با وجود انواع تانک ها و خودروهای زرهی گوناگون، وانت های مسلح تویوتا توانستهاند نقش مهمی در درگیریها و جنگ های مدرن ایفا کنند. اما چطور چنین چیزی ممکن شده است؟
در فیلمهای جنگی هالیوودی هروقت شخصیتهای شرور میخواهند وارد صحنه شوند، بهاحتمال زیاد با یک وانت مسلح تویوتا میآیند. از فیلم Hurt Locker در سال ۲۰۰۸ گرفته تا American Sniper در سال ۲۰۱۴ این بخش را بهصورت مشترک دارند. در واقع میتوان گفت که تویوتا همچون تفنگ کلاشینکف به نمادی از نیروی دشمن تبدیل شده است. هرچند این مورد از خیالپردازیهای کارگردانهای هالیوودی نیست، بلکه واقعیت را نشان میدهد.
داستان حضور وانت مسلح تویوتا در سرتاسر جهان
نیروهای شبهنظامی و گروههای مسلح در سرتاسر جهان معمولا تمایل دارند که از وانت تویوتا هایلوکس استفاده کنند. همانند کلاشینکف افسانهای، وانتهای تویوتا قیمت مناسبی دارند (نه در ایران)، به وفور یافت میشوند و البته فوقالعاده بادوام هستند. در بیش از ۱۷۰ کشور جهان هزاران دلال فروش محصولات تویوتا وجود دارد و شما میتوانید وانت کارکرده تویوتا هایلوکس را با پرداخت ۱۰ تا ۲۰ هزار دلار خریداری کنید.
هایلوکس توانسته لقب نابودناپذیر را بهدست بیاورد. البته این مسئله در برنامه Top Gear نیز اثبات شد. جایی که وانت تویوتا هایلوکس تصادف کرد، غرق شد و از فاصله زیاد به پایین پرتاب شد. هرچند در نهایت موتور ماشین بدون هیچ مشکلی کار میکرد. همین عوامل نیز سبب شدهاند که وانت تویوتا گزینهای ارزانقیمت و ایدهآل برای گروههای مسلح باشد.
اما چه چیزی سبب شد که حضور تویوتا در مناطق درگیری تا این حد زیاد شود؟ همهچیز به سال ۱۹۸۷ باز میگردد. زمانی که جنگ بین دو کشور چاد و لیبی تغییری مهم را بهخود دید. نیروهای مسلح چاد آنچنان باقدرت از وانت های تویوتا هایلوکس و لندکروز استفاده کردند که خیلی زود ارزش نظامی آنها برای کل جهان آشکار شد.
ارتش چاد و وانت مسلح تویوتا هایلوکس
در سال ۱۹۸۴ کشور آفریقایی چاد به دو قسمت تقسیم شده بود. بخش شمالی این کشور در اختیار نیروهای شورشی بود و بخش جنوبی نیز توسط دولت حسین حبری اداره میشد. دولت لیبی از شورشیان شمالی حمایت میکرد و سلاحهای مختلف را در اختیار آنها قرار میداد. فرانسه و آمریکا نیز از دولت مرکزی چاد حمایت میکردند. دو سال بعد یک گروه شورشی قدرتمند بهنام دولت گذار اتحاد ملی (GUNT) به دولت مرکزی پیوست و خواستار جنگ با لیبی شد.
رئیسجمهور حبری که حمایت هوایی فرانسه را هم داشت تصمیم گرفت نیروهای نظامی خود را بسیج کرده و کشور را یکپارچه کند. نقطه عطف جنگ دوم ژانویه ۱۹۸۷ بود. زمانی که نبرد فادا یا همان جنگ تویوتا رخ داد. فادا یکی از پایگاههای مهم نیروهای شورشی بود و میزان زیادی خودرو زرهی و تانک در آن قرار داشت. نیروهای مسلح چاد تصمیم گرفتند بهجای درگیری مستقیم ضربههایی را بهطرف مقابل وارد کرده و فرار کنند. آنها اینکار را با استفاده از وانت های تویوتا انجام میدادند که به موشکهای ضد تانک میلان مسلح شده بودند.
نیروهای موتوریزه چاد توانستند در طول یک روز مدافعان فادا را محاصره کرده و شکست دهند. در نتیجه این درگیری صدها سرباز ارتش لیبی جان خود را از دست دادند و بیش از ۱۰۰ تانک و خودرو زرهی نابود شدند. این در حالی بود که ارتش چاد تنها ۱۸ سرباز و ۳ وانت خود را از دست داد. این درگیری بههمه نشان داد که وانت مسلح تویوتا میتواند تا چهحد مرگبار باشد.
آغاز عصر تکنیکالها
البته تاریخچه استفاده از وانتهای مسلح فقط به اواخر قرن بیستم مربوط نمیشود. پیشتر نیز بریتانیاییها از خودروهای مسلح موسوم به تکنیکال در جنگ جهانی دوم استفاده کرده بودند. معروفترین نمونه نیز به شمال آفریقا برمیگردد. جایی که ارتش بریتانیا توانست با موفقیت از وانتهای تکنیکال علیه نیروهای محور بهره گیرد. هرچند این جنگ چاد و لیبی بود که توانست با وجود مقیاس کوچک خود وانت تویوتا را بین گروههای شبهنظامی و شورشیان مسلح سرتاسر جهان فوقالعاده محبوب کند.
