اینترنت ماهواره‌ای وان وب چیست و چه تفاوتی با استارلینک دارد؟

استارلینک و وان وب هر دو وعده پوشش اینترنتی جهانی را می‌دهند، اما تفاوت‌های مهمی در ارائه خدمات ماهواره‌ای این دو سرویس وجود دارد که در ادامه به‌آنها خواهیم پرداخت.

وان وب نیز همانند اسپیس ایکس یکی از شرکت‌های پیشرو در زمینه ارائه اینترنت ماهواره‌ای محسوب می‌شود. سرویس‌های ماهواره‌ای که توسط SpaceX و OneWeb ساخته و اداره می‌شوند، می‌توانند اساساً نحوه دسترسی ما به اینترنت و مکان اتصال به شبکه را تغییر دهند.

در حالیکه این‌روزها اینترنت همراه تقریباً در همه جا قابل‌ دسترس است، اما در مناطق روستایی و دورافتاده دسترسی به اینترنت با مشکلات زیادی مواجه می‌شود.

این دو شرکت که ماهواره‌هایی مختص ارائه اینترنت ماهواره‌ای را به فضا ارسال کرده‌اند، هم‌اکنون تعداد زیادی ماهواره در فضا دارند که از طریق آن‌ها می‌توانند نیازهای مشتریان خود را فراهم کنند.

وان وب در مقابل اسپیس ایکس

در ظاهر، به‌نظر می‌رسد که این دو سرویس اینترنتی بایکدیگر درحال رقابت هستند، اما دقیقاً اینطور نیست. وان وب یکی از چندین صورت فلکی ماهواره‌ای در حال بهره برداری یا توسعه است، درحالی‌که استارلینک برجسته‌ترین اینترنت ماهواره‌ای را ارائه می‌دهد.

هر دو شرکت در حال ساخت صورت‌های فلکی ماهواره‌ای اینترنتی در مدار پایین زمین هستند تا خدمات ارتباطی اینترنتی با تاخیر کم و پهنای باند بالا را به هر مکانی روی زمین ارائه دهند، اما بازارهای هدف آنها یکسان نیست.

بر اساس آماری که جاناتان مک داول، اخترفیزیکدان دانشگاه هاروارد-اسمیتسونیان در روز شنبه 25 مارس منتشر کرد، آژانس فضایی هند با موفقیت 36 ماهواره OneWeb را در مدار پایین زمین مستقر کرد و مجموع صورت فلکی وان وب را به 616 واحد فعال رساند.

این شرکت مستقر در لندن می‌گوید که فاز اول این پروژه اکنون کامل شده است و پس از آزمایش‌های اولیه، پوشش خدمات جهانی را قبل از پایان سال جاری در دسترس قرار خواهد داد.

با این حال، صورت فلکی وان وب فقط چند صد ماهواره در مدار دارد، در حالی که استارلینک دارای چندین هزار ماهواره در مدار است. البته توجه به این نکته نیز مهم است که OneWeb شرکتی است که به تازگی شروع به کار کرده، اما اسپیس ایکس یک کهنه‌کار در عرصه فناوری محسوب می‌شود.

در ادامه با بررسی جداگانه هر یک از این پیشگامان عرصه‌ی تکنولوژی، به‌ تفاوت های اینترنت ماهواره‌ای وان وب و استارلینک خواهیم رسید.

اینترنت ماهواره‌ای چیست؟

قبل از پرداختن به استارلینک و ویژگی‌های آن، خوب است ابتدا تعریفی برای اینترنت ماهواره‌ای ارائه کنیم. به قابلیت دریافت و انتقال داده‌ها از دیش‌های ماهواره‌ای کوچک در سطح زمین و ارتباط با ماهواره‌های مخصوص موجود در فضا، اینترنت ماهواره‌ای گفته می‌شود.

در گذشته، اینترنت ماهواره‌ای به‌دلیل سرعت پایین، تاخیر و هزینه بالا کمتر مورد استفاده قرار می‌گرفت و تنها در مناطق دورافتاده کاربرد داشت.

