اگر انسان ها منقرض بشوند، زمین چگونه خواهد شد؟ اگر از اول انسان وجود نداشت، چطور؟

امروز می‌خواهیم دو حالت فرضی جذاب را بررسی کنیم. اگر انسان ها ناگهان منقرض شوند، یکسال بعد زمین چطور خواهد شد؟ اگر از اول انسان تکامل نمی‌یافت، زمین و موجوداتش امروز چگونه بودند؟

تاثیر انسان‌ها همه‌جای کره زمین دیده می‌شود. از آسمان‌خراش‌های بزرگ در شهرهای مدرن‌ گرفته تا اهرام و بناهای باستانی که یادگاری از دوران گذشته هستند. همچنین فعالیت‌های انسانی باعث شده‌اند که تمامی موجودات به‌نحوی تحت کنترل ما قرار گیرند و البته هر روز بخش بیشتری از زیستگاه طبیعی خود را از دست دهند.

انسان‌ها نه‌تنها زمین را در کنترل خود دارند، بلکه نگرانند در آینده منابع زمین کفاف جمعیت روبه‌رشد آنها را ندهد. به‌همین خاطر به‌دنبال سیاره دیگری برای سکونت هستند. حالا ما می‌خواهیم دو موقعیت متفاوت را فرض کنیم. در موقعیت اول تصور کنید ناگهان به‌دلیل خاصی (مثلا یک بیماری عجیب) تمامی انسان‌ها نابود شوند؛ اما بقیه جانوران زنده بمانند. در این صورت چه اتفاقی برای میراث انسان ها در زمین رخ خواهد داد؟

موقعیت دوم دنیایی است که انسان های مدرن هرگز شکل نگرفته‌اند یا در همان ابتدای راه توسط دیگر جانوران منقرض شده‌اند. در این حالت جهان چطور می‌توانست باشد؟ بیایید ابتدا موقعیت اول را بررسی کنیم.

جهان یکسال پس از منقرض شدن انسان

خانه‌ها، مدارس، محله‌ها و شهرها چگونه خواهند شد؟ چه‌کسی به حیوانات خانگی غذا می‌دهد و یا چه‌کسی چمن را کوتاه می‌کند؟ برخی از فیلم‌ها و کتاب‌ها سعی کرده‌اند آخرالزمان را تصویر کنند؛ اما امروز می‌خواهیم نظر کارلتون باسماجیان، استاد طراحی شهری دانشگاه آیووا را بدانیم.

سکوت شدید

حتما دقت کرده‌اید که وقتی از یک کلان‌شهر به‌ روستایی دور افتاده می‌روید، با سکوتی اعجاب‌آور مواجه خواهید شد. این در حالی است که در روستاها نیز فعالیت‌های انسانی جریان دارند. اما اگر انسان‌ ها منقرض شوند و شما بتوانید به طریقی مثلا یکسال بعد از زمین بازدید کنید، سکوت شدید شما را آزار خواهد داد.

در واقع این حس شنوایی است که حتی پیش از حس بینایی متوجه عمق تفاوت می‌شود. دیگر خبری از صدای ماشین‌ها، شلوغی جمعیت و غرش هواپیماها نیست. در مرحله بعد متوجه تغییرات آب‌و‌هوایی می‌شوید. اکنون آسمان آبی‌تر به‌نظر می‌رسد و هوا نیز تمیزتر است. همچنین باد و باران توانسته‌اند در طول یکسال آلودگی‌ها را از سطح زمین پاک کنند.

خانه‌ای متفاوت

در گام بعدی تصمیم می‌گیرید سری به خانه خود بزنید. آیا پس از اینکه انسان ها منقرض شدند، خانه پیشین شما در کره زمین همچنان آرامش‌بخش است؟ اول از همه اینکه امیدواریم هنگام ورود به‌ خانه تشنه نباشید؛ زیرا هیچ‌ آبی در لوله‌ها نیست. سیستم‌های آبی به‌ پمپاژ دائم نیاز دارند. بنابراین اگر کارمندان سازمان آب زنده نیستند، خبری از آب هم نیست.

شاید بگویید پس آبی که در لحظه منقرض شدن انسان ها در لوله بود، هنوز باید باشد؛ اما اینگونه نیست زیرا در اولین زمستان آب یخ زد و لوله‌ها همگی شکستند.

