پروژه پلوتون، موشکی قدرتمند با پیشرانه هستهای بود که علیرغم موفقیتی که به دست آورد، سال هاست توسط ارتش آمریکا متوقف شده است. آیا دلیل این اتفاق را میدانید؟
نقش قدرتهای هستهای در نگه داشتن نظم جهانی و تجهیز قوای نظامی دولتهای مختلف بر هیچکس پوشیده نیست. به همین دلیل است که ابرقدرتهای جهانی مثل روسیه و آمریکا با صرف بودجههای کلان در صدد توسعه فناوریهای متعدد وابسته به انرژی هستهای و پیشرفت در این زمینه هستند.
در این زمینه، بحث موشکهای با پیشرانه هستهای مسالهای بهشدت داغ به شمار رفته و برای این دو قدرت بزرگ دنیا اهمیت فراوانی دارد؛ چرا که روسیه مدتی پیش خبر از توسعه موشکهای هستهای جدید و خلاقانه خود داد، در حالی که سالها قبل، آمریکا پرژهای مشابه تحت نام پروژه پلوتون را بهطور کامل رها کرده بود!
در سال 2018، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهور روسیه از توسعه چندین سلاح هستهای جدید منجمله یک موشک کروز هستهای خبر داد. او در مراسم رسمی رونمایی از این موشکها، سامانههای دفاع موشکی ناتو را در برابر این موشکها بلااستفاده توصیف کرده بود.
یک سال بعد، نیویورک تایمز گزارش داد که مقامات آمریکایی متوجه بروز انفجار هستهای بسیار مهیبی در سایت تست موشک ننوسکا در روسیه شدهاند که شدت و ابعاد آن از زمان فاجعه چرنوبیل بیسابقه بوده است. بر اساس گزارشهای رسیده، در اثر این سانحه حداقل هفت نفر کشته شدهاند که پنج تن از آنها دانشمندان روسی بودهاند!
به عقیده بسیاری صاحبنظران، این سلاح روسیها از پروژه پلوتون الهام گرفته و میتواند در صوت توسعه یافتن کامل، بسیار خطرآفرین باشد! در ادامه با گجت نیوز همراه باشید تا به بررسی بیشتر جزئیات پروژه Pluto آمریکا بپردازیم.
پروژه پلوتون چیست؟
در سالهای گذشته، همواره سایت امنیت ملی نوادا محل انجام تستهای گسترده اتمی ارتش ایالات متحده امریکا بوده است. این پایگاه همچنین در گذشته، پذیرای یکی از جذابترین آزمایشهای هستهای ارتش، یعنی موشک مافوق صوت با دامنه پایین (SLAM) با استفاده از انرژی هستهای بوده است. پروژهای که با کد رمز پلوتون شناخته میشود.
بر اساس بروشوری که در سال 2013 منتشر شد، مکانیزم عملکرد این موشک، حرارت ناشی از فرآیندهای هستهای و ترکیب آنها با نیروی ناشی از هوای جلوی پرتابه بوده است. در گام بعدی نیز خروج گار با فشار بالا باعث شتابگیری موشک، پرواز آن و سرانجام برخورد با هدف میشود.
در سال 1961 و در بحبوحه جنگ سرد، ایالات متحده از سلاح انقلابی Tory IIA-I رونمایی کرد. این سلاح که روی یک وسیله نقلیه ریلی نصب شده بود، نخستین سلاح موشکی مجهز به پیشرانه جت هستهای بود و برای چندین ثانیه به معرض نمایش گذاشته شد. ارتش آمریکا همچنین سه سال بعد هم Tory II-C را رونمایی کرد که قادر بود در حالت فول پاور، پنج دقیقه فعالیت کرده و توانی بالغ بر 513 مگاوات را تولید نماید.
این سلاحها در عمل قادر بودند آینده سلاحهای موشکی مجهز به پیشرانه هستهای را با پیشرفتی شگرف روبرو کنند. با این وجود در شرایطی که تست Tory II-C با موفقیت انجام شده بود و بسیاری افراد به آینده این سلاحها فوقالعاده امیدوار بودند، نیروی هوایی آمریکا و کمیسیون انرژی هستهای این کشور تصمیم به توقف کامل پروژه پلوتون گرفتند! اما دلیل آنها برای این کار چه بوده است؟
چرا پروژه Pluton متوقف شد؟
علیرغم صرف بودجه 260 میلیون دلاری برای توسعه سلاح پلوتون، سرمایهگذاران این طرح رفته رفته نسبت به آسیبهای ناشی از آن ابزار نگرانی کردند. آنها معتقد بودند که پلوتون حتی برای متحدین آمریکا هم خطرناک خواهد بود؛ چرا که هرآنچه در مسیر محل پرتاب تا هدف قرار داشته باشد را نابود کرده و افراد را به مسمومیتهای هستهای دچار خواهد کرد.
