جهان شاهد افزایش اعتماد به دانشمندان بوده و علم در میان مردم از ارزش زیادی برخوردار است، اما آیا میتوان گفت به پایان جهل در جهان نزدیک شدهایم؟
بالا بودن اعتماد عمومی به دانشمندان از اهمیت زیادی برخوردار است. زمانی که اعتماد به دانشمندان در سطح بالایی قرار داشته باشد، میتوان گفت آنها توانایی لازم برای گرفتن تصمیمها پیرامون سلامت جسمانی افراد را خواهند داشت. از طرف دیگر دانشمندان میتوانند سیاستگذاریهایی را مبتنی بر شواهد تعیین کرده و در اختیار دولتها قرار دهند که این مسئله میتواند مانند شرایط کرونا ویروس که جهان را تحت تاثیر خود قرار داد باعث نجات جان انسانهای زیادی شود. خوشبختانه هم اکنون اعتماد به دانشمندان در سطح بالایی قرار دارد و ما در این مقاله اهمیت اعتماد به دانشمندان را شرح خواهیم داد ؛ با ما در گجت نیوز همراه باشید.
بحران اعتماد به دانشمندان، شایعه است!
یکی از نظرسنجیهای انجام شده در میان جامعه آماری 71922 نفری از 68 کشور جهان نشان داد که مردم به دانشمندان اعتماد نسبتا بالایی دارند. از طرف دیگر مردم تمایل دارند آنها نقش فعالتری در جامعه و سیاستگذاریها داشته باشند؛ نتیجه تحقیق موردنظر در مجله Nature Human Behavior منتشر شده است.
بر اساس گزارشها و نظرسنجیهای انجام شده، بیشتر مردم به علم و دانشمندان اعتماد دارند و میتوان دانشمندان را به عنوان یکی از قابل اعتمادترین اقشار جامعه معرفی کرد. با این حال، ادعاهایی مانند بحران اعتماد در علم و دانشمندان مطرح شده است. به عنوان مثال، برخی گزارشهای منتشر شده در رسانهها شرایط را به گونهای رقم زدهاند که نشاندهنده بحران اعتماد به دانشمندان است.
از طرف دیگر سایر تحقیقها نشان میدهد روایتهای رسانهای ناشی از سیاستها روی افکار عمومی تاثیر مستقیم خواهند داشت. به عنوان مثال، قرار گرفتن در معرض گزارشهای رسانهای محافظهکارانه درباره مسائل علمی باعث افزایش عدم اعتماد به دانشمندان شده و در نهایت منجر به انکار بیشتر تغییرهای اقلیمی میشود.
توجه داشته باشید تحقیقهای انجام شده معطوف به جهان غرب نبوده و سعی شد سایر مناطق کم برخوردار جهان هم مورد بررسی قرار بگیرد تا وضعیت اعتماد به دانشمندان ارزیابی شود.
نتایج نظرسنجی واقعی
یکی از پروژههای تحقیقاتی انجام شده با عنوان Many Labs که شامل نظرسنجی ترجمه شده در 68 کشور جهان از تمامی قارهها بوده است، اطلاعات جالبی را در اختیار ما قرار داد؛ این دادهها در بین نوامبر سال 2022 و آگوست سال 2023 میلادی جمعآوری شد.
توجه داشته باشید نمونههای جمعآوری شده بر اساس سن، جنسیت، تحصیلات و سایر موارد مهم یا تاثیرگذار بوده و مشخص شد در سطح جهانی، بیشتر مردم به دانشمندان اعتماد نسبتا بالایی دارند.
به صورت کلی میتوان گفت دانشمندان از نظر مردم دارای شایستگی بالا، صداقت در بازه متوسط و نیتهای خیرخواهانه هستند و این در حالی است که کمتر از حد انتظار به بازخوردها پاسخ میدهند. از طرف دیگر بیشتر شرکتکنندگان در تحقیق انجام شده، دانشمندان را 78 درصد واجد شرایط، 57 درصد راستگو و صادق و چیزی در حدود 56 درصد نگران رفاه مردم میشناسند.
استرالیا در رتبه پنجم بالاترین سطح اعتماد به دانشمندان قرار گرفت و توانست امتیازی بالاتری از میانگین جهانی را به دست آورد. استرالیا بعد از کشورهایی مانند مصر، هند، نیجیریه و کنیا در رتبهبندی قرار گرفت.
یافتههای ما که حاصل از نتایج جهانی است، نشان میدهد اعتماد به دانشمندان برای زنان، افراد مسن، ساکنان مناطق شهری در مقایسه با روستایی و افرادی با درآمد بالا، دینداران، افرادی با تحصیلا رسمی و دیدگاههای سیاسی لیبرال و چپگرا کمی بیشتر است.
در بیشتر کشورها، گرایش سیاسی و اعتماد به دانشمندان با یکدیگر ارتباط نداشتند. با این حال، ما متوجه شدیم که در کشورهای غربی، افراد با دیدگاههای سیاسی محافظهکار نسبت به دانشمندان اعتماد کمتری دارند؛ این مسئله در تحقیقهای انجام شده مشخص بود و بیشتر با آمریکای شمالی ارتباط دارد.
