پایان دنیا یکی از موضوعات موردبحث امروز است. کره زمین چه زمانی و چگونه از بین خواهد رفت؟
از پیش بینی تقویم مایا برای سال 2012 تا پدیده گرمایش زمین، همه کنجکاو هستیم بدانیم عاقبت کره زمین چه میشود. در حالی که دانشمندان پیش بینیهایی علمی در این زمینه ارائه دادهاند، همچنان دست از پیشگویی درباره آخرالزمان و پایان دنیا برنمیداریم.
در ادامه این مطلب با گجتنیوز همراه باشید تا به این پرسش رایج پاسخ دهیم: دنیا کی به پایان میرسد؟
پایان دنیا؛ مرگ سیاره زمین
پایان دنیا ممکن است به خاطر وجود سیاره خورشید در منظومه شمسی محقق شود. شاید تا اینجای پیش بینی را میدانستید؛ اما ما برایش تاریخ تقریبی هم داریم. دانشمندان معتقدند که پایان دنیا ممکن است یک میلیارد سال آینده رخ دهد.
در پیش بینی دانشمندان، تابش خورشید تا آن زمان اتمسفر حول سیاره زمین را تبخیر میکند و پس از جذب اکسیژن موجود در جو، همه موجودات زنده میمیرند و از زمین یک تکه سنگ برهوت باقی میماند. در پژوهشی گفته شده:
براساس یافتههای ما، اکسیژن زدایی از نتایج اجتناب ناپذیر افزایش مستمر در شار خورشیدی است. البته تعیین زمان دقیق برای این پدیده به نرخ مبادله شار در قدرت کاهشی میان گوشته و اقیانوس اتمسفری پوسته زمین بستگی دارد. نتایج ما نشان میدهد که چرخه کربنات – سیلیکات تمایل دارد سرانجام به کاهش گاز کربنیک در مناطق قابل سکونت زمین و همچنین از بین رفتن اکسیژن در جو زمین بیانجامد. این امر مهم، نیاز به یافتن ردپای زیستی روی سایر سیارههای بیهوازی یا کم اکسیژن خارج از مدار شمسی را نشان میدهد. شاید بتوانیم اتمسفر اطراف چنین سیارههایی را تقویت کرده و پیش از پایان دنیا به آنجا مهاجرت کنیم.
آب دقیقاً چهار و نیم میلیارد سال پیش روی کره زمین یافت شد؛ اما حدود یک و نیم میلیارد سال بعد از آن طول کشید تا منشأ زندگی روی زمین پیدا شود.
تأثیر انسان روی پایان دنیا
پایان دنیا و قطع اکسیژن در اتمسفر زمین در آینده دوری رخ میدهد؛ اما فعالیتهای امروز انسان ممکن است حیات روی این سیاره را پیش از آن روز هم تغییر دهد. دانشمندان گروه بولتن در سال 1947 میلادی ساعت آخرالزمان یا ساعت قیامت را به شکل نمادین ساختند تا معیاری هشداردهنده برای فاصله بشر تا نابودی نهایی را به نمایش بگذارند.
این ساعت با طراحی منحصر به فرد به انسانها هشدار میدهد که یا توجه به پیشرفت تکنولوژی، هر روز چقدر با دستان خودمان به آخرالزمان نزدیکتر میشویم. ساعت قیامت یک استعاره و هشدار بزرگ برای ماست؛ اگر میخواهیم به حیاتمان روی این کره خاکی ادامه دهیم.
در دهه 1940، سلاح هستهای خطری بزرگ برای کره زمین شناخته شد. در سال 2007، گروه دانشمندان بولتن اعلام کردند که تغییرات اقلیمی ممکن است خشکیها را در معرض هجوم اقیانوسها قرار دهد. به گفته آنها، تغییرات آب و هوا باعث زیر آب رفتن خشکی و حیات میشود.
این دانشمندان در سال 2023 بیانیهای تحت عنوان “زمانی برای خطر بی سابقه: تنها 90 ثانیه تا نیمه شب دنیا” منتشر کردند. آنها با اشاره به جنگ روسیه و اکراین، اعلام کردند که بیش از پیش به آخرالزمان و پایان دنیا نزدیک شدهایم.
