سیاره زهره از همان ابتدا همانند جهنم بوده است؛ اما چرا؟

بسیاری تصور می‌کردند که سیاره زهره زمانی به زمین شباهت داشته و بعدها به جهنم تبدیل شده است. گرچه یافته‌های جدید نشان می‌دهند وضعیت این سیاره از همان ابتدا جالب نبود.

سیاره زهره همیشه مورد توجه سازمان‌های فضایی مختلف بوده است. شوروی بارها کاوشگرهای خود را روانه این سیاره عجیب کرد تا شرایط را بررسی کند. گرچه هیچکدام از آنها نتوانستند حتی یک ساعت دوام بیاورند. ناسا نیز می‌خواهد در اوایل دهه ۲۰۳۰ کاوشگر داوینچی را روانه سیاره زهره کند تا اطلاعات بیشتری در رابطه با وجود حیات در این سیاره به‌دست آید. هرچند نتایج یک پژوهش جدید نشان می‌دهد که سیاره زهره از همان ابتدا همانند جهنم بوده است و بررسی آن هدر دادن سرمایه و زمان خواهد بود.

گذشته سیاره زهره ارتباط تنگاتنگی با جهنم دارد

در قرون گذشته اخترشناسان همیشه تصور می‌کردند که سیاره زهره مملو از اقیانوس‌های بزرگ و جنگل‌های سرسبز است. حتی این احتمال داده می‌شد که موجوداتی در این سیاره ساکن باشند. بعدها پیشرفت علم و بررسی‌های دانشمندان نشان داد زهره آنچنان داغ است که حتی می‌تواند سرب را نیز ذوب کند. دمای سطح آن به ۴۶۵ درجه سلسیوس می‌رسد و فشار اتمسفر در سطح دریا ۹۲ برابر زمین است. ابرهای سمی و باران اسیدی را هم باید به مشکلات زهره اضافه کرد. طبیعتا در چنین شرایطی وجود موجودات زنده معنی ندارد. تنها تصاویر موجود از سیاره زهره نیز چندان جذاب به‌نظر نمی‌رسند.

هرچند یافته‌های جدید همه را ناامید نکرد. چراکه این سیاره شباهت‌های بسیار زیادی با زمین داشت. زهره و زمین از نظر ابعاد، جرم، چگالی و ترکیبات داخلی بسیار نزدیک هستند. به همین‌خاطر گروهی گفتند که ما دیر رسیده‌ایم و این سیاره زمانی (حدود ۴ میلیارد سال پیش) دقیقا مثل زمین بوده است. بدین‌ترتیب باید با بررسی آن جهان‌هایی که در مسیر مشابه قرار دارند را شناسایی کنیم. همین روایت نیز سبب شد تا دهه‌ها عده‌ای از سیاره زهره به‌عنوان یک داستان عبرت‌آموز استفاده کنند.

اینکه سیاره زهره از ابتدا جهنم نبوده است و گازهای گلخانه‌ای آن را به این وضعیت رسانده‌اند. البته این اتفاق به‌صورت کاملا طبیعی رخ داده بود و ربطی به یک تمدن پیشرفته فضایی نداشت. با وجود این، همیشه گفته می‌شد که ما نیز ممکن است در همان مسیر گام برداریم. حالا سه دانشمند از دانشگاه کمبریج این افسانه را برای همیشه نابود کرده‌اند.

به‌باور این افراد اگر زمانی سطح زهره با اقیانوس‌های بزرگ پوشیده شده بود، اکنون باید مقداری بخار آب در اتمسفر آن مشاهده می‌شد. در حالیکه اتمسفر سمی این سیاره مملو از کربن دی‌اکسید است. پیشتر دانشمندان گفته بودند که مقدار بسیار زیادی دوتریم در زهره وجود دارد. همین نیز آنها را متقاعد کرده بود که حتما زهره زمانی مقدار زیادی هیدروژن داشته که از سیاره رفته‌اند. این هیدروژن می‌توانسته اقیانوس‌هایی با صدها متر عمق ایجاد کند.

کشف گذشته زهره با توجه به آتشفشان‌ها

حالا دانشمندان با یک دید جدید مسئله را بررسی کرده‌اند. دکتر ترزا کنستانتیو توضیح جالبی را برای دلیل جهنم بودن زهره از همان ابتدای کار ارائه می‌دهد. از آنجایی که بخش‌های داخلی و بیرونی سیاره زهره همیشه با هم در ارتباط متقابل شیمیایی هستند، هر ماده‌ای که از اتمسفر خارج شود باید مقداری از آن نیز در اتمسفر ذخیره گردد. ما همیشه تصور می‌کنیم که آتشفشان‌های زمین بیشتر خاکستر، کربن دی‌اکسید و گاز گوگرد را به بیرون پرتاب می‌کنند. در صورتی که خروجی اصلی آنها بخار آب است.