علاوه بر این، ریسکهای فراوانی که سر راه توسعه مهندسی و فرآیندهای تست متنوع این سلاح قرار داشت، دیگر عاملی بود که دستاندرکاران این پروژه را از ادامه آن دلسرد نمود. در این راستا، یکی از مهندسینی که از نزدیک روی پروژه پلوتون نظارت داشت، اذعان کرده بود که رآکتور به کار رفته برای توسعه این سلاح، هنوز بهطور کامل تست نشده بود. بنابراین حتی در صورتی که تستهای پرواز موشک نادیده گرفته میشدند، توسعه کامل رآکتور به کار رفته برای توسعه Project Pluton نیازمند زمان و هزینه بسیار زیادی بود.
بر اساس اطلاعات مندرج در بروشور این موشک هستهای، یکی از چالشهای اصلی مهندسین فعال روی این پروژه، جنس مصالح مورد نیاز برای ساخت رآکتورها بود. در آن زمان، سیمان، مهمترین مادهای بود که در ساخت و تولید ادوات و اجزای مختلف مورد استفاده قرار میگرفت. با این وجود، سیمان، پرواز موشک به سمت هدف را با چالشهای بزرگی روبرو میکرد.
از طرف دیگر، مواد مورد استفاده در ساخت این موشک همچنین باید قادر به تحمل دماهای بسیار بالا میبودند تا از آسیب دیدن بافت کلی موشک جلوگیری میشد. برای رفع این مشکل، دانشمندان ناچار به استفاده از سرامیکهایی خاص با خواص برتر بودند. بر اساس سندی که در سال 1996 منتشر شد، در طول فعالیت پروژه پلوتون دولت ایالات متحده آمریکا، حدود 18681.5 کیلوگرم فلز بریلیوم برای برای ساخت 500 هزار عنصر سوختی بریلیوم و بریلیوم اورانیوم به کار گرفته شد.
این مساله البته حاشیههای فراوانی در پی داشت و باعث شد که چند سال بعد تعداد زیادی از کارگران سایت توسعه این موشک به بیماری حاد بریلیوم (CBD) مبتلا شوند.
آیا رویای آینده هستهای هنوز پابرجاست؟
در دورهای از تاریخ، انرژی هستهای و استفاده از آن برای تمامی مصارف ممکن، اهداف بسیاری از دولتها بود. با این وجود بسیاری کشورهای پیشرفته دنیا منجمله آمریکا، مدتهاست که نیروگاه هستهای جدیدی تاسیس نکردهاند! دلیل این امر، قوانین سختگیرانهتر در قبال انرژی هستهای، افزایش هزینههای تولید و توسعه روشهای جایگزین برای تولید انرژی است.
بنابراین امروزه روشهای بسیار موثرتر و بصرفهتری برای تولید انرژی برای ماشینها و سلاحها وجود دارند که استفاده از انرژی هستهای را به حاشیه راندهاند!
بد نیست بدانید که در سال 2018 حدود 65 درصد از آمریکاییها به توقف کامل تستهای مربوط به سلاحهای اتمی رای دادند. در عین حال حتی امروز نیز ارتش این کشور در حال انجام تستهای مختلفی روی سلاحهای هستهای گوناگون اعم از جتهای با بهرهگیری از مکانیزم همجوشی هستهای و یا راکتهای هستهای ناساست.
بنابراین، با وجود این که بیش از 50 سال از توقف کامل پروژه پلوتون توسط آمریکا میگذرد، ممکن است رویای هستهای در قالبی جدید هنوز به زندگی ادامه دهد! در این مسیر، تلاشهای روسیه برای بهرهبرداری گسترده از انرژی هستهای در موشکهای نظامی ممکن است بار دیگر خطر سلاحهای اتمی را به مسالهای بحرانی برای جامعه جهانی تبدیل کند.