زمین؛ پانصد سال دیگر
اگر به پانصد سال قبل برگردیم، با اواخر دوره امپراتوری آزتکها، نقاشی تازه رافائل، هنرمندانی چون تیسین و دورر و همچنین مهمتر از آنها خنکی هوا در نیمکره شمالی زمین مواجه میشویم. این دنیای سالهای 1300 تا 1850 میلادی و اواسط عصر یخبندان کوچک است که همچنین تحت عنوان دوره اکتشاف اروپا شناخته میشود.
از طرف دیگر به پانصد سال آینده و قرن 26 میلادی نگاه کنیم، زمین همانقدر برایمان متفاوت خواهد بود که عصر امروزی برای ساکنین قرن شانزده تفاوت داشت. این تفاوت چشمگیر عمدتاً به رابطه میان تمدن انسانی با محیط طبیعی بستگی دارد و منظور از این رابطه از گذشته، حال تا آینده است.
تأثیر تغییرات اقلیمی
انسانها از عصر نوسنگی که کشاورزی را اختراع کردند، بیوقفه مشغول دستکاری در زمین و تغییر دادن شرایط آن هستند. ما در انقراض گونههای متنوعی از حیوانات دست داشتهایم و تکامل انواع گیاهان بومی و حیوانات دیگر را هم دستکاری کردهایم. در همین راستا مناظر طبیعی را تغییر دادهایم و سوختهای فسیلی را برای کسب انرژی سوزاندهایم.
در نتیجه این تغییرات، شرایط اقلیمی زمین دستخوش تغییر شده است و این تغییر همچنان ادامه دارد. اغلب کارشناسان معتقدند آغاز تغییرات اقلیمی در زمین به عصر انقلاب صنعتی در قرن نوزده برمیگردد؛ هرچند برخی معتقدند که این روند به ماقبل تاریخ و ابتدای برداشت و سوزاندن محصولات کشاورزی مربوط میشود. البته در هر صورت یافتههای جمعی توافق دارند که فعالیتهای انسانی قطعاً منشأ اصلی پدیده گرمایش زمین در قرن اخیر است.
بر اساس آمار ناسا، در دسامبر 2019 سطح دی اکسید کربن 412 بخش در یکای میلیون افزایش پیدا کرده است؛ در حالی که سطح آن اولین بار در سال 1958 معادل 316 واحد گزارش شده بود. همچنین اداره ملی اقیانوسی و جدی آمریکا گزارش داد دمای جهانی 2.07 درجه فارنهایت معادل 1.15 درجه سلسیوس از سال 1880 تاکنون افزایش یافته است. در همین حال سطح یخ تاق یا همان کوههای یخ قطبی هر دهه معادل 12.85 درصد کاهش و سطح آب دریا سالانه 3.3 میلیمتر افزایش پیدا میکند.
بهعبارتدیگر، کره زمین هر روز گرمتر میشود؛ آب و هوا به شکل چشمگیری تغییر میکند و محیط طبیعی اطراف ما را هم دگرگون میسازد.
این تغییرات تعادل سطح منابع طبیعی بیش از حد استخراج شده را بر هم میزند. سازمان ملل در این باره هشدار داد که خشکسالی، سیل، موج گرما و حریقهای بزرگ در اثر این تغییرات به وجود میآید که تنها باعث افزایش روند تنزل کیفی زمین و خطرات منجر به کمبود غذا میشود. کمبود مواد غذایی در طول تاریخ بشریت همواره منجر به ناآرامی اجتماعی، مهاجرت جمعی و بروز تعارض شده است.
بدین ترتیب قرن 26 میلادی باید خودش را با تغییرات اقلیمی حسابی وفق دهد. طبق مدلسازیهای آزمایشگاهی، آب شدن یخهای قطبی باعث افزایش 30 سانتی متری سطح دریا تا آخر قرن جاری میشود. پیش بینی میشود سطح دریا تا سال 2300 حدوداً 8 متر بالاتر برود!