علاوه بر آب، شما با مشکل برق هم مواجه خواهید بود؛ زیرا کارکنان اداره برق هم منقرض شده‌اند. خانه تاریک است و نمي‌توان از چراغ، تلویزیون، گوشی، رایانه یا گجت‌های هوشمند استفاده کرد. گجت‌های پوشیدنی همچون هدست ویژن پرو اپل یا گلکسی واچ سامسونگ نیز به‌خاطر باتری کوچک همان روزهای اول خاموش شده است.

همچنین خانه شما مملو از گرد و خاک خواهد بود. البته به‌طور کلی همیشه در هوا گرد‌و‌غبار وجود دارد؛ اما ما به‌لطف کولرها و هیترهایمان و همچنین نظافت مرتب، متوجه نمی‌شدیم. جالب اینجاست که همزمان با حرکت کردن شما مقدار قابل ملاحظه‌ای غبار بلند می‌شود و باید کمی صبر کنید تا مجددا بنشینند.

چمن درون حیات بیش از حد رشد کرده‌ است و دیگر ظاهر زیبایی ندارند. علاوه بر اینها، علف‌های هرزی که مدام می‌کندید یا سم می‌زدید، دیگر مزاحمی در برابر خود ندیدند و حسابی رشد کرده‌اند. حتی شما ممکن است با گیاهان زیادی مواجه شوید که هرگز در نزدیکی خانه خود ندیده بودید. از طرفی اگر درختی در حیاط داشتید، اکنون چند نهال کوچک از آن دیده می‌شود.

در میان تمام موجودات کره زمین شاید هیچ گروهی به‌اندازه حشرات و مخصوصا سوسک‌ها از منقرض شدن انسان خوشحال نشوند. ما هرکاری را برای از بین بردن سوسک‌ها انجام می‌دادیم. از سم‌پاشی گرفته تا مسدود کردن منافذ و البته له کردن آنها زیر پا. حالا چیزی جلودار آنها نیست و می‌توانند به‌راحتی در کره زمین پادشاهی کنند. اگر یکسال پس از منقرض شدن انسان به کره زمین بیایید، قطعا از تعداد بسیار زیاد حشرات متعجب خواهید شد.

خیابان‌هایی مملو از آتش

وقتی گشتی در محله خود بزنید، به‌جای همسایگان انواع موجودات مختلف را خواهید دید. موش‌ها، گربه‌ها، جوجه‌تیغی‌ها و روباه‌ها در حال گشت‌و‌گذار هستند و به خانه‌های مختلف سرک می‌کشند. فعلا خبری از جانوران بزرگتر مثل گوزن و خرس نخواهد بود؛ زیرا آنها کمی محتاط هستند و یکسال زمان کمی برایشان است. اما نگران نباشید، آنها هم اضافه می‌شوند.

وقتی که دیگر خبری از برق نباشد، ریتم طبیعی زندگی جهان برمی‌گردد و تنها منبع نوری خورشید، ماه و ستارگان خواهند بود. البته همه‌چیز هم برای جانوران خوب نخواهد بود. به‌عنوان مثال بلایای طبیعی حسابی قدرت خود را به‌رخ خواهند کشید و با هر بار رعد‌و‌برق احتمال یک آتش‌سوزی بسیار گسترده وجود خواهد داشت. دیگر انسانی نیست که آتش را خاموش کند و جانوران را از مناطق مختلف نجات دهد.

وضعیت شهر یکسال پس از منقرض شدن انسان

پس از یکسال جاده‌ها، پل‌ها و ساختمان‌ها تقریبا همانطور باقی‌ مانده‌اند؛ زیرا زیربنای آنها از بتن است. اگر یک دهه بعد مجدد به زمین برگردید، متوجه ترک‌هایی در آنها خواهید شد و برخی گیاهان نیز در آنجا حضور دارند. این مسئله به‌خاطر حرکت دائمی زمین رخ می‌دهد.

همزمان با حرکت زمین به بناهای مختلف فشار وارد می‌شود و وقتی کسی از آنها مراقبت نکند، ترک‌ها پدیدار خواهند شد. در نهایت جاده‌ها آنقدر ترک برمی‌دارند که شبیه شیشه شکسته خواهند شد و حتی درختان از میان آنها رشد می‌کنند. پل‌هایی که پایه‌های فلزی دارند به‌آرامی زنگ می‌زنند. پیچ‌ها و مهره‌ها نیز به‌خاطر زنگ‌زدگی قادر به تحمل وزن سازه نخواهند بود.

