اخیرا یک ستاره کوچک و فوقالعاده سرد که در دسته کوتولههای قهوهای قرار میگیرد، با فرستادن مداوم سیگنال های رادیویی شگفت انگیز موجب حیرت دانشمندان شده است. ماجرا چیست؟
کوتولههای قهوهای میدان مغناطیسی فوقالعاده ضعیفی دارند و بههمین خاطر انتظار نمیرود که بتوانند امواج رادیویی ارسال کنند. هرچند که یک کوتوله قهوهای عجیب در نزدیکی کره زمین مرتب در حال ارسال سیگنال های رادیویی شگفت انگیز است. کوتولههای قهوهای مرز بین سیاره ها و ستاره ها هستند. این اتفاق میتواند اطلاعات جالبی در رابطه با نحوه تکامل ستاره های کوچک به دانشمندان بدهد.
ارسال کننده سیگنال های رادیویی شگفت انگیز یک کوتوله قهوه ای کوچک و سرد است
اخترشناسان کوتوله قهوهای خبرساز را T8 Dwarf WISE J062309.94−045624.6 (W0623) نامیدهاند. این بهاصطلاح پیشستاره ترکیبی مشابه غولهای گازی (سیارههای مشابه مشتری) دارد؛ اما برخلاف آنها قادر به همجوشی هستهای هیدروژن است. هرچند که کوتولههای قهوهای قادر نیستند همچون اکثر ستارگان همچوشی هستهای در ابعاد بزرگ را در هسته خود انجام دهند. همین هم باعث میشود که نوری نداشته باشند و دمای آنها نیز بههیچوجه به دیگر ستاره ها نزدیک نشود.
برای اولینبار در سال ۲۰۱۱ بود که دانشمندان متوجه حضور این ستاره ارسالکننده سیگنال های رادیویی شگفت انگیز شدند. W0623 حدود ۳۷ سال نوری از زمین فاصله دارد و شعاع آن نیز بین ۰.۶۵ و ۰.۹۵ مشتری است. هرچند که جرم این کوتوله قهوهای به ۴۴ برابر بزرگترین سیاره منظومه شمسی میرسد که از تراکم فوقالعاده زیاد آن حکایت دارد.
جالب اینجاست که دمای سطح این ستاره به تنها ۴۲۵ درجه سانتیگراد میرسد که یعنی حتی از دمای یک آتش اردوگاهی کمتر است. برای مقایسه بد نیست بدانید که دمای سطح خورشید به ۳۷۰۰ تا ۷۷۰۰ درجه سانتیگراد میرسد. در مقالهای که چندی پیش در مجله The Astrophysical Journal Letters منتشر شد، دریافت سیگنال های رادیویی شگفت انگیز از این ستاره مورد بررسی دقیق قرار گرفت.
بهطور کلی اینگونه سیگنال ها توسط ستاره های بسیار بزرگتر و داغتر ارسال میشوند و چنین مورد برای یک کوتوله قهوهای خیلی سرد نادر است. کارشناسان بر این باورند که تنها حدود ۱۰ درصد از کوتولههای قهوهای قادر به ارسال سیگنال های رادیویی هستند. هرچند که دمای سطح اکثر این ۱۰ درصد به حدود ۲۲۰۰ درجه سانتیگراد میرسد.
ستارههای بزرگتر همچون خورشید دارای هستههای فوقالعاده داغی هستند که میدان مغناطیسی قدرتمندی را بهوجود میآورد. این میدان نیز میتواند تولیدکننده سیگنال های رادیویی شگفت انگیز باشد. هرچند وقتی درون هسته کوتوله قهوه ای گداخت هستهای شکل نمیگیرد، دمای ستاره نیز نمیتواند به حد مشخصی برسد. بههمین ترتیب میدان مغناطیسی قدرتمندی شکل نمیگیرد و دریافت سیگنال رادیویی از آنها کمی عجیب بهنظر میرسد. بنابراین برای وضعیت فعلی W0623 هیچ توضیح قطعی وجود ندارد.
البته برخی پژوهشگران توضیحی اثباتنشده را برای این موضوع ارائه دادهاند. به باور آنها میدان مغناطیسی کوتولههای قهوهای بسیار سریعتر از لایههای بالایی اتمسفر یونیزهشده آنها میچرخد. این اتفاق باعث ایجاد یک جریان الکتریکی میشود که در نتیجه آن الکترونها به سمت قطبهای مغناطیسی ستاره حرکت میکنند. ترکیب این اتفاق با چرخش ستاره باعث میشود که باران اکتریکی بهصورت امواج منظم جلوه کند.
بد نیست بدانید که ارسال کننده سیگنال های رادیویی شگفت انگیز سردترین کوتوله قهوهای کشف شده نیست. این عنوان در اختیار W0855 قرار دارد که دمای سطحش بین ۴۸- تا ۱۳- درجه سانتیگراد نوسان میکند. همچنین بیشترین رکورد دمایی ثبت شده برای یک کوتوله قهوهای به WD0032-317B تعلق دارد.
دما در سطح این پیشستاره به ۷۷۰۰ درجه سانتیگراد میرسد. البته این دمای فوقالعاده زیاد بهخاطر گیر کردن کوتوله قهوهای در یک مدار بسیار کوچک در اطراف یک کوتوله سفید فوقالعاده فروزان است. بهطور کلی دانشمندان بهخاطر اینکه کوتوله های قهوه ای همچون پلی بین ستاره ها و سیاره ها هستند، آنها را مورد بررسی قرار میدهند.