با تحقیقاتی که بیشتر شبیه شوخی است، برندگان جوایز ایگ نوبل ۲۰۲۴ نشان دادند که علم میتواند بسیار غیرمنتظره باشد.
جایزه ایگ نوبل، با نامی که تنها ارجاعی طنزآمیز به جایزه نوبل دارد و هیچ ارتباط دیگری با آن ندارد، به پژوهشهایی تعلق میگیرد که در نگاه اول با خنده همراه میشوند؛ اما در پس این خنده، تفکرات عمیق علمی و نوآورانهای نهفته است. این جایزه به نوعی جشن گرفتن خلاقیتهای غیرمعمول و برانگیختن کنجکاوی عمومی نسبت به دنیای علم و فناوری است.
با نزدیک شدن به فصل جوایز نوبل، دانشمندان با کنار گذاشتن جدیت همیشگی، به دنیای تحقیقات احمقانه پا میگذارند و امسال هم این سنت دیرینه ادامه یافت. در دوازدهم سپتامبر، MIT (موسسه فناوری ماساچوست) میزبان مراسم ایگ نوبل بود که در آن، برندگان نوبل با اهدای جوایز، به تحقیقاتی که به نوعی با قانون مورفی در ارتباط بودند، اعتبار بخشیدند. این مراسم نشان داد که حتی عجیبترین اتفاقات علمی هم میتوانند ریشه در واقعیت داشته باشند.
موضوعات تحقیقات برنده، آنقدر عجیب بودند که باورشان سخت بود. از گیاهانی که خود را به شکل موجودات دیگر درمیآورند تا ماهیهایی که پس از مرگ هم حرکت میکنند، و از کرمهای مست گرفته تا گاوهایی که با ترس و وحشت شیر بیشتری تولید میکنند.
از سال ۱۹۹۱، مجله طنز علمی سالنامه تحقیقات نامحتمل (Annals of Improbable Research)، هر ساله جایزه ایگ نوبل را به ده پژوهشگری اهدا میکند که با تحقیقات خلاقانه و گاه عجیب خود، مرزهای دانش را جابهجا کردهاند. این جایزه که به پژوهشهای غیرمعمولی تعلق میگیرد، نه تنها لبخند بر لب مخاطبان مینشاند، بلکه آنها را به تفکر عمیقتر درباره علم و فناوری وا میدارد. به گفته برگزارکنندگان، هدف از اهدای این جایزه، تقدیر از قدرت خلاقیت و تخیل انسانها و همچنین برانگیختن کنجکاوی عمومی نسبت به دنیای علم است.
مراسم اعطای جوایز ایگ نوبل، علاوه بر اهدای جوایز به تحقیقات عجیب و غریب، میزبان اپراهای کوتاه، نمایشهای علمی جذاب و چالشهای طنزآمیز است. در یکی از این چالشها، محققان مجبورند دستاورد علمی خود را هم در ۲۴ ثانیه و هم در تنها ۷ کلمه خلاصه کنند که این موضوع به جذابیت و طنز مراسم میافزاید. برندگان جوایز ایگ نوبل با دریافت ۱۰۰ هزار تریلیون دلار زیمباوه، صاحب یکی از کمارزشترین ارزهای جهان میشوند.
به گفته مارک آبراهامز (Marc Abrahams) مسئول تشریفات و سردبیر مجله اهدا کننده جوایز ایگ نوبل، در مقابل تلاش برخی سیاستمداران برای تحریف واقعیت، دانشمندان با اتکا بر روشهای علمی و منطقی، به جدیدترین اختراعات و کشف حقایقی میپردازند که در نگاه اول ممکن است عجیب به نظر برسند، اما با بررسی دقیق، منطقی بودن آنها آشکار میشود.
با برندگان جوایز ایگ نوبل امسال آشنا شوید
در ادامه این مطلب برندگان جوایز ایگ نوبل ۲۰۲۴ را به شما معرفی میکنیم.
برندگان بخش دارو
همکاری دانشمندان آلمانی، بلژیکی و سوئیسی به کشفی شگفتانگیز و غیرمنتظره انجامید. آنها دریافتند که دارونماهایی که با درد همراه هستند در مقایسه با دارونماهایی که هیچ عارضه جانبی دردناکی ندارند، نتیجه درمانی بهتری دارند. این کشف جالب، آنها را برنده جایزه بخش دارو کرد.
