پژوهشگران از کشف ستارهای بهنام J0927 خبر دادند که به همراه سه ستاره دیگر عنوان سریع ترین ستاره در کهکشان راه شیری را برای خود ثبت کردند.
دانشمندان مرکز اخترفیزیک هاروارد اسمیتسونین از کشف جدید شش ستاره فراری در کهکشان راه شیری خبر دادند که 4 مورد از آنها سریعترین اجرامی هستند که تاکنون در کهکشان ما شناسایی شدهاند.
سریع ترین ستاره میان آنها J0927 نام دارد که با سرعت خیره کننده 5.112 میلیون مایل در ساعت (8226967 کیلومتر در ساعت) در فضا مشاهده شد. این ستاره به این دلیل سریع نامیده میشود که سرعت روزی به آن امکان میدهد بهطور کامل از کشش گرانشی کهکشان راه شیری بگریزد.
این اجرام چگونه توانستند رکورد سریع ترین ستاره در کهکشان راه شیری را در هم بشکنند؟
ستاره J0927 در کنار سه ستاره پرسرعت دیگر مشاهده شد که تصور میشود همه آنها نتیجه یک ابرنواختر نوع Ia باشند. ابرنواختر نوع یکم ای در آن دسته از منظومههای دوتایی (دو ستاره که به دور یکدیگر میچرخند) دیده میشود که در آنها یکی از ستارهها یک کوتوله سفید است و ستاره دیگر ممکن است هر اندازهای از یک ستاره، از غولپیکر گرفته تا کوتوله سفیدی حتی کوچکتر از اولی داشته باشد.
یک کوتوله سفید در واقع بقایای ستارهای است که چرخه عمر طبیعی خود را کامل کرده و همجوشی هستهای آن پایان یافته است. آنها بسیار داغتر از ستارههای معمولی هستند و این میتواند به خاطر تاریخ شکلگیری غیرمعمول آنها باشد که با انفجار یک ابرنواختر درست در کنار آنها همراه بوده است.
ابرنواخترهای نوع Ia زمانی اتفاق میافتند که دو ستاره، یکی از آنها پوسته فرو ریخته ستارهای به نام کوتوله سفید، به دور یکدیگر میچرخند. این باعث میشود که کوتوله سفید هیدروژن را از ستارهای که در اطرافش میچرخد جدا کند و واکنشی فراری ایجاد کند که به یک انفجار گرما هستهای غولپیکر ختم میشود.
اما یک انفجار ساده ستارهای برای پرتاب ستارهها با این سرعت کافی نیست. ستاره شناسان گمان میکنند که ستارگان سریع توسط نوع خاصی از ابرنواختر نوع Ia به نام ابرنواختر انفجاری دوگانه منحط دوگانه (D6) به پرواز در میآیند.
در ابرنواخترهای D6، دو ستاره کوتوله سفید به صورت مارپیچی به یکدیگر میپیوندند و یکی دیگر لایههای هلیوم را از سطح آن جدا میکند. این فرآیند آنقدر انرژی روی سطح کوتوله سفید هلیومگیر تولید میکند که یک بار دیگر همجوشی هستهای را در پوسته شروع میکند و موج ضربهای را به عمق هسته آن ارسال کرده و باعث انفجار آن میشود.
پژوهشگران میگویند: «اگر بخش قابل توجهی از ابرنواخترهای نوع Ia ستاره D6 را تولید کنند، کهکشان احتمالا بیشاز 10 میلیون از آنها را به فضای بین کهکشانی پرتاب کرده است.»
بنابراین میتوان نتیجه گرفت تعداد زیادی از ستارههای کمنور D6 اکنون در فضا وجود دارند که از کهکشانهای مختلف پرتاب میشوند و جمعیت قابل توجهی از ستارههای فراری کمجرم و کم نورتر ممکن است هنوز در انتظار کشف باشند.
سریع ترین ستارگان حاصل از ابرنواختر نوع la
سرعت این ستارگان با بیش از هزار کیلومتر در ثانیه بسیار زیاد است. دو مورد از ستارگان رکورد شکن هستند و با سرعت شعاعی خورشید مرکزی سریعتر از هر ستارهای که تاکنون برای ستارههای فرار دیده شده است حرکت میکنند.
ستاره J1235 با سرعت 1694 کیلومتر (1053 مایل) در ثانیه و J0927 با سرعت 2285 کیلومتر (1420 مایل) در ثانیه سرعت میگیرد. ستاره J0927 و J1235 میتوانند سرعت کل به ترتیب 2753 و 2670 کیلومتر در ساعت داشته باشند.
