بر اساس اخبار منتشر شده، خرید جنگنده سوخو 35 روسی توسط ایران قطعی شده است؛ اما کدام نسخه از Su-35 به ایران میآید و ارزش آن چقدر است؟
خبرگزاری رویترز با انتشار گزارشی از خرید جنگنده روسی سوخو 35 توسط ایران خبر داد. در این گزارش، رویترز به صحبتهای هفته گذشته جانشین وزیر دفاع ایران و قطعی شدن ورود جنگنده Su-35 به ایران اشاره کرد. سید مهدی فرحی، جانشین وزیر دفاع ایران در سهشنبه هفته گذشته با خبرگزاری تسنیم گفتوگو داشت و اظهار کرد فرایند ورود جنگنده سوخو 35 و هواپیمای آموزشی یاک 130 به سازمان رزم نیروهای مسلح ایران در حال انجام است.
طبق گزارشی که رویترز منتشر کرده، مقامات ایرانی خرید جنگنده سوخو از روسیه را تمام شده میدانستند، اما دولت روسیه در ماههای گذشته از تایید چنین توافقی طفره میرفتند و این موضوع باعث شده بود مقامات ایرانی از همتایان روسی خود دلخور شوند. در گزارشهای منتشر شده هنوز اعلام نشده که ایران چه تعداد جنگنده را از روسیه خریداری میکند؛ اما برخی اخبار حاکی از آن است که در این مرحله احتمالا 24 فروند جنگنده سوخو 35 به ایران تحویل داده میشود.
مقامات نیروهای مسلح ایران در سال 2018 اعلام کرده بودند که جنگنده داخلی کوثر را با طراحی بومی برای استفاده در نیروی هوایی جمهوری اسلامی ایران در دست تولید دارند. با وجود این، بسیاری از رسانهها و کارشناسان نظامی میگویند این جت جنگنده در واقع کپی کربنی از F5 است که نخستین بار در دهه 60 میلادی در نیروی هوایی ایالات متحده آمریکا مورد استفاده قرار میگرفت.
دیوید دز روچز، دانشیار مرکز مطالعات امنیتی شرق نزدیک آسیای جنوبی در این رابطه میگوید ایران از سالها پیش بهدنبال دستیابی به قابلتهای رزمی هوا به هوا و هوا به زمین بوده است. او اظهار کرد وقتی صدام حسین در عراق سقوط کرد، ایرانیها بیشتر نیروی هوای خود را روی موشکهای زمین به زمین متمرکز کردند و تقویت توانایی هوا به زمین، موجب بهبود نیروهای متعارف ایران خواهد شد. روچز گفت معلوم نیست هواپیماهای روسی که در بحبوحه جنگ اوکراین تولید میشوند، تا چه اندازه خوب هستند و شاید ایران از چیزی که به دست میآورد ناامید شود. صنعت روسیه در حال حاضر با حداکثر ظرفیت کار میکند و به همین دلیل و با توجه به برخی تحریمها، کیفیت محصولات تولید شدهی آنها کاهش یافته است؛ این را میتوانیم از مشاهداتمان در میدان جنگ اوکراین متوجه شویم.
وی افزود شاید مسکو در ارائه تکنولوژی پیشرفته جتها به ایران ملاحظاتی را در نظر بگیرد؛ چرا که ممکن است این تکنولوژی دست سایر کشورها بیفتد. به همین دلیل روچز معتقد است که احتمالا روسیه مدلی از سوخو 35 را در اختیار ایران قرار میدهد که قابلیتهای کمتری در زمینه جنگ الکترونیک و دفاع در برابر موشک را دارد و این برای ایران، مطلوب نخواهد بود. با این حال، ایران با هدف تقویت تواناییهای رزمی خود در برابر رقبای منطقه مثل عربستان و امارات و مهمتر از همه، اسرائیل، به خرید هواپیماهای روسی نیاز دارد. روچز اضافه کرد ایران جتهای جنگندهای را میخواهد که توانایی هوا به هوای آنها را در برابر رقبای منطقهای خود ارتقا ببخشد. همچنین ایرانیها میخواهند توانایی موثر و قابل توجهی از هوا به زمین داشته باشند تا در صورت قرار گرفتن در یک جنگ متعارف، بتوانند از نیروهای زمینی خود حمایت کنند.