اما طی چند سال اخیر، با به‌کارگیری فناوری‌های جدید در ساخت ماهواره‌ها این مشکلات تا حدودی برطرف شده و اینترنت ماهواره‌ای این قابلیت را دارد که با سرعت‌های بالای اینترنت‌های فیبر نوری رقابت کند.

تجهیزات اینترنت ماهواره ای عبارت‌اند از: ماهواره فضایی با سرعت چرخش زمین یا ماهواره زمین‌ثابت، یک دیش ماهواره مستقر و روتر.

استارلینک، برترین سرویس ارائه‌دهنده اینترنت ماهواره‌ای

مدیرعامل اسپیس‌ایکس با مجهز شدن به شرکت موشکی خود، فرآیند پرتاب ماهواره‌های مقرون‌به‌صرفه را آغاز کرده است. این امر با هدف ساخت یک صورت فلکی از ماهواره‌ای اینترنتی برای مقابله با مشکل عدم دسترسی مناطق دورافتاده به اینترنت در سراسر جهان درحال اجراست.

بنابراین، اسپیس ایکس علاوه بر یک شرکت هوافضا، اکنون یک تولید کننده ماهواره و ارائه دهنده خدمات اینترنتی محسوب می‌شود. اسپیس ایکس آغاز پروژه استارلینک را در سال 2015 با هدف ذکر شده اعلام کرد.

ماسک در مورد این پروژه گفت: «ما تلاش می‌کنیم همان کاری را که برای موشک‌ها انجام داده‌ایم برای ماهواره‌ها نیز انجام دهیم.» وی افزود که سود استارلینک برای تأمین مالی طرح او برای تصاحب مریخ استفاده می‌شود.

انتظار می‌رود ماهواره‌های ارتباط اینترنتی در کلاس ماهواره‌های کوچک از وزن ۱۰۰ تا ۵۰۰ کیلوگرم بوده و در مدار نزدیک زمین در ارتفاع تقریبی ۱۱۰۰ کیلومتری قرار داشته باشند.

گلوبال‌استار، منظومه ماهواره‌ای ایریدیوم، هیوز نتورک سیستمز و وایاست، از جمله رقبای سرویس استارلینک محسوب می‌شوند.

تعداد ماهواره‌های استارلینک در مدار

از سال 2019، موشک‌های فالکون 9 به‌طور پیوسته به ازدحام ماهواره‌ها می‌افزایند و با هر پرتاب بیش‌از 50 ماهواره‌ استارلینک در مدار پایین زمین مستقر می‌شوند. در حال حاضر شرکت اسپیس‌ایکس دارای 3867 ماهواره استارلینک است که در مدار پایین زمین کار می‌کنند.

این شرکت دارای مجوز کمیسیون ارتباطات فدرال برای پرتاب 4408 ماهواره با طیف کِی‌یو و 7500 ماهواره باند V نسل دوم است که دومی در ارتفاعات بین 525 تا 535 کیلومتر از سطح زمین کار خواهد کرد.

این شرکت همچنان منتظر تایید کمیسیون ارتباطات فدرال (FCC) برای ارسال 22488 ماهواره نسل 2 استارلینک است. FCC اما در دسامبر 2022 برای محافظت از سایر اپراتورهای ماهواره‌ای و زمینی در برابر تداخل و حفظ یک محیط فضایی امن، اعطای مجوز به‌این شرکت را به‌تعویق انداخت.

شمار زیاد ماهواره‌های استارلینک ممکن است باعث ایجاد خطر طولانی‌مدت زباله‌های فضایی و ایجاد برخورد ماهواره‌ای شود. تعداد زیاد ماهواره‌ها همچنین به دلیل نگرانی از آلودگی نوری، با انتقادهایی از جانب جامعه نجوم روبرو شده‌ است.