یک کوتوله سفید دوتایی D6 با سرعتی در حدود 2200 کیلومتر بر ثانیه رکورددار سریعترین ستاره فراری شناخته شده بود. اما ستاره J0927 در این کشف جدید توانست رکورد ستاره قبلی را بشکند و عنوان سریع ترین ستاره در کهکشان راه شیری را بهنام خود ثبت کند.
یک جرم آسمانی باید با سرعت 550 کیلومتر در ثانیه حرکت کند تا از کهکشان راه شیری خارج شود. بنابراین مقصد ستارگان پرسرعت فضای بین کهکشانی است.
کریم البدری (Kareem El-Badry)، پژوهشگر مرکز اخترفیزیک هاروارد اسمیتسونین (CFA) گفت: «ستارههای کشف شده خارقالعاده هستند؛ زیرا نسبت به ستارههای عادی کهکشان راه شیری بسیار سریعتر حرکت میکنند. ما به دنبال اجرامی شبیه به آنها بودیم و امید داشتیم که وجود داشته باشند، اما ویژگیهای آنها با آنچه ما انتظار داشتیم متفاوت بود.»
پژوهشگران معتقدند اگر بخش قابل توجهی از ابرنواخترهای نوع یکم ای ستاره D6 را تولید کنند، کهکشان احتمالا بیشاز ۱۰ میلیون از آنها را به فضای بین کهکشانی پرتاب کرده است.
از طرف دیگر، این تنها کهکشان ما نیست که ستارههای پرسرعت را به سمت همسایگان خود پرتاب میکند! کهکشانهای دیگر نیز ستارههای پرسرعتی را به سمت ما پرتاب میکنند.
بنابراین میتوان نتیجه گرفت تعداد زیادی از ستارههای کمنور فراری از کهکشانهای گروه محلی راه شیری پرتاب شدهاند و ممکن است جایی در فضا سردرگم باشند.
۲۵ تصویر خیره کننده از سحابی های کیهانی که هوش از سر شما میبرد
درحال حاضر، ستارههای سریعتری در کهکشان راه شیری وجود دارند. ستارگانی که به دور سیاهچاله پرجرم در مرکز کهکشان میچرخند، میتوانند به سرعت باورنکردنی برسند. سریعترین آنها با سرعت 24 هزار کیلومتر در ثانیه حرکت میکند که نزدیک به سیاهچاله در مدار بیضی شکل طولانی خود میرود.
با وجود فراوانی ظاهری این ابرنواخترهای قدرتمند، یافتن شواهدی برای آنها و کوتولههای سفیدی که آنها مانند گلوله شلیک میکنند، به سختی باقی مانده است. برای جستجوی برخی از باقیماندهها، محققان به کاتالوگ ستارگان گایا روی آوردند. این پروژه با هدف ایجاد دقیقترین نقشه ستارهای که تاکنون ساخته شده درحال انجام است.
از دادههای گایا، اخترشناسان کوتولههای سفید را مشاهده کردند و با مشاهدات بعدی ترکیبات شیمیایی آنها (اکسیژن و کربن) تأیید کردند که کوتولههای سفید فراری محصول انفجاری بودند که هلیم و هیدروژن آنها را از بین برده است.
اندازهگیریهای کوتولههای سفید نشان داد که J0927 سریع ترین ستاره در کهکشان راه شیری است که توانست رکورد قبلی 4921200 مایل در ساعت (7919904 کیلومتر در ساعت) که متعلق به کوتوله سفید D6-1 بود را بشکند.
محققان تخمین میزنند که ابرنواخترهای D6 ممکن است نیمی از ابرنواخترهای نوع Ia را تشکیل دهند، اما برای اینکه مطمئن باشند، باید ستارههای فراری بیشتری را که در فضا میچرخند پیدا کنند.
اکنون جمعیت قابل توجهی از ستارگان پرسرعت در ارتباط با ابرنواخترهای گرما هستهای وجود دارد. مدلسازی این جمعیت در نهایت امکان استنتاج نرخ شکلگیری گریزهای گرما هستهای و در نهایت، کسری از ابرنواخترهای نوع Ia را که از طریق کانال دوگانه منحط تشکیل شدهاند، ممکن میسازد.
این کشف هیجانانگیز به محققان تعداد قابل توجهی از نقاط داده جدید را نشان میدهد تا بفهمند سایر ستارگان کجا هستند و چگونه میتوانند آنها را پیدا کنند. حتی ممکن است در میان آنها ستارههای سریعتری وجود داشته باشد!