در آن سو، آمریکاییها بهشدت نگران پیشرفت روابط بین ایران و روسیه از زمان حمله مسکو به اوکراین هستند. مقامات آمریکا معتقد هستند که ایران صدها هواپیمای بدون سرنشین یا پهپاد را در اختیار نیروهای روسی قرار داده است. گفتنی است، لاوروف، وزیر امور خارجه ایران مدتی پیش به تهران آمد و گفتوگویی را با ابراهیم رئیسی، رئیس جمهور ایران انجام داد. کاخ سفید نیز در هفته گذشته ابراز نگرانی کرد که ایران قدمی فراتر از اینها را بردارد و موشکهای بالستیک را برای استفاده در اوکراین به روسیه بدهد. جان کربی، سخنگوی کاخ سفید میگوید روسیه پیشنهاد همکاری دفاعی بیسابقهای را به ایران داده که این همکاری در زمینه موشکی، الکترونیک و پدافند هوایی خواهد بود.
یک کارشناس امور نظامی در آمریکا نیز گفت سوخو-۳۵ میتواند معادلات را بهطور واقعی تغییر دهد و دستیابی به این جنگنده به ایران کمک میکند تا ارتش خود را نوسازی کند و پیشرفت قابل توجهی نسبت به جنگندههای «اف-۱۴» کنونی این کشور که از دهه 70 میلادی باقی مانده، خواهد بود.
آشنایی با جنگنده روسی سوخو 35
سوخو 35 یکی از بهترین جنگندهها محسوب میشود که از توانایی بالایی برای انجام سختترین مانورها مثل مانور کبرا، مانور کولبیت، مانور بل، مانور تیل اسلاید و مانور هوک برخوردار است و انجام مانورهایی مثل هربست برای این جت جنگنده، مثل آب خوردن خواهد بود. سوخو 35 در ابتدا و در مدلهای پیشنمونه با پیشبال ساخته میشدند؛ اما پس از مدتی، این پیشبالها بهمنظور کاهش سطح مقطع راداری و چابکی در مانور هوایی، حذف شدند. بنابراین در حال حاضر مدلهای دارای پیشبال ساخته نمیشوند و فقط 15 فروند جنگنده Su-35 با پیشبال ساخته شده است.
روسیه نسخههای بدون پیشبال را به کشورهای دیگر میفروشد و احتمالا مدلهایی که ایران خریداری میکند نیز بدون پیشبال هستند. رادار بسیار قدرتمند N035 ایربیس E از دیگر ویژگیهای سوخو-35 محسوب میشود. این رادار که به پلنگ برفی شهرت پیدا کرده، اهداف هوایی را در فاصله 400 کیلومتری شناسایی میکند و قادر است 30 هدف هوایی را از فاصله 300 کیلومتری رهگیری کند و همزمان با 8 فروند از آنها درگیر شود. این رادار چند منظوره از فناوری دهانه ترکیبی استفاده میکند و میتواند تصویرهای باکیفیت از سطح زمین و عرضهای جغرافیایی را ارائه کند.
در هر صورت فعلا بهطور قطعی مشخص نیست که روسیه کدام نسخه و چه تعداد از جت جنگنده سوخو 35 را در اختیار ایران قرار میدهد و همچنین مبلغ این توافق خرید نیز مشخص نشده است؛ اما ظاهرا آمدن جنگندههای Su-35 روسیه به ایران قطعی شده است و احتمالا در روزهای آینده، اخبار بیشتری در این رابطه دریافت میکنیم.