پس از پیروزی تاثیرگذار ارتش چاد در سال ۱۹۸۷، وانتهای تکنیکال در مناطق درگیری سرتاسر جهان ظاهر شدند. نیروهای شبهنظامی سومالی از آنها علیه نیروهای حافظ صلح سازمان ملل استفاده میکردند. تا پیش از سال ۲۰۲۱ نیز بخش زیادی از نیروهای مسلح طالبان از وانت های تویوتا تشکیل شده بود. همچنین وانتهای تکنیکال بهصورت گسترده در اختیار سازمانهای تروریستی القاعده و داعش قرار داشتند.
اگر به تصاویر منتشر شده از درگیریهای مختلف در لبنان، سودان، سوریه و یمن نیز نگاه کنید، میتوانید بهوفور وانت هایی را ببینید که یک اسلحه سنگین روی آنها سوار شده است. بنابراین بهلطف جنگ داخلی چاد، وانتهای تکنیکال به هاموی نیروهای شورشی سرتاسر جهان تبدیل شدهاند.
ماهیت وانتهای تکنیکال
اگرچه وانت های تویوتا محبوبترین در میان شوروشیهای مسلح فوقالعاده محبوب هستند، اما برای داشتن یک تکنیکال شما محدود به این پلتفرم نیستید. در واقع ترکیب هر وانت چهارچرخی (فورد، شورلت و …) با یک سلاح توانمند میتواند کافی باشد. مسئله مهم اینجاست که با تنها چند ساعت کار در گاراژ و اندکی نوآوری میتوان وانتهای تکنیکال را برای انواع مختلف درگیری آماده کرد.
اغلب وقتها نیروهای شبهنظامی از تیربار سنگین ام 2 برونینگ و یا دوشکا برای وانتهای تکنیکال استفاده میکنند. این ترکیب میتواند تحرک مناسب را در کنار قدرت آتش بالا فراهم آورد. هرچند گاهی اوقات نیز توپ پدافند هوایی زو-23-2 به وانتها اضافه میشود. این ترکیب بیشتر توسط مخالفان دولت سوریه استفاده شده تا بتواند قدرت هوایی برتر دولت مرکزی را بهچالش بکشد.
در اوکراین نیز نیروهای شورشی طرفدار روسیه ترکیبی از سکوهای پرتاب راکت گراد را با وانت ترکیب کرده بودند. همچنین گزارشهایی منتشر شده است که کیتهای هدایت لیزری ومپایر آمریکا برای دفاع در برابر پهپادها روی تکنیکالها سوار خواهند شد. در واقع میتوان گفت که معجزه واقعی وانت های مسلح تویوتا در نامحدود بودن آنها نهفته است.
شورشیان سوری برجکهای خودرهای جنگی پیادهنظام را روی وانت سوار میکردند تا قدرت آتش بالایی داشته باشند. نیروهای یمن حتی موشکهای هوابههوا R-60 را روی وانت های تویوتا هایلوکس قرار داده بودند. بنابراین همهچیز به نوآوری و خلاقیت شما بستگی دارد.
توانمند اما آسیبپذیر
اگرچه وانت های مسلح تویوتا در سرتاسر جهان با نام تکنیکال شناخته میشوند، اما پنتاگون آنها را خودروهای تاکتیکی غیر استاندارد مینامد. ارتش آمریکا از سال ۱۹۸۳ به بررسی این نوع خودروها پرداخته بود. آنها واحدی را نیز بهنام خودروهای حمله سریع تشکیل داده بودند. در این واحد ترکیب خودروهای شنرو با نارنجکاندازها و یا مسلسلهای سنگین دیده میشد. عملکرد این خودروها نیز در آزمایشهای اولیه خود بود، اما در نهایت تایید نشدند.
دلیل این موضوع هم آسیبپذیری فوقالعاده بالای آنها در برابر آتش توپخانه عنوان شده بود. آنها همچنین نمیتوانستند در نبردهای دفاعی مقابل خودروهای زرهی و نیروهای بهشدت مسلح کارایی داشته باشند. همین نیز نقطه ضعف اصلی وانت های مسلح تویوتا است. اگرچه آنها ارزان هستند و کاربردهای مختلفی دارند، اما نمیتوانند هرگز از نظر تاثیر نظامی جای خودروهایی همچون هاموی را بگیرند.
برای جبران این موضوع گاهی دیده شده است که نیروهای شبهنظامی ورقههایی از فولاد را به اطراف خودرو جوش میدهند. اینکار شاید بتواند در برابر سلاحهای سبک و ترکشها مفید باشد؛ اما باز هم در برابر آتش سنگینتر کارایی ندارد.
با همه اینها، بعید بهنظر میرسد که در آینده نزدیک جایگزینی برای وانت مسلح تویوتا در درگیریهای مدرن پیدا شود. آنها میتوانند توانمندیهای نیروهای نظامی را بهبود ببخشند و برای نیروهای شوروشی نیز کارایی بالایی دارند، ولی هرگز نمیتوانند جایگزین خودروهای زرهی و نظامی اختصاصی در یک ارتش کلاسیک شوند.