نحوه عملکرد، هزینه و کارایی ماهواره‌های استارلینک

ماهواره‌های Starlink مستقیماً به پایانه‌های کاربر متصل شده و به مشتریان در هر مکانی از کره‌ی زمین اجازه می‌دهند به اینترنت دسترسی داشته باشند.

برای کاربران ایالات متحده، این سرویس در حال حاضر حدود 110 دلار در ماه هزینه دارد. هزینه سخت‌افزار استاندارد برای پشتیبانی از اتصال 599 دلار است و یک نسخه با عملکرد بالا 2500 دلار قیمت دارد. این پیشنهاد به‌هیچ عنوان ارزان قیمت نیست و برای تمامی مشتریان جذاب نخواهد بود.

دانشمندان در حین انجام کار میدانی در قطب جنوب از استارلینک استفاده کرده‌اند و این سرویس در مبارزه اوکراین علیه نیروهای روسیه نیز مفید واقع شده است. استارلینک همچنین توجه وزارت دفاع ایالات متحده و چین را به خود جلب کرده است؛ البته چین آن را یک تهدید امنیتی بالقوه می‌داند.

منظومه وان وب

وان وب به‌عنوان دومین شرکت دارنده منظومه ماهواره‌ای در مدار زمین، به زودی عرضه اینترنت ماهواره‌ای خود را آغاز خواهد کرد. اما این شرکت در مسیر رسیدن به‌چنین موفقیتی سختی‌های زیادی را پشت سر گذاشته است.

شرکت وان‌وب که در سال 2012 با نام WorldVu تأسیس شد، روند ساخت صورت فلکی خود را در سال 2020 آغاز کرده است. با این حال، این یک حرکت سخت برای این شرکت بریتانیایی بود و وان‌وب در مارس 2020 اعلام ورشکستگی کرده و همه‌گیری کووید-19 را عامل اصلی ذکر کرد.

صورت فلکی OneWeb در آن زمان نقص‌های فراوانی داشت. این شرکت در اواخر سال 2021 به‌لطف سرمایه‌گذاری‌های کلان دولت بریتانیا، شرکت‌های Bharti اینترپرایز هند، سیستم‌های شبکه Hughes و گروه سافت بانک، از ورشکستگی خارج شد.

این سرمایه‌گذاری‌ها به وان‌وب اجازه داد تا به پروژه خود ادامه داده و ماهواره‌هایش بر روی موشک‌های سایوز روسیه سوار شوند. اما با حمله روسیه به اوکراین، پروژه بار دیگر به آشوب کشیده شد.

تحریم‌های غرب سبب شد پرتاب ماهواره‌های OneWeb متوقف شده و وان وب صدها میلیون دلار ضرر کند. این شرکت ناچار شد به SpaceX و سازمان تحقیقات فضایی هند روی آورد.

این شرکت در ژوئیه 2022 با اپراتور ماهواره فرانسوی Eutelsat ادغام شد و فاز یک صورت فلکی خود را در 25 مارس تکمیل کرد. وان وب ادعا می‌کند ماهواره‌اش مشابه اسپیس‌ایکس است.

چه‌کسانی مشتریان این سرویس هستند؟ ایران نیز به اینترنت ماهواره‌ای وان وب دسترسی خواهد داشت؟

برخلاف اسپیس‌ایکس، مشتریان وان وب بیشتر شامل سازمان‌های دولتی، اپراتورها و نیروهای نظامی خواهد بود. بنابراین ممکن است شما هرگز مستقیماً با OneWeb سروکار نداشته باشید.

البته در صورت دسترسی عموم مردم به اینترنت ماهواره‌ای وان وب، بازهم به‌دلیل عدم اعطای مجوز مربوطه کاربران ایرانی امکان بهره بردن از این سرویس را نخواهند نداشت.

نیل مسترسون، مدیر عامل این شرکت، با توجه به‌مدل تجاری وان وب و تمرکز بر مشتریان سازمانی، استارلینک را رقیب خود نمی‌داند! مسترسون در مارس 2021 گفت:

من گمان می‌کنم در برخی زمینه‌ها رقابت خواهیم کرد، به‌ویژه در مورد خدمت به دولت‌ها. اما دولت‌ها همیشه بیش از یک سرویس را خریداری خواهند کرد.

