه چاله ها مسیر حرکت نور را بهشکل متفاوتی تغییر میدهند.
برای یافتن یکی از بزرگ ترین سیاه چاله های جهان ابرکامپیوتر DiRAC COSMA8 دانشگاه دورهام در اختیار تیم مربوطه قرار گرفته بود. در این روش بهترین گزینه با توجه به نوری که در تصاویر واقعی (تصاویر تلسکوپ هابل) ثبت شده است، انتخاب میشود. در واقع وقتی آنها نور گذر کرده از یک سیاه چاله کلان جرم در کهکشانی دور را (در شبیهسازیها) با مسیر واقعی نور در واقعیت مقایسه کردند، متوجه مسیری یکسان شدند.
جرم این سیاه چاله تقریبا ۳۰ میلیارد برابر خورشید است و از این نظر در میان بزرگ ترین سیاه چاله های کشف شده جهان قرار میگیرد. همچنین این میزان جرم تقریبا حد بالای میزان جرمی است که یک سیاه چاله از نظر تئوری میتواند داشته باشد.
اما همگرایی گرانشی چیست و چه نقشی در کشف یکی از بزرگ ترین سیاه چاله های جهان داشته است. وقتی یک جرم آسمانی همچون سیاه چاله یا ستارهای غولپیکر را داریم، بافت فضا-زمان خم شده و میدان گرانشی جرم آسمانی سنگین باعث میشود که نور دریافت شده از پشت آن خم شود.
خم شدن نور همچون یک لنز عمل میکند و به ما اجازه میدهد تا تصویری زوم شده را داشته باشیم. این روش در نخستین تصویر تمامرنگی تلسکوپ فضایی جیمز وب نیز استفاده شده بود که توانستیم کهکشانهایی در فاصله چندین میلیارد سال نوری از زمین را مشاهده کنیم.
البته ارزش دستاورد جدید دانشمندان دانشگاه دورهام به همینجا محدود نمیشود. بسیاری از بزرگ ترین سیاه چاله های جهان که ما میشناسیم، در مرحله فعال قرار دارند که یعنی ماده را بهدورن خود میکشند. همین نیز باعث میشود که مواد اطراف سیاه چاله داغ شده و به شکل نور، پرتو ایکس و دیگر تشعشعات بروز کنند.
این نشانهها به ما اجازه میدهند سیاه چاله را شناسایی کنیم. هرچند که بسیاری از سیاه چاله های کلان جرم در مرحله غیرفعال قرار دارند و نمیتوان از این روش برای شناسایی آنها در کهکشانهای دور استفاده کرد. خوشبختانه روش اخترشناسان دانشگاه دورهام به ما اجازه بررسی این دسته از سیاه چاله ها را میدهد.
آنها امیدوار هستند بتوانند اطلاعاتی در رابطه با نحوه تکامل این اجرام آسمانی خارقالعاده بهدست آورند و همچنین متوجه شوند که چگونه بزرگ ترین سیاه چاله های جهان به ابعاد عجیب خود رسیدهاند.