گجت نیوز آخرین اخبار تکنولوژی، علم و خودرو 
به بهانه احتمال وقوع جنگ میان هند و پاکستان، قصد داریم در این مطلب سابقه درگیری‌های نظامی این دو کشور در طول تاریخ را بررسی کنیم.
به‌دنبال وقوع یک حمله تروریستی در منطقه کشمیر تحت کنترل دولت هند، تنش‌ها میان پاکستان و هند افزایش پیدا کرده است. در این حمله تروریستی، صدها نفر کشته و زخمی شدند و دهلی‌نو، دولت پاکستان و گروه‌های وابسته به اسلام‌آباد را مسئول این حادثه می‌داند؛ اگرچه پاکستان هرگونه ارتباط با این حمله تروریستی را انکار می‌کند.
پس از این اتفاقات، هر دو کشور نیروهای خود را به مرزهای مشترک گسیل کردند و حتی درگیری‌های نظامی جزئی نیز رخ داده است. به این ترتیب حالا شبه‌قاره هند روزهای متشنجی را پشت سر می‌گذارد و احتمال وقوع یک جنگ همه جانبه میان هند و پاکستان، بیشتر از همیشه شده است. با توجه به برخورداری این دو کشور از کلاهک‌های هسته‌ای، وقوع چنین جنگی می‌تواند فاجعه‌بار باشد و حتی برای کشور ما که همسایه پاکستان محسوب می‌شود نیز عواقب بدی را به‌دنبال داشته باشد.
سابقه جنگ های هند و پاکستان در طول تاریخ
اما این اولین باری نیست که دست هند و پاکستان به روی ماشه رفته و اختلافات و درگیری‌های میان این دو کشور، مسبوق به سابقه است. به همین بهانه در این مطلب قصد داریم تمام جنگ های هند و پاکستان در طول تاریخ را بررسی کنیم و ببینیم آیا وقوع یک جنگ دیگر در این منطقه، محتمل است یا در نهایت این تنش‌ها به‌صورت دیپلماتیک حل می‌شوند؟
1. جنگ اول کشمیر در سال‌های 1947 و 1948 میلادی
زمان زیادی از پایان جنگ جهانی دوم نگذشته بود که درگیری‌های نظامی هند و پاکستان، آغاز شد. در سال 1947 میلادی، هند و پاکستان از استعمار بریتانیا خارج شدند و استقلال پیدا کردند. با این حال، پس از مستقل شدن این دو کشور، وضعیت ایالت مسلمان‌نشین کشمیر، مبهم باقی ماند و همین موضوع تبدیل به یک اختلاف جدی بین هند و پاکستان شد که تا همین امروز هم ادامه دارد.
در آن زمان، حاکمان ایالت‌ها باید تصمیم می‌گرفتند که به کشور هند ملحق شوند یا جزئی از خاک پاکستان باشند. تکلیف بیشتر ایالت‌ها مشخص شد، اما حاکم کشمیر که جمعیت آن عمدتا از مسلمانان تشکیل شده بود، در ابتدا تمایلی به پیوستن به هیچ‌یک از این کشورها نشان نداد. در ادامه، قبایل پاکستانی، حمله مسلحانه‌ای را به کشمیر ترتیب دادند و وضعیت را عوض کردند. حاکم کشمیر که خود را زیر آتش پاکستانی‌ها می‌دید، از هند درخواست کمک نظامی کرد؛ به این شرط که پس از آن، ایالت کشمیر به هند بپیوندد.
هندی‌ها هم این معامله را قبول کردند و نیروهای خود را به کشمیر فرستادند و به این ترتیب، نخستین جنگ میان هند و پاکستان که جنگ اول کشمیر لقب گرفت، آغاز شد. این جنگ یک سال طول کشید و در سال 1948 میلادی به پایان رسید. در همین جنگ یک ساله، هر دو طرف تلفات زیادی دادند و در نهایت با وساطت سازمان ملل، آتش‌بس بین هند و پاکستان برقرار شد.
به موجب این فرمان آتش بس، کشمیر بین کشورهای هند و پاکستان تقسیم شد؛ اما این تقسیم شدن، مورد قبول هیچ‌یک از طرفین نبود. تا همین امروز هم نه هندی‌ها و نه پاکستانی‌ها، حاکمیت طرف مقابل بر کشمیر را قبول ندارند و این ایالت تبدیل به سوژه اصلی اختلافات موجود در شبه‌قاره هند شد.
2. جنگ دوم کشمیر در سال 1965 میلادی
آتش جنگ دوم کشمیر را نیز پاکستانی‌ها در سال 1965 میلادی، شعله‌ور کردند. در این سال، چریک‌های محلی پاکستانی وارد کشمیر شدند تا شورش مردمی علیه حکومت هند ایجاد کنند. این عملیات با نام جبل‌الطارق شناخته شد و قرار نبود هندی‌ها هم ساکت بنشینند. ارتش هند بلافاصله وارد عمل شد و به مواضع پاکستان حمله کرد و حتی وارد خاک این کشور شد. جنگ شدیدی در سراسر خطوط مرزی این دو کشور در گرفت و به خصوص در پنجاب، نبردها بسیار سهمگین بودند و تلفات بسیار زیادی روی دست هر دو طرف گذاشتند.