اثر تکنولوژی بر پایان دنیا
شاید نوادگان ما در قرن 26 میلادی به گذشته بنگرند و ببینند ما چگونه در مقابل سیل ویرانگر باهم همراه شدیم. شاید بتوانند ببینند چگونه تغییرات تکنولوژی، سیاسی و فرهنگی لازم را ایجاد کردیم تا از انقراض انبوه، تحولات سیاسی، نابودی محیطی و حتی سقوط تمدن انسانی پیشگیری کنیم. البته شاید هم با مطالعه تاریخ متوجه شوند مردم این زمان چگونه آگاهانه باعث شدند پایان دنیا رخ دهد.
با هر نسل که از تاریخ انسان میگذرد، تکنولوژی هم پیشرفت میکند و در حالی که تکنولوژی انسانساخت خطر تغییرات اقلیمی و سلاح هستهای را به وجود آورده، همچنان میتواند راهکاری برای تغییر این روند و بهبود نهایی ارائه کند.
میچیو کاکو، فیزیکدان نظری پیشرو، پیش بینی کرده که انسانیت تا صد سال آینده از نسل صفر تمدن به نسل یک در مقیاس کارداشف ارتقا پیدا میکند. به عبارتی، ما به گونهای تبدیل خواهیم شد که میتواند همه انرژی سیاره را مهار کند.
انسانهای قرن 26 میلادی با در دست داشتن چنین منبعی از انرژی قادر خواهند بود به اربابان تکنولوژیهای انرژی پاک مانند همجوشی و قدرت خورشیدی تبدیل شوند. علاوه بر این، در آینده میتوانند انرژی سیارهای را به منظور کنترل شرایط اقلیمی دستکاری کنند.
البته آیندهنگران درباره درستی زمان به ثمر نشستن این پیش بینی نظری اختلاف نظر دارند و معتقد هستند شاید هم تکنولوژی آینده به موقع نتواند سیاره زمین را نجات دهد. مایکل شرمر در سال 2008 مقالهای در نشریه تایمز لس آنجلس منتشر کرد و در آن کمال بدبینی خود را اینگونه شرح داد که دو عامل نیروهای سیاسی و اقتصادی احتمالاً از وقوع انقلاب تکنولوژی سازنده در آینده جلوگیری خواهند کرد.
تکنولوژی از ابتدای قرن شانزده تاکنون پیشرفتی فزاینده داشته و پیش بینی میشود این سیر را در آینده هم طی کند. استیون هاکینگ، فیزیکدان برجسته، پیش بینی کرده است تا سال 2600 میلادی شاهد چنان پیشرفتی در تکنولوژی خواهیم بود که به طور میانگین هر ده ثانیه تعداد 10 مقاله در زمینه فیزیک نظری منتشر خواهد شد.
اگر قانون مور درست باقی بماند، سرعت و پیچیدگی کامپیوتر هر 18 ماه دو برابر میشود و برخی از این پژوهشها احتمالاً ساخته دست برخی ماشینهای بسیار هوشمند خواهند بود. او همچنین پیش بینی کرد که زمین به خاطر افزایش بیرویه جمعیت و مصرف بیش از حد انرژی در سال 2600 میلادی غیر قابل سکونت خواهد شد.
چشم انداز آیندهنگران
کدام تکنولوژیهای پیشرفته آینده را در سال 2600 شکل میدهد؟ آدریان بری، نویسنده و آیندهنگر، باور دارد که میانگین طول عمر انسان به 140 سال خواهد رسید. او میگوید ممکن است در آینده شاهد نوعی تکنولوژی ذخیرهسازی دیجیتالی برای شخصیت انسان و تحقق یافتن مفهوم نامیرایی به کمک کامپیوتر باشیم. انسانها در آینده روی خشکی بر جای مانده از اقیانوسها کشاورزی میکنند، با سفینههای فضایی سفر میروند و در کلونیهای ماه و مریخ ساکن میشوند؛ در حالی که رباتها به اکتشاف در کهشکان مشغول هستند.
اگر حالا به فکر پایان دنیا و اقدامات پیشگیرانه نباشیم، این نوع تکنولوژیها ممکن است گران باشند و تنها در دسترس بخش ثروتمند جامعه قرار گیرند.