نگاهی به رکود ترسناک در بازار لوازم خانگی ایران

بازار لوازم خانگی کشور به علل متعددی دچار رکود 90 درصدی شده است؛ اما علت اصلی این رکود چیست و چه راهکارهایی برای آن وجود دارد؟

در ماه‌های اخیر بازار لوازم خانگی کشور دچار رکود ترسناکی شده است؛ به‌گونه‌ای‌که محصولات تولید‌کننده‌های داخلی در فروشگاه‌ها به فروش نمی‌رسند. نرخ بالای محصولات داخلی و اختلاف قیمت پایین این لوازم با کالاهای وارداتی (قاچاق) سبب شده مردم توانایی خرید لوازم خانگی را نداشته باشند، یا در صورت خرید به‌سمت محصولات برندهای معروف خارجی مانند سامسونگ، ال جی، فیلیپس و بوش متمایل شوند.

علل اصلی چنین رکودی در بازار کاملا مشخص است؛ تولیدکننده داخلی فناوری و تکنولوژی رقابت با محصولات کره‌ای و آلمانی را ندارد و از سوی دیگر مجبور است مواد اولیه تولید کالا را از بازار بورس تهیه کند که با قیمت دلاری به فروش می‌رسند؛ نتیجه این فرآیند آن است که قیمت نهایی محصولات تولید شده در داخل کشور هم‌رده محصولات باکیفیت خارجی می‌شود و حتی آن تفاوت قیمت جزئی هم به‌دلیل هزینه حمل و نقل و وارد کردن کالای خارجی به کشور است. در چنین شرایطی واضح است که مصرف‌کننده ترجیح می‌دهد با پرداخت کمی هزینه بیشتر محصولی مدرن‌تر با دوام عمر بالا تهیه کند.

از طرفی هم میزان درآمد مردم به‌حدی نیست که بتوانند محصولات جدید بازار لوازم خانگی را تهیه کنند و ترجیح می‌دهند بیشتر امور خانه را به‌صورت دستی یا با لوازم قدیمی پیش ببرند و درآمد خود را صرف سایر نیازهای روزمره کنند.

اکبر پازوکی، رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران، هزینه بالای تولید را یکی از عوامل افزایش قیمت لوازم خانگی در بازار کشور دانست و گفت تا زمانی که مواد اولیه تولید کننده به نرخ ارز وابسته است، توانایی رقابت تولیدکننده داخلی از بین خواهد رفت. او توضیح داد:

تولیدکننده باید مواد اولیه را از بورس به قیمت دلار بخرد و به ریال به مصرف‌کننده بفروشد. این مسائل به هیچ عنوان با یکدیگر همخوانی ندارند و در کوتاه‌مدت نیز قابل حل نیستند.

وی در ادامه افزود چگونه می‌شود به کارخانه‌ای که مواد اولیه را با قیمت‌های امروز خریداری کرده، اعلام کنند که باید از فردا قیمت‌ محصولاتش را پایین بیاورد؟ اگر قیمت‌ها کاذب است، دولت باید تا امروز به آن رسیدگی می‌کرد؛ اما وقتی خود دولت بر این قیمت‌ها صحه گذاشته و کارخانه‌ها محصولاتشان را در ماه‌های اخیر با همین قیمت‌ها فروخته‌اند، دولت چگونه می‌تواند تعدیل قیمت کند؟

از بین رفتن قدرت خرید مردم، علت اصلی رکود 90 درصدی بازار لوازم خانگی

در واقع اکبر پازوکی علت رکود 90 درصدی بازار لوازم خانگی را از بین رفتن قدرت خرید مردم دانست و توضیح داد که در چنین شرایطی بانک‌ها به‌جای تولید، روی توزیع سرمایه‌گذاری کرده‌اند و تولیدکننده به‌جای آن‌که روی تولید تمرکز داشته باشد به توزیع‌کننده تبدیل شده است. در واقع اکبر پازوکی سیاست‌های دولت برای کنترل بازار لوازم خانگی را در سمتی دانست که سود بیشتر به‌جای تولید کننده به جیب توزیع کننده می‌رود و همین موضوع سبب می‌شود تا تولیدکننده نتواند قیمت محصولاتی تولیدی را کاهش دهد و شانس رقابت با محصولات خارجی را از دست دهد.

رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران راهکار متعادل شدن قیمت کالاهای مصرفی خانگی را برنامه‌ریزی درازمدت در زمینه ثبات قیمت مواد اولیه، نرخ ارز و اتخاذ سیاست‌های تولیدمحور دانست و معتقد بود که اگر دولت چنین راهبردی را در پیش بگیرد به مرور بازار لوازم خانگی متعادل شده و تناسب خوبی بین عرضه و تقاضا شکل خواهد گرفت.

وی در خصوص بازار کنونی کشور هم توضیحاتی داد و بیان کرد بازار لوازم خانگی کشور هم‌اکنون در رکود 90 درصدی قرار دارد. البته علت این رکود، وضعیت عرضه و تقاضای بازار نیست و علت اصلی آن پایین بودن قدرت خرید مردم است. در چنین شرایطی تنها چند فروشنده مطرح در سطح تهران که بازار تبلیغاتی قوی دارند یا برخی دیگر که به مشتریان خود تسهیلات اقساطی می‌دهند فروش دارند و سایر غرفه‌داران به‌سختی می‌توانند در این شرایط رقابتی محصولات خود را به مردم بفروشند.

