بشر هنوز موفق نشده است با تمدن های بیگانه ارتباط برقرار کند؛ اما در باور ما موجودات فضایی شباهت بسیار زیادی به انسان دارند. چرا چنین چیزی از نظر علمی درست است؟
برخی افراد تصور میکنند که ما در جهان هستی تنها هستیم و موجود هوشمند دیگری وجود ندارد. هرچند که اکثر دانشمندان مخالف این باور هستند. ابعاد و سن جهان هستی آنقدر زیاد است که نمیتوان احتمال وجود تمدن های بیگانه را بهراحتی رد کرد. در بخش قابل مشاهده جهان هستی ۲ ترلیون کهکشان وجود دارد. این در حالی است که بخش قابل مشاهده در مقایسه با کل جهان ۱۵ میلیون بار کوچکتر است. بهباور اخترشناسان قطر جهان هستی به ۲۳ ترلیون سال نوری میرسد.
شباهت بالای موجودات فضایی به انسان سبب حیرت ما خواهد شد
با وجود عظمت فوقالعاده جهان هستی، انسان هنوز موفق نشده است نشانهای از موجودات فضایی پیدا کند. هرچند که پیدا نکردن نشانه بهمعنی عدم وجود آنها نیست. اما همیشه یک سوال مهم وجود داشته است: موجودات فضایی چهشکلی هستند؟ اگر این سوال را از علاقهمندان به یوفو و موجودات فضایی بپرسید، آنها خواهند گفت که بیگانگان شباهت بسیار زیادی به انسان دارند.
تصاویر موجود در اینترنت و تصویرسازیهای انجام شده از موجودات فضایی در بسیاری از فیلمهای علمیتخیلی نیز از شباهت بالای آنها به انسان خبر میدهد. در این میان برخی گمان میکنند که ما بهخاطر قدرت تخیل محدود خود موجودات فضایی را اینگونه تصور کردهایم. بهباور آنها شاید موجودات فضایی اصلا روی دو پا حرکت نکنند و یا ساختار بدنی کاملا متفاوتی داشته باشند. هرچند که علم از دیدگاه اول بیشتر پشتیبانی میکند.
برای درک راحتتر شباهت ظاهری موجودات فضایی با انسان بیایید از یک مثال بسیار ساده شروع کنیم. دو فرد کاملا متفاوت را تصور کنید. هر دو در دهه سوم زندگی خود هستند؛ اما یکی در غنا زندگی میکند و دیگری در استرالیا حضور دارد. هر دو تصمیم میگیرند یک درخت قرمز رنگ را در یک پسزمینه سبز نقاشی کنند. آنها پس از مدتها همدیگر را میبینند و با تعجب به نقاشی همدیگر خیره میشوند.
شاید آنها در لحظات اول بهخاطر این اتفاق عجیب حیرتزده شوند. هرچند کمی بعد متوجه میشوند که هر دو از یک فروشگاه آنلاین خرید خود را انجام دادهاند، هنرمندان مشترکی را الگوی خود میدانند و پیشتر نیز حدود ۵۰۰ درخت مختلف را کشیدهاند. این مثال ساده نسخه اجتماعی یک نظریه بهنام تکامل همگرا است. بر اساس این نظریه شرایط یکسان در موقعیتهای مختلف میتواند به نتایج یکسان منجر شود.
نظریه تکامل همگرا در مورد تمدنهای بیگانه
حالا بیایید علت شباهت موجودات فضایی به انسان را با یک مثال واقعی بررسی کنیم. عقاب سرسفید توانایی فوقالعادهای در زمینه پرواز دارد و بادپر شکری نیز میتواند تا حدودی در آسمان حرکت کند. محل زندگی عقاب سرسفید از کانادا تا مکزیک است و بادپر شکری در استرالیا، اندونزی و گینهنو زندگی میکند. این دو هرگز با همدیگر ارتباط نداشته و در دو منطقه کاملا متضاد از جهان تکامل یافتهاند.
