حتی کشورهای بزرگ و پیشرفته نیز میتوانند اشتباهاتی فاجعهبار را مرتکب شوند. کارشناسان بر این باورند که نیمی از شهرهای چین معرض نابودی قرار دارند. در نتیجه زندگی میلیونها نفر با مشکل جدی مواجه خواهد شد.
چین بهخوبی توانست در طول چند دهه اخیر رشد اقتصادی قابل توجهی را تجربه کند. در سالهای پس از جنگ جهانی دوم چین یک کشور نسبتا سنتی محسوب میشد و با دنیای مدرن بیگانه بود. اما شرایط تغییر کرد و غول آسیایی توانست خود را به یک ابرقدرت جهانی تبدیل کند. هرچند ظاهرا شرایط چندان برای این کشور قدرتمند خوب پیش نمیرود؛ زیرا نیمی از شهرهای چین در معرض نابودی قرار دارند.
نابودی نیمی از شهرهای چین زنگ خطری شدید برای ساکنین کره زمین است
جمعیت بالای چین سبب شده که حجم بالایی از آبهای زیرزمینی مصرف شود. این میزان بسیار بیشتر از توان چرخههای طبیعی برای جبران بوده است. بدتر از همه اینکه بهنظر نمیرسد شرایط در حال بهبود باشد و همچنان مصرف آب بهشدت ادامه دارد. از طرفی تبدیلشدن چین به یک کشور مدرن سبب شده که بافت شهری و زیرساختهای ضروری برای آن گسترش یابند. وزن بسیار زیاد آنها نیز فشار مضاعفی را بر زمین وارد میکند. همین نیز سبب میشود که آینده بسیاری از شهرهای چین چیزی جز نابودی نباشد.
اکثر این شهرها در بخش شرقی کشور و در نزدیکی خط ساحلی هستند. در میان آنها نیز نامهای مهمی همچون بیجینگ و تیانجین دیده میشوند. ترکیب فرونشست زمین و افزایش سطح آب دریاها میتواند حداقل ۱۰ درصد از جمعیت ساکن در خطوط ساحلی چین را تحت تاثیر قرار دهد. بدینترتیب میتوان گفت که تا سال ۲۱۲۰ زندگی ۵۵ تا ۱۲۸ میلیون نفر از ساکنین شهرهای مختلف چین بهخاطر سیلهای شدید و آسیبهای جبرانناپذیر به نابودی کشانده خواهد شد.
بین سالهای ۲۰۱۵ تا ۲۰۲۲ دانشمندان میزان فرونشست زمین را در تمامی شهرهای چین با جمعیت بیش از ۲ میلیون نفر اندازهگیری کردند. اخیرا نیز نتایج این پژوهش گسترده منتشر شده است. در میان ۸۲ شهر بررسی شده، ۴۵ درصد بیش از ۳ میلیمتر در سال به سمت پایین میروند. ۱۶ درصد شهرهای چینی نیز با سرعت ۱۰ میلیمتر در سال بهسمت نابودی خود حرکت میکنند.
این شهرها در مجموع بیش از سهچهارم جمعیت شهری چین را در خود جا دادهاند. در واقع ۹۲۰ میلیون نفر در این شهرها ساکن هستند که از هر کشوری در جهان بیشتر است. دانشمندان عوامل مختلفی را در این فاجعه مقصر میدانند. از طرفی آسمانخراشهای چینی یکی پس از دیگری در حال ساختهشدن هستند و از طرفی دیگر شبکه جادههای این کشور با سرعتی بالا گسترش مییابد. کسی هم در این میان توجه چندانی به مصرف بالای آبهای زیرزمینی نمیکند.
البته پیشتر نیز برخی از کارشناسان نسبت به مشکل فرونشست زمین در چین هشدار داده بودند؛ اما هیچکس نمیدانست این مشکل ممکن است به زودی بسیاری از شهرهای چین را به نابودی بکشاند. پژوهشگران برای اینکار در مرحله اول از دادههای ماهوارههای Sentinel-1 بهره بردند. این دادهها میتوانستند میزان تغییرات عمودی سطح زمین را نشان دهند. در مرحله دوم دادههای دریافتی پیرامون سطح آب چاهها و میزان وزن ساختمانها اضافه شدند. در نهایت نیز دادهها ترکیب شدند تا عمق فاجعه مربوط به شهرهای چینی آشکار شود.