پازوکی در ادامه صحبت‌های خود به فروشگاه‌های آنلاینی که قیمت‌ها خود را به‌روز نکرده‌اند اشاره کرد و توضیح داد این عدم توجه به قیمت‌هایی که در فضای مجازی به مردم داده می‌شود، سبب خراب شدن ذهنیت‌ها نسبت به بازار خواهد شد. به‌گونه‌ای‌که این قیمت‌ها حتی از قیمت فروش خود تولیدکننده هم پایین‌تر هستند؛ اما هنگامی که شما برای خرید درخواست خود را ثبت می‌کنید اعلام می‌کنند که کالا موجود نیست و به این شکل ذهنیت مصرف‌کننده را نسبت به قیمت‌ها تحت‌الشعاع قرار می‌دهند.

قاچاق کالا، یکی از علل رکود بازار لوازم خانگی در بازار

در سخنان رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران گریزی هم به بحث واردات لوازم خانگی زده شد و پازوکی واردات محصولات خانگی با انتقال تکنولوژی ساخت محصول را ایده‌ای امیدوار کننده دانست. وی در ادامه گفت اگر محصولی در داخل کشور تولید نمی‌شود حتما باید برای تامین نیاز مصرف‌کننده از خارج کشور وارد شود.

پازوکی نسبت به ممنوعیت کامل واردات لوازم خانگی جبهه گرفت و گفت:

در حال حاضر کالای قاچاق به کشور وارد می‌شود و دولت از حق خود گذشته است. کالای بی‌کیفیت و درجه ۴ و ۵ به خانه مردم راه پیدا کرده و از سوی دیگر ارز در حال خروج از کشور است و همه این موارد به زیان کشور و مردم است.

در واقع با وجود این‌که واردات لوازم خانگی به داخل کشور ممنوع است، اما ما شاهد حضور لوازم خانگی به‌روز خارجی در بازار هستیم؛ یعنی بدون آن‌که هزینه گمرک از این محصولات گرفته شود این کالاها در سطح کشور عرضه می‌شوند و این به ضرر دولت و تولیدکننده داخل کشور است.

به‌گفته رئیس اتحادیه فروشندگان لوازم خانگی تهران، واردات برخی اقلام مانند قهوه‌ساز، دستگاه‌های بخارپز، سرخ‌کن بدون روغن، کولر گازی، ظرف‌شویی رومیزی، غذاساز و مایکروفر به‌دلیل نداشتن تولید داخلی، ضروری است. این محصولات در داخل کشور تولید نمی‌شوند یا سرمایه‌گذاری‌های انجام شده در این خصوص پاسخگوی نیازهای بازار نیست. البته اکبر پازوقی از خودکفایی در این حوزه‌ها خبر داد و گفت خودکفایی در ساخت برخی اقلام لوازم خانگی در کشور و افزایش میزان تولید، دستاوردهای جدید این بازار هستند.

اکبر پازوقی میزان تولید لوازم خانگی از سال 96 تا به امروز را دو برابر عنوان کرد و توضیح داد با منع واردات کالاهای خارجی، تولیدکنندگان توانسته‌اند ظرفیت‌ تولید را افزایش دهند و تقریبا 80 درصد بازار را در دست خود بگیرند. رئیس اتحادیه فروشندگان تهران با اشاره به غرفه‌داران توضیح داد مفتخریم که از سال 96 تا به امروز در تابلوهای تبلیغاتی تمامی فروشندگان از تصاویر محصولات داخلی استفاده شده است. پازوکی در این خصوص گفت:

امروز افتخار می‌‌کنیم که از پنج سال گذشته تاکنون در تابلوهای سردر مغازه‌ها یک عدد هم محصول خارجی وجود ندارد. خوشبختانه امروز در برخی از اقلام لوازم خانگی تقریبا خودکفا شده‌ایم.

پازوکی ادامه داد برای استفاده از هر نوع موتوری یا صادرات آن باید استاندارد روز دنیا کسب شود. تکنولوژی ساخت موتورهای یخچال و فریزر به‌سمت موتورهای اینورتر به‌معنای کم‌مصرف در حال حرکت است. زمانی در کشور موتور اینورتر وجود نداشت، اما اکنون پس از لباسشویی و ظرفشویی وارد یخچال و فریزر شده است.

این فعال حوزه صنفی در پایان تصریح کرد هیچ تولید‌کننده‌ای خواستار افزایش قیمت نیست؛ چرا که بازار خود را از دست می‌دهد. قطعا اگر مواد اولیه و ارز افزایش پیدا نکند، قیمت تولیدات لوازم خانگی نیز ثابت خواهد ماند.

چگونه می‌توان باعث رشد بازار لوازم خانگی شد؟

با استناد به سخنان اکبر پازوکی، می‌توان این‌گونه نتیجه گرفت که مشکلات بازار لوازم خانگی شامل قیمت بالای مواد اولیه، تکنولوژی ساخت پایین تولیدکننده، حضور محصولات قاچاق در بازار و قدرت پایین خرید مردم می‌شوند. از سوی دیگر سیاست‌های دولت روی بخش توزیع کالاهای مصرفی مردم متمرکز است؛ به‌گونه‌ای‌که سود اصلی تولیدات داخلی به جیب دلالان می‌رود و این موضوع سبب انزوای تولیدکننده و مصرف‌کننده شده است.

اگر بتوان به‌گونه‌ای چاره‌اندیشی کرد که مواد اولیه خام با قیمتی منصفانه‌تر به دست تولیدکننده برسد و سازندگان محصولات داخلی، فناوری ساخت خود را ارتقا دهند و در نهایت حد واسط‌های بین تولیدکننده و مصرف‌کننده نهایی کالا به حداقل برسد، نه‌تنها محصولات داخلی توانایی رقابت با محصولات خارجی را پیدا می‌کنند، بلکه رکود بازار لوازم خانگی هم از بین خواهد رفت.