هرچند نباید فراموش کرد که هم در کانادا و هم در اندونزی درخت وجود دارد. درختانی که سبب میشوند اختلاف ارتفاع زیادی بین اشیاء و زمین ایجاد شود. در هر دو قسمت کره زمین نیز جانوران پرنده زیادی وجود دارند که میتوان برای غذا شکار کرد. در این مورد شرایط مشابه سبب شده که ویژگیهای مشابه (توانایی پرواز) آشکار شود. چنین چیزی را میتوان خیلی راحت در مورد شباهت موجودات فضایی با انسان ها گفت.
برای شکلگیری حیات در یک سیاره دیگر باید موارد متعددی فراهم شود. بهعنوان مثال ترکیبات موجود در اتمسفر باید مشابه زمین باشد و سیاره در کمربند حیات ستاره خود قرار داشته باشد. همچنین میزان نیروی گرانش و قدمت صفحات تکتونیک نیز در حدی معقول باقی باشند. اگر شرایط از همهنظر مساعد باشد، در این سیاره بهتدریج حیات شکل خواهد گرفت. طبیعتا ابتدا همهچیز از مولکولهای پیچیده آغاز خواهد شد و در مراحل بعدی به جانوران تکسلولی میرسیم.
اگر اتفاق پیشبینی نشدهای رخ ندهد، میتوان در فاصله چند صد میلیون سال جانورانی هوشمند را در سطح سیاره مشاهده کرد. بهباور دانشمندان اگر شما بخواهید یک گیاه پیچیده را بسازید، قطعا شباهت زیادی به گل خواهد داشت. همچنین اگر بخواهید جانوری را خلق کنید که همچون کوسه توانایی بالایی در شنا کردن دارد، قطعا گزینههای چندان زیادی ندارید. بنابراین موجودات فضایی هوشمند نیز حتما به انسان شباهت زیادی خواهند داشت.
اگر در نقطهای از جهان یک موجود هوشمند شکل بگیرد، قطعا میخواهد که روی جهان اطراف خود اعمال قدرت کند. برای اینکار نیز به ابزار نیاز خواهند داشت. پس از آن نیز قطعا تکامل مبتنی بر فناوری سریعتر از تکامل بیولوژیک پیش خواهد رفت. بهطورخلاصه مسیر تکاملی موجودات فضایی نیز شباهت بسیار زیادی به مسیر انسان خواهد داشت. بنابراین نباید انتظار نتایج فوقالعاده متفاوت را داشته باشیم.
مخالف با نظریه تکامل همگرا در مورد بیگانگان
برخی از دانشمندان تصور میکنند که هنوز نمیتوان با قطعیت در مورد شباهت موجودات فضایی به انسان صحبت کرد. آنها تاکید میکنند که ما نقطهای فوقالعاده کوچک در جهان هستی محسوب میشویم و البته هنوز نتوانستهایم چندان از سیاره خود فاصله بگیریم. بهبیان دیگر ما با تنها یک نوع حیات (حیات شکلگرفته در کره زمین) آشنایی داریم و تمام باورهای خود را نیز به آن محدود میکنیم.
بهعنوان مثال شما تا زمانی که یک پرنده را ندیده باشید، نمیتوانید تصور کنید که چطور ساختار بدنی جانداری دیگر بهآن توانایی حرکت در آسمان را بدهد. این موضوع میتواند در مورد موجودات فضایی نیز درست باشد. مثلا شاید در یک کهکشان دیگر موجودات فضایی خاصی وجود داشته باشند که ابدا به انسان شباهت ندارند. شاید هم موجودات فضایی در یک کهکشان دیگر حتی به شرایط مشابه سیاره زمین برای ادامه حیات نیاز نداشته باشند.
اگر شرایط شکلگیری مراحل اولیه حیات در کهکشانی دیگر متفاوت باشد، دیگر نمیتوان از شباهت بالای موجودات فضایی به انسان سخن گفت. هرچند انسان فعلا توانایی انجام سفرهای بینکهکشانی را ندارد. بههمینخاطر نمیتوان احتمالات عجیب را بررسی کرد. در نهایت باید منتظر اخبار نجوم و اعلام اولین ارتباط با تمدنهای پیشرفته باشیم. آیا اولین موجودات فضایی به انسان شباهت خواهند داشت؟