مشکل اینجاست آنقدر در اتمسفر زمین بخار آب وجود دارد که بخار آب اضافه شده به‌خاطر فعالیت‌های آتشفشانی اصلا به‌چشم نمی‌آید. اگر سیاره زهره همچون زمین مقدار بسیار کمی از آب در بخش‌های داخلی خود داشت، قطعا برخی از آن می‌بایست از طریق فعالیت‌های آتشفشانی وارد اتمسفر سیاره می‌شد. مخصوصا اینکه آتشفشان‌‌ها در این سیاره وحشتناک به‌شدت فعال هستند.

البته تردیدی وجود ندارد که شرایط موجود در اتمسفر زهره اجازه ماندگاری طولانی‌مدت مولوکول‌های آب را (حتی به‌صورت گاز) نمی‌دهند. با وجود این، فعالیت‌های مکرر آتشفشانی باید سبب شود که بخار آب بخش قابل توجهی از اتمسفر سیاره را شکل دهد. با توجه به مشاهدات انجام شده توسط کاوشگرهای مختلف و طول عمر متوسط گازهای گوناگون، می‌توان گفت که آتشفشان‌های سیاره زهره بیشتر از ۶ درصد آب به بیرون پرتاب نکرده‌اند.

این مسئله نشان می‌دهد که بخش‌های داخلی سیاره زهره مشابه جهنم هستند و حتی از گوشته زمین نیز آب کمتری دارند. بدین‌ترتیب می‌توان گفت که هرگز چیزی به‌نام اقیانوس در سطح این سیاره وجود نداشته است. همچنین از آنجایی که آب نقشی حیاتی در شکل‌گیری موجودات زنده کره زمین داشته، نباید انتظار وجود بقایای مربوط به موجودات زنده را در جهنم سیاره زهره داد.

تاثیر بسیار مهم کشف جدید بر آینده انسان

اما چرا سیاره زهره از اول به جهنم شباهت داشته است؟ دانشمندان علت اصلی را حضور زهره در بخش داخلی کمربند حیات خورشید می‌دانند. این اتفاق باعث شده که ماگما اولیه در سطح سیاره بسیار دیر سرد شود و امکان وجود آب در زهره از بین برود. کشف جدید اهمیت فوق‌العاده زیادی در بررسی سیاره‌های فراخورشیدی و پیدا کردن محلی برای زندگی انسان‌ها دارد.

اگرچه این روزها شاهد تصاویر شگفت‌انگیز تلسکوپ جیمز وب هستیم، اما تلسکوپ‌های ما بیشتر می‌توانند سیاره‌هایی را بررسی کنند که به ستاره خود نزدیک هستند. در واقع ما نمی‌توانیم اطلاعات چندان دقیقی از سیاره‌هایی که در موقعیت کره زمین قرار دارند کسب کنیم. همین نیز سبب شده بود که دانشمندان سیاره‌هایی که در موقعیت زهره قرار دارند را نیز با دقت مورد بررسی قرار دهند.

آنها امیدوار بودند که شاید این سیاره‌‌ها سرنوشت متفاوتی نسبت به زهره داشته باشند و بتوانند از انسان‌ها پذیرایی کنند. هرچند حالا مشخص شده است که زهره از همان ابتدا مثل جهنم خشک بوده و هرگز نمی‌توانسته میزبان حیات باشد. بدین‌ترتیب بهتر است دانشمندان تمرکز خود را روی سیاره‌های مشابه زمین قرار دهند تا کمتر شاهد کشف سیاره‌های فراخورشیدی عجیب در اخبار نجوم باشیم. این مسئله با توجه به بودجه فوق‌العاده محدود سازمان‌های فضایی و اولویت‌بندی اهداف آنها ضرورتی دوچندان دارد.

بیشتر بخوانید: ماموریت فضایی سیاره زهره که احتمالا روح شما هم از آن خبر ندارد زندگی انسان در دیگر سیاره های منظومه شمسی چطور می‌توانست باشد؟ جزئیاتی جدید از سیاره فراخورشیدی K2-141b؛ اقیانوس‌هایی از گدازه مذاب و باران‌هایی از سنگ!