بررسی وضعیت فرونشست شهرها نشان داد که عوامل طبیعی نیز در این موضوع نقش دارند. بهعنوان مثال نمیتوان از وضعیت زمینشناسی یک شهر یا عمق سنگ بستر چشمپوشی کرد. این عوامل در میزان وزنی که یک شهر میتواند تحمل کند تاثرگذار هستند. هرچند با وجود اینها، قویترین عامل نابودی شهرهای چین را باید مصرف زیاد آبهای زیرزمینی دانست.
کاهش سطح آبهای زیرزمینی سبب میشود که در پوسته زمین حفرههای ریز زیادی بهوجود بیاید. پس از آن در نتیجه شهرسازیهای گسترده پوسته تحت فشار قرار میگیرد و متراکم میشود. بنابراین پدیده فرونشست زمین با سرعتی بالا پیش خواهد رفت. در این میان برخی بر نقش عوامل طبیعی تاکید دارند؛ اما ناگفته نماند که تنها ۱۲ درصد از کاهش سطح آبهای زیرزمینی در اثر عوامل طبیعی رخ داده است و بقیه آن به عوامل انسانی مربوط میشود.
دیگر عاملی که نابودی نیمی از شهرهای چین را تسریع میکند، سیستم حملونقل شهری است. جمعیت بالای چین توسعه حملونقل عمومی را امری ضروری جلوه میدهد. اما وزن این زیرساخت بزرگ دردسرساز شده است. همچنین لرزشهای ناشی از حرکت قطار میتواند فرونشست زمین را بدتر کند. استخراج گسترده معادن نیز سبب شده است که حفرههای زیادی در پوسته زمین ایجاد شود. این حفرهها در نهایت سبب نابودی شهرهای چین خواهند شد.
البته این مشکل فقط در چین بروز نکرده است و در بسیاری از کشورهای جهان دیده میشود. بههمینخاطر برخی شهرها راهکارهایی را برای حل بحران در پیش گرفتهاند. اما مسئولان چینی باید چه تغییری ایجاد کنند؟ بهباور کارشناسان هیچ راهی بهجز کاهش استفاده از آبهای زیرزمینی وجود ندارد. موردی که با در نظر گرفتن افزایش جمعیت سخت بهنظر میرسد.
در حال حاضر ۶ درصد از خاک چین زیر سطح دریا قرار دارد؛ اما با روند کنونی تا صد سال آینده ۲۶ درصد از خاک این کشور پایینتر از سطح دریا خواهد بود. این موضوع بهمعنی سیلهای شدید در بخش شرقی چین خواهد بود. در نتیجه زیرساختها و زندگی افراد ناپایدار شده و شهرهای زیادی از چین در خطر نابودی قرار میگیرند.
هرچند تجربه شهرهای دیگر جهان نشان میدهد که هنوز امید وجود دارد. بهعنوان مثال در قرن بیستم مسئولان ژاپنی متوجه شدند که مناطق بندری توکیو تا پنج متر فرونشست داشتهاند. همین نیز باعث شد که در دهه ۱۹۷۰ آب لولهکشی از مناطق دیگر تامین شود. قانونی نیز تصویب شد که در نتیجه آن افراد حق حفر چاه و یا استفاده از آب چاه را نداشتند. در نتیجه این اقدامات فرونشست بهطور کامل متوقف شد.
بسیاری از دانشمندان هشدار دادهاند که کره زمین منابع لازم برای پشتیبانی از جمعیت بیشتر را ندارد و در آینده دچار مشکل خواهیم شد. اگر پیشبینیها درست باشند زمین تا سال ۲۱۰۰ میزبان ۱۱ میلیارد انسان خواهد بود. قطعا فراهمنمودن شرایط اولیه زندگی برای این تعداد انسان سبب آسیبدیدن زمین و در نهایت بروز فاجعههای بزرگ خواهد شد.
آیا پیش از نابودی نیمی از شهرهای چین زنگ هشدار برای انسانها بهصدا در میآید؟