در کشور استرالیا داشتن گرایش سیاسی محافظهکار در مقایسه با لیبرال به نظر نمیرسد که در اعتماد به علم تاثیر زیادی داشته باشد و این برخلاف آمریکای شمالی و بسیاری از کشورهای اروپایی دیگر است؛ این مسئله میتواند نشان دهد قطببندی سیاسی پیرامون علم به اندازه مسائل خاص علمی مانند تغییرهای اقلیمی، نمیتواند باعث ایجاد دردسر شود.
در بررسیهای انجام شده به موردی برخورد کردیم که آن هم میزان حمایت فرد از چیزی با عنوان گرایش به تسلط اجتماعی بود؛ این مورد به معنای تمایل به نابرابری میان گروههای اجتماعی است. در حقیقت افرادی که گرایش موردنظر را دارند، اعتمادی به مراتب کمتر از سایر گروهها به دانشمندان داشتند و با تحقیقهای انجام شده در گذشته، تطبیق دارد.
نظر مردم درباره رفتار دانشمندان چیست؟
بیشتر شرکتکنندگان در نظرسنجی موافق هستند که علم باید نقش فعالی در جامعه و سیاستگذاری داشته باشد. به صورت جهانی، 83 درصد از شرکتکنندگان بر این باور هستند که دانشمندان باید درباره علم با عموم مردم ارتباط برقرار کنند؛ این مسئله در کشورهای آفریقایی نمود بیشتری در مقایسه با سایر مناطق جهان دارد.
تقریبا 49 درصد افراد معتقد هستند دانشمندان باید به صورت فعال از سیاستهای خاص حمایت کرده و از طرف دیگر باور دارند دانشمندان باید در فرایند سیاستگذاری دخالت بیشتری داشته باشند. چیزی در حدود دو سوم استرالیاییها بیان کردهاند دانشمندان باید به صورت فعال از سیاستهای خاص حمایت کنند. از طرف دیگر چیزی در حدود 62 درصد مردم استرالیا، حضور دانشمندان در سیاستگذاری را لازم دانسته و اهمیت آن را بالا توصیف کردهاند.
بسیاری از مردم در سراسر جهان معتقدند که اولویتهای علمی دانشمندان با اولویتهای شخصی آنها همخوانی ندارد. این مسئله از اهمیت زیادی برخوردار است، چرا که اختلاف میان اولویتهای پژوهشی درک شده و قابل قبول با اعتماد به دانشمندان از رابطهای مستقیم برخوردار است.
هر اندازه مردم اعتماد کمتری به دانشمندان داشته باشند، احتمال بیشتری وجود دارد فکر کنند کارهای دانشمندان نمیتواند انتظارهای شخصی آنها را درباره اولویتهای کاری که دارند، برآورده کند.
در حالت کلی باید گفت شرکتکنندگان بالاترین اولویت را به پژوهشهایی اختصاص میدهند که میتواند به بهبود سلامت عمومی مرتبط باشد و در ادامه مسائل مربوط به انرژی و کاهش فقر را مدنظر قرار دادهاند. پژوهش در زمینه توسعه فناوریهای دفاعی و نظامی کمترین اولویت را به خود اختصاص داده است.
در حالت کلی شرکتکنندگان بر این باور هستند که علم به مسئله نظامی توجه بیشتری نشان داده که نیازی به آن نیست. البته تفاوتهایی میان نظر مردم در مناطق مختلف جهان وجود دارد. مردم کشورهای آفریقایی و آسیایی معتقدند که باید به توسعههای دفاعی و نظامی اولویت بیشتری داده شود.
یافتههای تحقیقاتی ما با نتایج تحقیقهای انجام شده غربی همخوانی دارد و به خوبی نشان میدهد دانشمندان به عنوان یکی از قابل اعتمادترین اقشار در جوامع به حساب میآیند. به صورت جهانی باید گفت نتایج ما نشان میدهد سطح بالایی از اعتماد به دانشمندان وجود دارد و اعتقاد بر این است که آنها باید در جامعه و سیاستگذاریها، دخالت داشته باشند.
چیزی در حدود 42 درصد از شرکتکنندگان در نظرسنجی اعلام کردهاند که دانشمندان به دیدگاه دیگران، کمتر توجه میکنند. با این که دانشمندان به عنوان افرادی خیرخواه و صادق یا نیت درست شناخته شدهاند، اما تصوری وجود دارد که آنها توجه کمتری به بازخوردها دارند.
توصیه ما این است که دانشمندان نتایج این نظرسنجیها را جدی تلقی کرده و به دنبال راههایی برای پر کردن خلاها باشند. همچنین آنها باید به بازخوردها و نظرهای ارائه شده توجه بیشتری داشته باشند. آنها باید بتوانند راه را برای بیان دغدغه و نظرهای مردم باز کنند. همچنین آنها باید در طولانی مدت نقش خود را در تعیین اولویتهایی که با ارزشهای عمومی در یک مسیر قرار دارند، مدنظر قرار دهند.