هرچند که پل‌های بزرگ بتنی و بزرگراه‌ها تا چندین قرن دوام می‌آورند. سدها و بندها در مناطق مختلف کره زمین به‌مررو دچار فرسایش می‌شوند و سرنوشتی بهتر از انسان ها که منقرض شده‌اند، نخواهند داشت. مزرعه‌ها تحت سلطه طبیعت قرار می‌گیرند و گیاهانی که برای مصرف انسان پرورش می‌دادیم، دیگر چندان دیده نمی‌شوند. یعنی دیگر چندان خبری از ذرت، سیب‌زمینی یا گوجه نخواهد بود.

حیوانات خانگی

حدس زدن سرنوشت حیوانات خانگی یکسال پس از منقرض شدن انسان ها از کره زمین چندان کار سختی نیست. اکثر این حیوانات بومی مناطق اسارت خود نیستند و نمی‌توانند در طبیعت دوام بیاورند. بنابراین پرندگان در کوتاه‌ترین زمان ممکن با مرگ مواجه می‌شوند. تعدادی از گربه‌ها می‌توانند به‌صورت وحشی به‌زندگی خود ادامه بدهند؛ اما اکثر آنها توسط حیوانات بزرگتر شکار خواهند شد. سگ‌ها نیز سرنوشت مشابهی خواهند داشت.

در مورد حیوانات مزرعه نیز باید گفت که گرگ‌ها و روباه‌ها به‌صورت اختصاصی در خدمتشان خواهند بود.

میراث به‌جا مانده از انسان ها

اگر پس از هزار سال انسانی از زمین بازدید کند، می‌تواند به‌صورت کاملا پراکنده نشانه‌هایی از آنچه زمانی تمدن بشر نامیده می‌شد را ببیند. ممکن است بخشی از یک ساختمان در یک منطقه باقی مانده باشد یا یک سینما یا مرکز خرید بزرگ را که زمانی میزبان جمعیت زیادی بود، در حال فرو ریختن و نابودی مشاهده شود.

فراموش نکنید که تمدن‌های باستانی همچون روم، ایران یا مصر نیز هزاران سال پیش سقوط کردند؛ اما هنوز برخی از آثار آنها باقی مانده است. بنابراین وقتی انسان به‌صورت ناگهانی منقرض شده و از کره زمین محو شود، تنها نشانه‌هایی محدود باقی می‌مانند تا جزئیاتی کمی از یک تمدن عظیم را روایت کنند. حالا بیایید به موقعیت دوم بپردازیم.

سرنوشت کره زمین در صورت منقرض شدن انسان در مراحل اولیه

ترور وورثی استاد دیرینه‌شناسی دانشگاه فلیندرز در استرالیا دنیایی که در آن هرگز انسان مدرن وجود ندارد را تصویر می‌کند. برخی از دانشمندان گمان می‌کنند که با یک طبیعت دست‌نخوره با گونه‌های مختلفی از حیوانات مواجه می‌شدیم که هیچ شباهتی به جهان امروزی ندارد.

وورثی این جهان را با پوشش گیاهی بسیار غنی و حیوانات غول‌پیکر تصور می‌کند. این حیوانات در تمامی نقاط جهان به‌جز قطب جنوب حضور خواهند داشت. البته وقتی از کره زمین بدون انسان مدرن صحبت می‌کنیم، منظورمان نبود انسان های نئاندرتال نیست؛ زیرا آنها به‌لطف انسان مدرن منقرض شدند. بنابراین می‌توانند در جهان فرضی تاثیرگذار باشند. کمی بعدتر به‌صورت جداگانه به این مورد خواهیم پرداخت.

انسان ها شکل کنونی کره زمین را به‌واسطه منقرض کردن گونه‌‌های مختلف جانوری ساخته‌اند. هرچند همه‌چیز به تخریب زیستگاه جانوران برای ساخت‌و‌ساز بیشتر مربوط نمی‌شود و تعداد زیادی از گونه‌های جانوری صرفا برای تفریح شکار و نابود شده‌اند. کارشناسان گمان می‌کنند که سرعت انقراض جانوران در حضور انسان ها در کمترین حالت ۱۰۰ برابر بیشتر از زمانی است که انسان ها وجود ندارند.

