ماده تاریک مرموزترین پدیده کیهانی است که میشناسیم؛ اما آیا ماده تاریک هیچ کاربردی در عالم ندارد؟ نظریه جدید دانشمندان چه میگوید؟
از مرموزترین پدیدههای کیهان میتوان به ماده تاریک و نقطه مقابل آن، انرژی تاریک اشاره کرد که مدتهاست ذهن دانشمندان را به خود مشغول داشتهاند. عدهای از پژوهشگران معتقدند که ماده تاریک برای ادامه حیات کیهان ضروری است و برخی دیگر که به محاسبات نظری روی آوردهاند، وجود آن را غیر ضروری میدانند.
آیا واقعا ماده تاریک هیچ کاربردی در عالم ندارد؟
اگر از علاقهمندان به مبحث ماده و انرژی تاریک هستید، پیشنهاد میکنیم مقاله 11 سوال بی پاسخ پیرامون ماده تاریک را از دست ندهید. محاسبات نظری دانشمندان بیانگر آن است که 85 درصد از کیهان را مادهای مرموز و ناشناخته تشکیل داده که قادر به دیدن آن نیستیم.
تنها راهی که میتوان متوجه حضور این ماده اسرارآمیز شد، بررسی اثرات گرانشی آن است. بهدلیل نامرئی بودن این پدیده به آن ماده تاریک گفتهاند و محققان سالهاست بهدنبال رصد مستقیم آن هستند. طرفداران گرانش بهتازگی ادعای مهمی را مطرح کردهاند که از این قرار است: «کیهان نیازی به وجود ماده تاریک ندارد و این ماده احتمالا خیالی است!»
بهاعتقاد گروهی از دانشمندان، ماده تاریک ساخته و پرداخته ذهن برخی محققان است تا بتوانند نداشتن پاسخ برخی از سوالات خود را زیر شنل آن مخفی کنند. جامعه فیزیک دهههاست که به دنبال چنین مادهای میگردد و برای کشف آن تلسکوپ اقلیدس را به فضا فرستاده است.
فیزیکدانهای نظری، نام نظریه جدید خود را فضا-زمان لرزان یا جنبنده گذاشتهاند و بدین ترتیب لرزهای بر پیکره سالها تلاش بشر بهمنظور کشف ماده تاریک انداختهاند. پروفسور جاناتان اوپنهایم که سرپرستی نظریه جدید را بر عهده دارد طی پستی در شبکه ایکس بیان کرد:
ما نشان دادیم که نظریه گرانش میتواند انبساط کیهان و چرخش کهکشانها را بدون نیاز به ماده تاریک توضیح دهد.
سوال مهم و اساسی که مقاله اوپنهایم و گروهش مطرح میکند این است که آیا ماده تاریک واقعا وجود دارد یا خیر؟ مقاله فوق به شباهتهای این ماده با مفاهیم ناقصی میپردازد که سعی داشتند در گذشته جایگزین ماده تاریک شوند (اشاره به اتر و مادهای نامرئی که فضا را پر کرده است).
نظریه عدم نیاز به ماده تاریک دانشمندان چه میگوید؟
اوپنهایم نیم دهه گذشته را تلاش کرده تا بین نظریه کوانتوم و نسبیت عام انیشتین ارتباط و انطباق بهوجود آورد و راهکار جایگزین برای ماده تاریک در کیهان را به «نظریه پساکوانتوم گرانش کلاسیک» تعبیر کرده است؛ باید توجه داشت که کوانتوم و نسبیت عام با یکدیگر در تضاد هستند.
مطابق نظریهای که اوپنهایم مطرح کرده، بافت فضا-زمان صاف و پیوسته، اما لرزان است. جریان زمان در این بافت بهطور تصادفی نوسان دارد و تاب میخورد و بدین ترتیب زمان در بخشهای مختلف جهان واگراییده خواهد شد. پیشتر دانشمندان اعلام کردند که علت پیدایش کهکشانهای چرخنده، ماده تاریک است؛ ولی تیم اوپنهایم بیان میدارد که نظریه پساکوانتوم گرانش کلاسیک میتواند وجود چنین کهکشانهایی را توجیه کند.
در نظریه اوپنهایم، انرژی مازاد لازم برای نگه داشتن ستارگان در مدار توسط نوسانات تصادفی در فضا-زمان فراهم میشود و نوعی همهمه زمینه گرانشی را ایجاد میکنند. مسئله تعاملهای دارای گرانش شدید مثل چرخش زمین به دور خورشید، چندان اهمیت ندارد، اما وقتی گرانش ضعیف و کند میشود، غلبه آن آشکار خواهد شد.
اوپنهایم گفته است درباره نظریه پساکوانتوم گرانش کلاسیک باید با احتیاط برخورد شود؛ زیرا شواهد و قرائن غیرمستقیم دیگری برای ماده تاریک وجود دارد و باید محاسبات و مقایسههای بیشتری ترتیب داده شود.