برندگان جایزه زیست شناسی
دو دانشمند به نامهای فوردایس الی (Fordyce Ely) و ویلیام ای. پیترسن (William E. Petersen)، آزمایشی عجیب انجام دادند. آنها یک پاکت کاغذی را کنار گاو و گربهای که روی آن ایستاده بود، ترکاندند تا دریابند که گاوها چه زمانی و چگونه شیر میدهند. با این آزمایش عجیب، مشخص شد که ترسیدن گاوها باعث کاهش تولید شیرشان میشود. به خاطر این آزمایش عجیب، بعد از مرگشان به آنها جایزه بخش زیست شناسی را دادند.
برندگان جایزه فیزیولوژی
تیمی از مرکز پزشکی بیمارستان کودکان سینسیناتی به دلیل کشف جالب خود مبنی بر تنفس برخی پستانداران از طریق مقعد، برنده جایزه فیزیولوژی شدند.
برندگان جایزه آمار و احتمالات
تیمی از محققان هلندی با صبر و حوصلهای مثالزدنی، ۳۵۰ هزار بار یک سکه را به هوا پرتاب کردند تا نظریه یک شعبدهباز در مورد احتمال شیر یا خط آمدن سکه در پرتابهای متعدد را تأیید یا رد کنند. این آزمایشن نشان داد که سکهها تمایل دارند روی همان سمتی که از آن پرتاب میشوند، بیفتند. این کشف آنها را برنده جایزه آمار و احتمالات کرد.
برنده جایزه فیزیک
جیمز سی لیائو، زیستشناس دانشگاه فلوریدا، با پژوهش طنزآمیز اما علمی خود درباره شنا کردن یک ماهی قزلآلای مرده، جایزه فیزیک ایگ نوبل را از آن خود کرد. بر اساس تحقیقات لیائو، بدن ماهی قزلآلا، به دلیل انعطافپذیری بالایی که دارد، قادر است نیروی رانشی ایجاد کند که باعث حرکت رو به بالای آن، حتی در حالت بیجان، میشود.
برندگان جایزه جمعیت شناسی
محققان دانشگاه آکسفورد موفق به کسب جایزه جمعیتشناسی شدند. براساس تحقیقات آنها، بسیاری از چهرههای مشهور با طول عمر زیاد، اصالتی از مناطقی دارند که ثبت دقیق اطلاعات حیاتی در آنها صورت نمیگیرد.
برندگان جایزه گیاهشناسی
گروهی از دانشمندان در یک کشف شگفتانگیز متوجه شدند که برخی گیاهان توانایی تقلید از گیاهان مصنوعی و پلاستیکی اطراف خود را دارند. این کشف جالب جایزه گیاهشناسی را برای آنها به ارمغان آورد.
برندگان جایزه آناتومی
جایزه آناتومی، به محققانی تعلق گرفت که در یک پژوهش جالب، به بررسی ارتباط بین ژنتیک و جهت پیچش موهای انسان پرداختهاند. آنها این پرسش را مطرح کردهاند که آیا محل تولد فرد (نیمکره شمالی یا جنوبی) بر جهت پیچش موهای سر او تأثیرگذار است یا خیر. نتایج این تحقیق نشان میدهد که اگرچه اکثر افراد در نیمکره شمالی موهایی با پیچش در جهت عقربههای ساعت دارند، اما این الگو در نیمکره جنوبی برعکس است و افراد اغلب موهایی با پیچش خلاف جهت عقربههای ساعت دارند.
برنده جایزه صلح
در یک رویداد طنزآمیز، جایزه صلح به طرحی قدیمی و بحثبرانگیز برای استفاده از کبوترها به عنوان سیستم هدایت موشکها اهدا شد. این طرح که به بی اف اسکینر نسبت داده میشود، نشانگر مرزهای خلاقیت و گاهی اوقات، عجیب بودن تفکرات علمی است.
برندگان جایزه شیمی
در یک مطالعه نوآورانه، پژوهشگران دانشگاه آمستردام از کرمهای خاکی به عنوان مدل زیستی برای بررسی تأثیرات اتانول بر حرکت استفاده کردند. با بهرهگیری از تکنیک کروماتوگرافی، محققان موفق شدند کرمهای تحت تأثیر اتانول را از کرمهای هوشیار جدا کنند. این پژوهش جایزه شیمی را به خود اختصاص داده است.