پس از رویداد انقراض کرتاسه‌-‌پالئوژن که حدود ۶۶ میلیون سال پیش رخ داد و ۸۰ درصد از گونه‌های جانوری و گیاهی زمین را نابود کرد، هیچ‌وقت جانوران با این سرعت نابود نشده‌اند. به‌بیانی دیگر می‌توان گفت که ظهور انسان مدرن همچون برخورد یک سیارک غول‌پیکر با زمین بوده است و هنوز نیز ابر غبار ناشی از آن در حال نابودی جانوران است.

وورثی همچنین تاکید کرد که تا چند قرن پیش گله‌های چند هزارتایی از طوطی‌ها در مناظر طبیعی دیده می‌شدند. پدربزرگش دسته‌های صدتایی از آنها را دیده است. پدرش تنها موفق به دیدن چند عدد از آنها شده و او اگر خوش‌شانس باشد ممکن است دو طوطی را در جنگل ببیند.

تنوع جانوری و گیاهی

شرایط فعلی نشان می‌دهد که اگر انسان در همان مراحل اول منقرض شده بود، کره زمین امروز تنوع جانوری فوق‌العاده بیشتری داشت. به‌عنوان مثال موآ هنوز در جزایر نیوزیلند به گشت‌و‌گذار می‌پرداخت. این پرنده غول‌پیکر (۳.۶ متر) که توانایی پرواز نداشت، در طول میلیون‌ها سال در نیوزیلند تکامل یافته بود.

اما وقتی انسان‌ها حدود ۷۵۰ سال پیش به نیوزیلند پا گذاشتند، تمامی ۹ گونه موآ را در تنها ۲۰۰ سال منقرض کردند. علاوه بر موآ، عقاب هاست (تنها شکارچی موآ) و ۲۵ گونه گیاهی نیز نابود شدند. این تنها مثال کوچکی بود که  تاثیر تعامل انسان مدرن با حیوانات بزرگ را نشان دهد.

انسان با شکار و گاهی معرفی کردن یک گونه مهاجم در زیستگاهی جدید، کل اکوسیستم یک منطقه را به‌هم می‌ریزد. مخصوصا اینکه جانوران بزرگ تاثیر مهمی روی منطقه دارند و نابود کردن آنها به گونه‌های دیگر هم آسیب می‌زند.

Soren Faurby، استاد جانورشناسی دانشگاه گوتنبرگ سوئد بر این باور است که انسان‌ ها هزاران سال پیش نقش مهمی در منقرض کردن پستانداران بزرگ زمین ایفا کرده‌اند. وی مقاله‌ای در سال ۲۰۱۵ منتشر کرد که نشان می‌داد زمین در صورت نبود انسان‌ها شبیه منطقه حفاظت شده سرنگتی در تانزانیا می‌شد.

در این حالت جانورانی همچون فیل‌ها، کرگدن‌ها و شیرها که امروز فقط محدود به مناطق حفاظت‌شده هستند، در سرتاسر اروپا نیز زندگی می‌کردند. مثلا به‌جای شیر آفریقایی شاهد حضور شیر غارنشین بودیم. گونه‌ای اندکی بزرگتر از شیر که تا ۱۲ هزار سال پیش در اروپا زندگی می‌کرد.

آمریکا نیز محل زندگی خویشاوندان بزرگ فیل‌ها و خرس‌های غول‌پیکر می‌شد. همچنین دیدن یک مورچه‌خوار هم‌اندازه پاترول یا یک تنبل بزرگ زمینی منظره‌ای عادی قلمداد می‌شد. در دنیایی که انسان مدرن همان ابتدای کار منقرض شده است، شاهد تنوع بیشتری از پستانداران بزرگ خواهیم بود. تنوع بیشتر آنها به‌معنی زیستگاه‌های بازتر است؛ زیرا آنها خیلی مسمم به یافتن غذا هستند.

به‌عنوان مثال یک فیل چندان اعتقادی به‌‌صبر کردن و گشتن برای غذا ندارد و ترجیح می‌دهد یک درخت بزرگ را سرنگون کرده تا از برگ‌های تازه بالای آن تغذیه کند. حالا تصور کنید که حیوانات زیادی هم‌اندازه یا بزرگتر از فیل در کره زمین زندگی کنند. در این حالت اگرچه تنوع گیاهی بالایی را شاهد هستیم، اما جنگل‌ها چندان گسترش نمی‌یابند.

