کلید مرگ جنگنده نسل پنجمی لاکهید مارتین F-35 باعث نگرانی گسترده در میان متحدان آمریکا شده است. آیا آمریکا میتواند اف 35 و بخش مهمی از نیروی هوایی اروپا را از راه دور غیرفعال کند؟
اف 35 بهعنوان بهترین هواپیمای جنگنده جهان شناخته میشود و توسط شرکت لاکهید مارتین توسعه یافته است. بسیاری از کشورها علاقه دارند این جنگنده را خریداری کرده و در نیروی هوایی خود استفاده کنند. هرچند که این روزها کشورهای اروپایی بهشدت نگران کلید مرگ جنگنده F-35 هستند. شایعاتی منتشر شده است که آمریکا میتواند در صورت اراده این جنگنده را از راه دور غیرفعال کرده و نیروی هوایی یک کشور را زمینگیر کند. این مسئله باعث شده تردیدها در رابطه با خرید این جنگنده افزایش پیدا کند.
کلید مرگ جنگنده F-35؛ آغازگر شکافی بزرگ بین متحدان
برخی تصور میکردند اقدامات عجیب ترامپ وضعیت داخلی آمریکا و منافع این کشور را تقویت کند. هرچند ظاهرا این اقدامات باعث شده منافع طولانیمدت آمریکا و رابطه این کشور با متحدان اروپایی خود دچار مشکل شود. پس از دیدار ترامپ و زلنسکی در کاخ سفید ناگهان تمامی کمکهای نظامی و اطلاعاتی آمریکا به اوکراین قطع شد.
همچنین واشنگتن گفته است که قصدی برای بهروزرسانی سیستم جنگ الکترونیک هواپیماهای F-16 اوکراین ندارد. این اقدام میتواند قدرت عملیاتی F-16 را در برابر دفاع هوایی روسیه بهشدت کاهش دهد. رویکرد عجیب آمریکا باعث شده مقامات برخی کشورهای اروپایی از وجود کلید مرگ در جنگنده F-35 صحبت کنند.
اخیرا یواخیم شرانتسهوفر، رئیس بخش ارتباطات شرکت تسلیحاتی هنسولت آلمان گفته است که مسئله کلید مرگ فقط در حد شایعات اینترنتی نیست و وجود خارجی دارد. بهباور وی آمریکا میتواند با کمک این قابلیت دسترسی کشور اصلی به نرمافزارهای F-35 را مسدود کرده و اجازه عملیاتی شدن پرنده را ندهد.
ولفگانگ ایشینگر، رئیس پیشین کنفرانس امنیتی مونیخ نیز گفته بود که چنین مسئلهای کاملا محتمل است و باید بررسی شود. وی تصور میکند شاید آمریکا بخواهد روزی از همین مسئله بهعنوان اهرم فشاری بر آلمان استفاده کند. در چنین حالتی بهترینکار لغو قرارداد خرید و توسعه یک جنگنده اروپایی جدید است.
این نگرانیها در حالی مطرح میشوند که آلمان سال ۲۰۲۲ قراردادی را برای خرید ۳۵ فروند جنگنده F-35A با شرکت لاکهید مارتین امضا کرده است. البته آلمانیها فعلا در فکر لغو قرارداد این جنگنده نیستند، اما فشارها بر مقامات نظامی و سیاسی در حال افزایش است.
با نگاهی به اخبار نظامی میتوان فهمید که ترس در رابطه با وجود کلید مرگ جنگنده F-35 فقط به آلمان محدود نمیشود. سوئیس نیز نگرانیهای مشابهی را به شرکت لاکهید مارتین انتقال داده است. شرکت آمریکایی در پاسخ گفته است که هیچ فردی نمیتواند از خارج در سیستم الکترونیک جنگندههای سوئیس مداخه کند و آنها بهصورت کاملا مستقل در اختیار این کشور هستند.
