اف 22 و اف 35 بهترین جنگنده های نسل پنجم جهان هستند؛ اما تفاوت این دو هواپیمای نظامی چیست و کدامیک برتر است؟ در ادامه به مقایسه سلاطین نبردهای هوایی ارتش آمریکا یعنی 2 جنگنده F22 رپتور و F35 لایتنینگ 2 میپردازیم.
نیروی هوایی آمریکا توانسته بهخوبی برتری خود را بهجهانیان ثابت کند. آنها سالها پیش توانستند جنگنده های F22 و F35 را عملیاتی کنند که در مقایسه با رقبا جایگاه بالاتری دارند. این در حالی است که چین هنوز نتوانسته جنگنده های نسل پنجم خود را از نسخههای اولیه فراتر ببرد و روسیه نیز بهخاطر مسائل اقتصادی در زمینه تولید انبوه یک جنگنده نسل پنج بهمشکل خورده است.
کشورهای اروپایی نیز که پروژه موفق یوروفایتر تایفون را در کارنامه خود داشتند، تصمیم گرفتهاند فعلا از جنگنده های نسل چهارمی خود استفاده کنند. در واقع آنها میخواهند مستقیم سراغ جنگنده های نسل ششم بروند. تا آن زمان و بهلطف جنگنده های F22 و F35 هیچ کشوری نمیتواند خود را از نظر قدرت هوایی با آمریکا مقایسه کند.
مقایسه دو جنگنده F22 و F35 از جنبههای مختلف؛ وقتی رقیبی وجود ندارد
در فیلم نسبتا تخیلی Top Gun: Maverick یک فروند F-18 قهرمان نمایش شده بود و حتی F-14 میتوانستند هواپیماهای نسل پنجم را نابود کند. اما در واقعیت شرایط کامل فرق دارد و آسمان صرفا در دستان رپتور و لایتنینگ 2 است. حتی نگاهی کوتاه به این دو جنگنده نیز این حس را بهفرد میدهد که گویی به آینده تعلق دارند. این در حالیست که این دو جنگنده رادارگریز ارتش آمریکا برای تقریبا دو دهه در آسمان حضور داشتهاند.
ارتش آمریکا بسیاری از فناوریهای استفادهشده در این دو جنگنده را حساس تلقی میکند. بدینترتیب نباید انتظار منتشر شدن همه جزئیات فنی را تا پایان دوران خدمت اف 22 و اف 35 داشته باشیم. با وجود این، در ادامه به مقایسه دو جنگنده F22 رپتور و F35 لایتنینگ 2 از جنبههای مختلف میپردازیم. اگرچه این دو جنگنده از نظر ظاهری شباهتهایی با هم دارند؛ اما از تفاوتهای قابلتوجه آنها نمیتوان گذشت.
مشخصات و ویژگیهای لاکهید مارتین F-22 Raptor و F-35 Lightening
بیایید از همین ابتدا یک موضوع را روشن کنیم. اف 22 مرگبارترین پرنده روی زمین است و هیچ جنگنده دیگری نمیتواند از نظر توانایی نبرد بهآن حتی نزدیک شود. البته چین نیز سعی کرد با چنگدو J-20 پاسخی برای F22 داشته باشد، اما در این زمینه ناکام ماند. کارشناسان نظامی قبول دارند که جنگنده چینی در برخی موارد همچون رادارگریزی قابلیتهای خوبی دارد، ولی هنوز قادر به رقابت با اف 22 نیست. آنها همچنین بهمشخصات اعلامی از سوی چین شک دارند و البته مسئله تولید انبوه نیز مطرح است.
شرایط برای سوخو 57 نیز چندان تعریفی ندارد. البته روسها کارنامه نسبتا درخشانی در ساخت جنگنده دارند؛ اما مشکلات اقتصادی آنها را شدید محدود کرده است. بهعنوان مثال تاکنون تنها شاهد تولید انبوه ۲۲ فروند سوخو 57 بودهایم. در مقام مقایسه باید بدانید که تولید انبوه جنگنده های F22 و F35 تاکنون بهترتیب ۱۸۷ و ۱۰۰۰ فروند بوده است.
بیایید نگاهی به مشخصات F22 داشته باشیم. اگرچه عصر داگفایت پایان یافته است، اما شاهد حضور یک توپ ۲۰ میلیمتری M61 والکان در اف 22 هستیم. این جنگنده برتری هوایی میتواند دو موشک AIM-9 Sidewinder و شش موشگ هدایت راداری AIM-120 را با خود حمل کند. همچنین اگر نیاز بهحمله زمینی باشد، F22 توانایی حمل دو بمب هدایتپذیر ۱۰۰۰ پوندی JDAM را دارد.
طول بال این جنگنده 18.92 متر است و پهنای بال نیز به ۱۳.۵۶ متر میرسد. همچنین وزن خالی پرنده آمریکایی ۱۹۷۰۰ کیلوگرم است و میتواند با حداکثر وزن ۳۸۰۰۰ کیلوگرم از زمین بلند شود. اف 22 میتواند در محفظه داخلی خود ۸۲۰۰ کیلوگرم سوخت را حمل کند و یا از دو محفظه سوخت بیرونی با ظرفیت ۱۲۰۰۰ کیلوگرم بهره ببرد. بدینترتیب شعاع عملیاتی F22 به ۸۵۲ کیلومتر میرسد. هرچند که بهلطف سوختگیری هوایی میتوان هر نقطه از کرهزمین را در دسترس اف 22 قرار داد.