دیدگاهی کاملا متفاوت در مورد کره زمین بدون انسان

اگرچه بسیاری گمان می‌کنند که اگر انسان ها در مرحله اول منقرض می‌شدند، امروزه کره زمین میزبان جانوران بزرگ و متنوعی بود، اما برخی دیدگاهی کاملا متفاوت دارند. ‌به‌باور آنها در زمان آخرین عصر یخبندان که از ۲.۶ میلیون تا ۱۱۷۰۰ سال پیش طول کشید نیز زمین مملو از جانوران بزرگ بود؛ اما پس از پایان این دوره اکثر آنها نابود شده بودند.

به‌عنوان مثال در تنها آمریکای شمالی ۳۸ سرده مختلف به‌صورت کامل از بین رفتند. در طول قرن اخیر دانشمندان در رابطه با اینکه تغییرات اقلیمی یا فعالیت‌های انسانی (همچون شکار بیش از حد) عامل از بین رفتن جانوران بزرگ بوده‌اند، اختلاف نظر داشتند.

هرچند بررسی‌های اخیر نقش تغییرات اقلیمی را پررنگ‌تر می‌دانند. جالب اینجاست که حتی جانوران بزرگی که از آخرین عصر یخبندان جان سالم به‌در برده بودند، نتوانستند مدت‌زمان زیادی زنده بمانند. چراکه همزمان با گرم‌شدن هوا و آب‌شدن یخ‌ها، گیاهان مورد نیاز این جانوران حجم زیادی آب دریافت کردند و از بین رفتند.

البته نمي‌توان نقش مهم انسان ها در منقرض شدن ماموت‌ها از کره زمین را انکار کرد. ماموت‌ها پیشتر نیز از عصرهای یخبندان جان سالم به‌در برده بودند و اگر فشار اضافی از سوی انسان ها نبود، شاید امروز نیز در مناطق مختلف زمین زندگی می‌کردند.

تقسیم متعادل عناصر حیاتی

Christopher Doughty، استاد بوم‌شناسی دانشگاه آریزونا شمالی، نحوه پخش دانه‌ها و مواد مغذی توسط جانوران بزرگ را شبیه‌سازی کرده است. تلاش‌های وی نشان می‌دهند که در نتیجه منقرض شدن جانوران بزرگ کره زمین (اینبار از نقش منفی انسان صرف‌نظر می‌کنیم)، جابه‌جایی عناصری همچون فسفر، کلسیوم و منیزیم که برای حیات ضروری هستند تا ۹۰ درصد کاهش یافته است.

به باور وی اگر انسان ها وجود نداشتند و شرایط اقلیمی هم سبب نابودی جانوران بزرگ نمی‌شد، عناصر به‌صورت متعادل‌تری در مناطق مختلف تقسیم می‌شوند. بدین‌ترتیب خاک می‌توانست حاصل‌خیز‌تر باشد و میوه‌ها و گیاهان بیشتری را برای جانوران تولید کند. انسان‌ها یاد گرفته‌اند با کشاورزی عناصر مورد نیاز را در قطعه‌ای زمین جمع کنند. هرچند در این حالت بخشی از زمین هر روز ضعیف‌تر می‌شود.

در صورت عدم وجود انسان، زمین بیشتر منابع خود را صرف پروراندن میوه‌ها و گل‌ها می‌کرد و منظره‌ای شاداب‌تر را شاهد بودیم.

تغییرات آب و هوایی

در طول هزاران سال گذشته شواهد زیادی از بین رفته‌اند و نمي‌توان به‌راحتی گفت که اگر انسان ها در همان ابتدا منقرض می‌شدند، آب و هوای کره زمین چگونه بود. هرچند که با تاثیر فعلی انسان مي‌توان تا حدودی شرایط را پیش‌بینی کرد.

انسان‌ها با استفاده گسترده از سوخت‌های فسیلی و دیگر فعالیت‌های خود باعث شدت گرفتن مشکلی به‌نام گرمایش جهانی شده‌اند. اگر بخواهیم دقیق باشیم میانگین دمای کره زمین از ابتدای قرن بیستم تاکنون ۱ درجه افزایش یافته است. بنابراین زمین می‌توانست بدون ما جای خنک‌تری باشد.