لاکهید مارتین همچنین تاکید کرد که کشورها اختیار انجام یا عدم انجام بهروزرسانیهای نرمافزاری را دارند و سیستمهای عملیاتی بدون بهروزرسانی نیز عملیاتی خواهند بود. گرچه پیشتر سخنگوی وزارت دفاع کانادا گفته بود جنگندههای اف 35 بهصورت منظم توسط شرکت سازنده بهروز خواهند شد و تمامی کشورها این بهروزرسانیها را دریافت میکنند.
عملکرد ترامپ در حالی باعث ایجاد ترس در کشورهای اروپایی شده است که ۱۳ کشور قاره سبز این جنگنده را خریداری کردهاند. پیشتر لاکهید مارتین امیدوار بود که بتواند اف 35 را بهعنوان جنگنده استاندارد نیروهای ناتو در اروپا معرفی کند. آنها برای فروش ۵۵۰ فروند جنگنده تا پایان دهه جاری برنامهریزی میکردند. هرچند حالا کمی تردیدها افزایش یافته است.
لاکهید مارتین در پاسخ به این تردیدها گفته است که جنگنده F-35 همانند تمام هواپیماهای نظامی غربی به ارتباط دادهای از طریق سیستم لینک ۱۶ و GPS نیاز دارد. در نتیجه جایگزینی تمامی سیستمهای آن با نسخههای اروپایی بهاین راحتی میسر نخواهد بود. البته هیچکدام از این موارد بهمعنی تایید وجود کلید مرگ در جنگنده F-35 نیستند.
مارک کازالت از نشریه امنیت و دفاع اروپا تاکید میکند که تاکنون شواهد قطعی از وجود چنین کلیدی ارائه نشده است؛ اما آمریکا از نظر فناوری و دانش این توانایی را دارد که بتواند راههایی را برای مسدود کردن نرمافزار هواپیما پیدا کند. هرچند حتی به این مورد هم هیچ نیازی نیست. آنها بهسادگی میتوانند از تامین تسلیحات و قطعات یدکی اف 35 خودداری کنند. در این حالت جنگندهها پس از مدت کوتاهی زمینگیر خواهند شد.
توجه داشته باشید که ما از یک جنگنده نسل پنجمی حرف میزنیم و ماجرا با قدیمی ترین هواپیماهای عملیاتی جهان فرق دارد. جنگنده اف 35 باید همیشه از نظر تعمیر و نگهداری در بهترین وضعیت باشد تا بتواند با تهدیدهای گوناگون مواجه شود. اهمیت این ماجرا پس از سقوط ترسناک جنگنده اف 35 بیشتر هم شده است.
آمارها نشان میدهد که واردات نظامی کشورهای اروپایی ناتو در پنچ سال منتهی به ۲۰۲۴ در مقایسه با پنج سال منتهی به ۲۰۱۹ دو برابر شده است. تقریبا دوسوم این سفارشها نیز توسط شرکتهای آمریکایی تامین شدهاند که افزایشی ۱۰ درصدی را نشان میدهد. در واقع اروپا نمیتواند بهاین راحتی بهصورت مستقل عمل کند؛ اما شاید ماجرای کلید مرگ جنگنده F-35 آغازگر روندی جدید در قاره سبز باشد.
جالب اینجاست که با وجود جو رسانهای گسترده ایجاد شده مقامات سیاسی و نظامی آمریکا از هر اظهار نظری پیرامون وجود کلید مرگ جنگنده F-35 خودداری کردهاند.
فراموش نکنید که تعلیق خرید جنگنده اف 35 بیسابقه نیست. امارات متحده عربی قرارداری به ارزش ۲۳ میلیارد دلار را با آمریکا برای خرید ۵۰ فروند جنگنده اف 35، تعدادی پهپاد و تسلیحات پیشرفته امضا کرده بود. هرچند آنها در سال ۲۰۲۱ این قرارداد را بهخاطر محدودیتهای عملیاتی حاکمیتی برای مدت نامشخصی تعلیق کردند. اماراتیها همچنین نیازمندیهای فنی و بهصرفه نبودن خرید اف 35 را در لیست دلایل خود آوردند.