شرکت سازنده از دو موتور توربوفن Pratt & Whitney F119-PW-100 برای این جنگنده استفاده کرده است که میتوانند با هم نیروی ۷۰۰۰۰ پوند را ارائه دهند. این میزان دو برابر بیشتر از F/A-18 Super Hornet است. بیشینه سرعت این جنگنده نیز به ۲.۲۵ ماخ میرسد.
در مقایسه با F22، طول بال F35 حدود ۱۵.۶ متر است و پهنای بال آن نیز به ۱۰.۷ متر میرسد. همچنین وزن این جنگنده در حالت خالی ۱۳۳۰۰ کیلوگرم است و میتواند حداکثر با وزن ۳۱۸۰۰ کیلوگرم از زمین بلند شود. ظرفیت سوخت داخلی اف 35 نیز حدود ۸۲۷۰ کیلوگرم است که شعاع عملیاتی 1090 کیلومتر را برای این پرنده بهارمغان میآورد.
شرکت لاکهید مارتین از یک موتور Pratt & Whitney F-135-PW-100 برای اف 35 استفاده کرده است که میتواند با پسسوز نیروی ۴۳ هزار پوند را ارائه دهد. حداکثر سرعت جنگنده پرطرفدار آمریکایی نیز به ۱.۶ ماخ میرسد. بدینترتیب میتوان گفت که F22 در مقایسه با F35 سریعتر است. اگرچه اف 22 وزن بیشتری دارد؛ اما میتواند بهخاطر موتورهای قویتر مانورپذیری بهتری از خود نشان دهد.
ماموریتهای مختلف
در واقع اگر مسئله برتری هوایی باشد، F-22 جنگنده قدرتمندتری است. هرچند F-35 نیز مزیتهای خاص خود را دارد. لایتنینگ هزینه تعمیر و نگهداری کمتری دارد و میتواند عملیاتهای مختلف را با هزینه پرواز کمتری انجام دهد. همچنین F35 از نظر توانایی حمل سلاح بر F22 برتری دارد. البته این موضوع به ایده اولیه ساخت این هواپیماهای جنگی برمیگردد.
در هنگام ساخت F22 هدف یک جنگنده برتری هوایی بود؛ اما طرح اولیه F35 یک جنگنده چندمنظوره را در نظر داشت. در نتیجه F22 نمیتواند بمبهای متوسط یا سنگین هوابهزمین را در محفظه داخلی خود حمل کند و توانایی آن در انجام حملات اتمی و یا حمله به کشتیها نسبتا محدود است. این در حالیست که F35 از نظر تنوع عملیاتی انعطافپذیری بسیار بیشتری دارد و بهزودی به موشکهای ضدکشتی SPEAR-3 مجهز خواهد شد.
دیگر برتری F35 در مقایسه با F22 به تنوع مدلهای آن مربوط میشود. مدلهای مختلف F35 میتوانند در نیروی هوایی، نیروی دریایی و یا سپاه تفنگداران آمریکا خدمت کنند. آنها همچنین توانایی برخاستن از باندهای عادی، ناوهای هواپیمابر و مناطق جزیرهای (برخاستن عمودی) را دارند.
از نظر رادارگریزی هر دو جنگنده وضعیت مشابهی دارند. البته سطحمقطع راداری F22 در مقایسه با F35 کمتر است؛ اما این سبب نمیشود که اف ۳۵ هدفی آسان برای پدافند دشمن باشد.
دیگر تفاوت این دو جنگنده بهصادرات مربوط میشود. آمریکا از صادرات F22 به حتی نزدیکترین متحدان خود خودداری میکند؛ بنابراین آنها مجبورند یا سراغ جنگندههای قدیمیتر F16 و F15 بروند و یا برای خرید F35 اقدام کنند. در حال حاضر کشورهای بریتانیا، ایتالیا، هلند، کانادا، استرالیا، دانمارک، نروژ، اسرائیل، ژاپن، کرهجنوبی، بلژیک، لهستان، سنگاپور، فنلاند، سوئیس و آلمان جنگنده نسل پنجم آمریکایی را خریداری کردهاند.
بهبیانی دیگر اگر با آمریکا روابط دوستانه داشته باشید و بتوانید چکی بهمبلغ چندصد میلیوندلار در وجه لاکهید مارتین بنویسید، مشکلی برای خرید اف 35 نخواهید داشت. همین نیز باعث شده که لاکهید مارتین پیشبینی ساخت حداقل ۴۰۰۰ فروند F35 را داشته باشد.
در نهایت باید گفت که هر دو جنگنده نقشی مکمل را برای همدیگر ایفا میکنند. برتری هوایی تخصص F22 است و F35 تنوع ماموریتی بالاتری دارد. با توجه به اینکه در جنگ روسیه و اوکراین شاهد داگفایت نبودیم، میتوان گفت که توانایی اف 35 در جمعآوری داده، همکاری با پهپادها و انجام عملیاتهای دریایی بهآن برتری نسبی میدهد.
بنابراین اگر روزی قرار باشد درگیری با گروهی از جنگندههای نسل پنجم مثل J-20، J-31 و یا سوخو ۵۷ رخ دهد، قطعا F-22 میتواند گزینه بهتری باشد. هرچند که در سناریوهای دیگر F35 کارایی بیشتری در مقایسه با F22 دارد. در واقع یکی از انتقادات مطرحشده پس از ساخت F22 این بود که هیچ دشمنی برای این جنگنده وجود ندارد و بیشازحد پیچیده است.