در سال ۲۰۱۶ مقاله‌ای منتشر شد که ادعا می‌کرد گرمایش جهانی ایجاد شده در نتیجه فعالیت‌های انسانی، عصر یخبندان بعدی را حداقل ۱۰۰ هزار سال به‌تعویق انداخته‌ است. البته عصر یخبندان در حالت عادی نیز تا ۵۰ هزار سال دیگر فرا نمی‌رسید؛ بنابراین اگر انسان ها منقرض شده بودند هم، کره زمین و موجوداتش حداقل به‌این زودی‌ها درگیر سرما و یخ شدید نمی‌شدند. در نتیجه در این مورد خیلی نمی‌توان روی تاثیر مثبت انسان ها تاکید کرد.

انسان نئاندرتال

انسان مدرن همیشه تنها گزینه موجود نبود و اگر ما نابود می‌شدیم، انسان های نئاندرتال گسترش پیدا می‌کردند. دانشمندان مطمئن نیستند که چرا آنها حدود ۴۰ هزار سال پیش منقرض شدند؛ اما چون با انسان مدرن آمیزش داشتند، بخشی از DNA آنها در برخی از انسان‌ها دیده می‌شود. دلایل متعددی برای انقراض نئاندرتال‌ها عنوان می‌شود، ولی مظنون اصلی ما هستیم.

Chris Stringer، استاد و پژوهشگر برجسته انسان‌شناسی موزه تاریخ‌ طبیعی لندن رقابت بر سر منابع را عامل انقراض نئاندرتال‌ها می‌داند. در واقع اگر حدود ۴۵ یا ۵۰ هزار سال پیش انسان مدرن وارد اروپا نشده بود، آنها هنوز وجود داشتند. به‌گفته Stringer نئاندرتال‌های زندگی پیچیده‌ای مشاهده انسان‌ های مدرن داشتند؛ اما چندان با تغییرات اقلیمی سازگار نبودند.

همچنین تعداد آنها کم بود و تنوع ژنتیکی پایینی در آنها دیده می‌شود. چنین چیزی برای هر گونه جانوری خبر بدی است و از آمیزش درون‌گروهی و شرایط سلامتی ضعیف خبر می‌دهد. به‌طور کلی انسان های نئاندرتال در لبه پرتگاه بودند و ما آنها را همچون بسیاری از جانوران دیگر به سمت انقراض کامل هل دادیم.

در کنار نئاندرتال‌ها و انسان مدرن گونه دیگری نیز با نام دنیسووا وجود داشت. آنها بیشتر از نئاندرتال‌ها توانایی تحمل تغییرات آب‌و‌هوایی را داشتند و در مناطق مختلفی از سیبری گرفته تا جنوب آسیا زندگی می‌کردند. دانشمندان انسان مدرن را نیز در انقراض این گونه موثر می‌دانند.

اگر تمامی گونه‌های انسان به‌صورت کامل از روی کره زمین منقرض می‌شدند، شرایط دقیقا همانطور که در بخش‌های بالا تصویر کردیم، پیش می‌رفت. هرچند اگر فقط انسان مدرن از بین می‌رفت و دیگر گونه‌ها به‌حیات ادامه مي‌دادند، سرنوشت زمین نمی‌توانست چندان متفاوت باشد.

به‌بیانی دیگر اینبار نئاندرتال‌ها یا دنیسوواها بودند که جانوران مختلف را شکار می‌کردند، زیستگاه‌ها را به‌ نابودی می‌کشاندند و گرمایش جهانی را رقم می‌زندند. البته با توجه به ظرفیت‌های مغزی آنها اینکار به زمان بیشتری نیاز داشت؛ اما در نهایت این اتفاف رخ مي‌داد. هرچند این احتمال نیز وجود دارد که آنها در نتیجه تکامل هوشمندتر می‌شدند و همان اشتباهات انسان‌های کنونی را زودتر تکرار می‌کردند.

به‌نظر شما اگر انسان همین حالا منقرض شود چه اتفاقی برای کره زمین و جانوران آن رخ می‌دهد؟ اگر از همان ابتدا وجود نداشت شرایط چطور بود؟