رقبای اصلی وان وب عبارتند از Omnispace، AST & Science، و ابرصورت فلکی آمازون.

وان وب چگونه کار می‌کند؟

ماهواره‌ها در حال حاضر در 12 هواپیمای مداری با 49 واحد در هر هواپیما، بدون احتساب قطعات یدکی، کار می‌کنند. شبکه زمینی این شرکت متشکل از 50 تا 70 سایت در سراسر جهان خواهد بود.

مشتریان این سرویس با استفاده از پایانه‌های کاربر نهایی OneWeb به ماهواره‌ها متصل خواهند شد. پایانه از یک آنتن ماهواره، یک گیرنده و یک واحد تبادل شبکه مشتری (CNX) تشکیل شده است.

دایلان برون ( Dylan Browne) رئیس سرویس‌های دولتی وان وب در مصاحبه گفته‌ای است:

وجود ارتباطات ماهواره‌ای برای استفاده در شرایط بحرانی بسیار حیاتی است و می‌تواند انتقال داده‌ها را در این شرایط تضمین کند. این موضوع به‌ویژه در مورد مراکزی مانند بیمارستان‌ها و ایستگاه‌های پلیس بسیار مهم است.

ماهواره‌های وان وب با با استانداردهای برنامه PACE که مربوط به ارتباطات جایگزین در مواقع اورژانسی است، یکپارچه‌سازی خواهند شد. این موضوع سبب می‌شود در یک منطقه با هر نوع ارتباطات اینترنتی، مشتریان بتوانند از ارتباط ماهواره‌ای این شرکت در مواقع اضطراری استفاده کنند.

ماهواره‌های وان وب در مدارهای بالاتر از استارلینک، حدود 750 مایل (1200 کیلومتر) بالاتر از آن، کار می‌کنند. با این حال، هر دوی این ماهواره‌ها بسیار نزدیک‌تر از ماهواره‌های ارتباطی سنتی هستند که در فواصل 36 هزار کیلومتری از زمین کار می‌کنند.

نزدیکی این سرویس‌ها باعث تاخیر کم آنها می‌شود و به وب سایت‌ها و برنامه‌های مورد علاقه شما اجازه می‌دهد سریع و بدون هیچ مشکلی بارگیری شوند. این به معنای تاخیر کمتر از 100 میلی‌ثانیه در سراسر شبکه‌ی وان وب و سرعت بیش‌از تقریباً 200 مگابیت بر ثانیه است.

شرکت SpaceX نیز ادعا می‌کند که تاخیر ماهواره‌های استارلینک بین 25 تا 50 میلی‌ثانیه و سرعت دانلود مورد انتظار بین 20 تا 250 مگابیت بر ثانیه خواهد بود. با این حال، همه با استارلینک خدمات عالی دریافت نمی‌کنند و با افزایش تعداد کاربران، سرعت این سرویس کاهش می‌یابد.

از طرف دیگر، وان وب به 616 ماهواره Ku باند محدود نمی‌شود. برای فاز دوم، این شرکت قصد دارد 6372 ماهواره را مستقر کند که تعداد کل ماهواره‌ها را به 7 هزار واحد افزایش می‌دهد.

رقابت برای تصاحب فضا به همین دو شرکت ختم نمی‌شود!

پروژه کویپر آمازون، ایریدیوم سرتوس، تلست و فیس‌بوک نیز برای داشتن یک ابرصورت فلکی رقابت می‌کنند.

اینکه کدام شرکت‌ها در این عرصه موفق خواهند شد و چگونه این خدمات می‌توانند توانایی شما برای دسترسی به اینترنت را بهبود بخشند، مانند تأثیرات این ماهواره‌ها بر نجوم پاسخ مشخصی ندارند.