اختاپوس یکی از باهوشترین موجودات کره زمین است و توانایی حل مسئله و استفاده از ابزار را دارد. آیا پس از نابودی انسانها اختاپوس ها توان ایجاد یک تمدن را دارند؟
برای میلیونها سال دایناسورها در کره زمین پادشاهی میکردند. هرچند یک فاجعه بزرگ به زندگی آنها پایان داد. آیا ممکن نیست شاهد یک انقراض گسترده در کره زمین باشیم و انسان نابود شود. آيا در صورت نابود شدن انسان جانور دیگری توان شکل دادن به یک تمدن را دارد؟ بسیاری تصور میکنند که پس از انسان تمدن اختاپوس ها شکل خواهد گرفت.
محو شدن تمدن انسان از کره زمین و جایگزین شدن اختاپوس
بارها انقراضهای گسترده سبب شدهاند که چهره کره زمین تغییر کند. زمین قبل از دایناسورها ویژگیهای متفاوتی داشت و پس از آنها نیز تغییرات زیادی را بهخود دید. نگاهی به وضعیت کنونی کره زمین نشان میدهد که تضمینی برای زندگی انسانها تا ابد وجود ندارد. ممکن است یک سیارک ویرانگر انسانها را بهنابودی بکشاند. شاید هم در نتیجه تغییرات اقلیمی و جنگهای ناشی از آن تمدن انسانی دچار فروپاشی شود. زمین پس از انقراض انسانها کاملا متفاوت خواهد بود.
اگر انسان روی کره زمین کنترل نداشته باشد، اختاپوس میتواند بیشترین بهره را ببرد. اختاپوس ها در نبرد برای زنده ماندن مهارت زیادی دارند. آنها میتوانند در زیستگاههای مختلف از آبهای کمعمق ساحلی گرفته تا اعماق اقیانوسها زندگی کنند. در نتیجه مشکلی با گسترش به سایر نقاط جهان ندارند. در واقع اگر انسانها دست از شکار اختاپوس بردارند، آنها فرصت متنوع کردن زیستگاههای خود و ساخت یک تمدن را خواهند داشت.
شاید در نگاه اول ایده ساخت تمدن توسط اختاپوس مسخره و خندهدار بهنظر برسد. هرچند چنین اتفاقی از نظر علمی کاملا ممکن است. تاریخ به ما نشان داده است که پس از یک انقراض گسترده موجودات ساکن اقیانوس بهسرعت تکامل پیدا میکنند. فراموش نکنید که پستانداران تنها پس از نابودی دایناسورها توانستند کره زمین را در اختیار بگیرند.
آنها به گونههای مختلف تقسیم شدند و در نهایت نیز انسان شکل گرفت. آیا ممکن نیست اختاپوس یا همان هشتپا نیز مسیر مشابهی را طی کند؟
هوش بالای اختاپوس
هشتپا هوش بسیار بالایی دارد. آنها میتوانند ساختار پیچیده مغز خود برای حل مسائل مختلف بهره ببرند. بهعنوان مثال اختاپوسها مهارت بالایی در فرار کردن از آکواریوم دارند و گاهی از پوسته نارگیل بهعنوان پناهگاه موقت استفاده میکنند. برخی از آنها حتی میتوانند از ابزارهای گوناگون برای حل معما بهره ببرند. ویژگی مهمی که فقط در صورت داشتن تواناییهای شناختی پیچیده بهدست میآید.
اختاپوس دارای یک مغز مرکزی است که بین دو چشمان جانور قرار دارد. هرچند گویی در هرکدام از بازوهای هشت پا نیز یک مغز مستقل وجود دارد. آنها میتوانند با کمک نورونهای خود بهصورت مستقل عمل کرده و تصمیم بگیرند. هوش بالای آنها نیز در نتیجه توانایی هماهنگ کردن تعداد زیادی بازو و پردازش حجم بالایی از دادههای حسی بهدست آمده است. کلاغها و برخی پرندههای دیگر نیز از ابزار استفاده میکنند، اما هرگز کسی فکر نمیکند که آنها همچون اختاپوس توانایی شکل دادن به یک تمدن را داشته باشند.
هیچکدام از حیوانات کره زمین نمیتوانند همچون اختاپوس با دقتی بالا ابزارها را دستکاری کنند. مهارتهای حرکتی آنها نیز بینظیر است.
چالشهای پیشرو برای تمدن اختاپوس ها
با وجود هوش بالا، اختاپوس ها مسیر بسیار سختی را برای شکل دادن به جوامع پیشرفته و ایجاد تمدن در پیش دارند. آنها ساختار اجتماعی لازم برای ساخت فرهنگ را ندارند. اگر قرار باشد اختاپوس ها جای انسان را بگیرند، باید بتوانند ارتباطات اجتماعی قویتری بین خود ایجاد کنند. همچنین آنها باید فرزندان خود را بهصورت متفاوتی پرورش دهند.
این تغییرات خیلی بعید بهنظر میرسند. هرچند اگر تکامل احساس کند که باید جای خالی انسان پر شود، شاید اختاپوس در مسیر درست گام بردارد. آنها از حدود ۱۰۰ میلیون سال پیش در کره زمین حضور داشتهاند. با وجود این از نظر رفتارهای اجتماعی پیشرفته تغییر خاصی را بهخود ندیدهاند. هرچند جالب اینجاست که در بررسیهای اخیر نشانههایی از زندگی اجتماعی در آنها دیده میشود.
- اختاپوس ها میتوانند سیم کشی مغز خود را دوباره عوض کنند
- فرآیند تکامل اختاپوس با تمامی موجودات ساکن زمین فرق دارد
- اگر کوسه مگالودون منقرض نمی شد، امروز چه وحشتی در اقیانوس ها برقرار بود؟
در شرایط کنونی میتوان گفت که شاید احتمال شکلگیری تمدن اختاپوس ها کم باشد، اما صفر نیست.
تاثیر انسان و بنبستهای تکاملی
فعالیتهای انسانی میتواند مسیر تکاملی اختاپوس را حتی پیش از شروع مسدود کند. آلودگی، گرمایش آب اقیانوسها و ماهیگیری بیشازحد زندگی دریایی در سرتاسر جهان را تهدید میکند. میکروپلاستیکها نیز بهبلای جان اختاپوسها تبدیل شدهاند.
بعید نیست که انسان در نهایت کره زمین را ترک کرده و روانه سیارهها و کهکشانهای جذابتر شود. در آن صورت شاید روزی پس از بازگشت بهخانه شهرهای اختاپوسها را در دریاها ببینیم. بسیاری از دانشمندان تصور میکنند اگر اختاپوس در زمین ساخت تمدن موفق نشود، طوطی کاکادو جای انسان را خواهد گرفت. آنها هم هوش بسیار بالایی دارند و میتوانند خود را با شرایط مختلف عادت دهند.