این جنگ نیز در نهایت با میانجیگری اتحاد جماهیر شوروی و حمایت آمریکا به پایان رسید. توافق‌نامه‌ای با نام توافق تاشکند در سال 1966 مورد موافقت قرار گرفت که به موجب آن، هم هندی‌ها و هم پاکستانی‌ها باید به مواضع پیش از شروع جنگ بازمی‌گشتند و حمله به یکدیگر را خاتمه می‌بخشیدند. اما این هم پایان کار نبود و تنش‌ها و اختلافات میان هند و پاکستان به این سادگی به پایان نمی‌رسید.
3. جدایی بنگلادش در سال 1971 میلادی
همانطور که می‌شد پیش‌بینی کرد، آتش‌بس و فروکش کردن درگیری‌ها بین هند و پاکستان، تنها چند سال دوام آورد. در سال 1971 میلادی و فقط پنج سال بعد از توافق‌نامه تاشکند، باز هم هند و پاکستان با یکدیگر وارد جنگ شدند و این بار، بنگلادش سوژه اصلی درگیری‌ها بود. بنگلادش امروزی، در آن زمان با نام پاکستان شرقی شناخته می‌شد و بخشی از خاک پاکستان بود. اما در سال 1971، ناآرامی‌هایی در این منطقه شکل گرفت. مردم این منطقه وسیع و مسلمان‌نشین از تسلط حکومت مرکزی پاکستان بر آنها ناراضی بودند و می‌خواستند مستقل شوند؛ اما دولت پاکستان به این سادگی زیر بار نمی‌رفت و جنگ با جدایی‌طلبان را آغاز کرد.
به دنبال وقوع درگیری و ناآرام شدن پاکستان شرقی یا بنگلادش امروزی، میلیون‌ها نفر از جمعیت این منطقه به هند پناه بردند و بحران انسانی بزرگی ایجاد شد. به همین دلیل، هندی‌ها هم به کمک ارتش آزادی‌بخش بنگلادش رفتند و پشتیبانی مالی، نظامی و دیپلماتیک را در اختیار آنها گذاشتند. پاکستان هم که از پشتیبانی هندی‌ها از بنگلادش عصبانی شده بود، در سوم دسامبر 1971 حمله‌ای را به مرزهای غربی هند ترتیب دادند و به این ترتیب، آتش جنگ همه‌جانبه میان هند و پاکستان، شعله‌ورتر شد.
این جنگ خیلی طول نکشید؛ چرا که در 16 دسامبر 1971، ارتش هند و ارتش آزادی‌بخش بنگلادش موفق شدند نیروهای پاکستانی مستقر در شرق را شکست بدهند و بنگلادش نیز رسما مستقل شد. این جنگ خونین که خیلی هم طول نکشید، حدود سه میلیون کشته بر جای گذاشت و آن را می‌توان بزرگترین شکست تاریخ پاکستان دانست.
4. جنگ کارگیل در سال 1999 میلادی
پس از استقلال بنگلادش، برای بیش از دو دهه، آرامش نسبی در شبه‌قاره هند حکم‌فرما شد؛ اما ظاهرا پاکستانی‌ها دلشان برای جنگ تنگ شده بود. در سال 1999، گروه‌هایی از نیروهای نظامی پاکستان و شبه‌نظامیان از خط کنترل عبور کردند و مواضع استراتژیک را در منطقه کوهستانی کارگیل در کشمیر به تصرف خود درآوردند. آنها می‌خواستند با تصرف این منطقه، مسیر اصلی تامین نیروهای هندی در منطقه کشمیر را قطع کنند تا هند در مذاکرات درباره کشمیر، تحت فشار قرار بگیرد.
اما باز هم هندی‌ها ساکت ننشستند و واکنش تند و شدیدی به ماجراجویی پاکستانی‌ها نشان دادند. ارتش هند بلافاصله به مواضع پاکستان حمله کرد و درگیری‌های سهمگینی در منطقه کوهستانی کارگیل و در ارتفاعات، شکل گرفت. این درگیری‌ها تلفات سنگینی برای هر دو طرف در پی داشت و در نهایت با فشارهای شدید بین‌المللی، به‌خصوص آمریکا، نیروهای پاکستانی مجبور شدند کوتاه بیایند و از موضع خود عقب‌نشینی کنند و این جنگ نیز به پایان رسید.
باز هم جنگ هند و پاکستان شروع می‌شود؟
درست است که از سال 1999 تاکنون هیچ جنگ گسترده و شدیدی بین هند و پاکستان در نگرفته، اما در این حدود 26 سال اخیر، همواره تنش‌ها و اختلافات زیادی میان این دو کشور وجود داشته و حالا با اتفاقاتی که در کشمیر رخ داده، باز هم احتمال وقوع جنگ همه‌جانبه میان هند و پاکستان، افزایش یافته است. در حال حاضر، شرایط حاکم بر شبه‌قاره هند، بسیار بحرانی است و دو کشور در حالت آماده‌باش قرار دارند و حتی درگیری‌هایی در مرزهای مشترک نیز رخ داده است.
هند و پاکستان، هر دو یک کشور هسته‌ای هستند و با برخورداری از کلاهک‌های هسته‌ای، می‌توانند یک اتفاق فاجعه‌بار را رقم بزنند. به همین دلیل، مردم این دو کشور، منطقه و حتی کل جهان، در حال رصد تک‌تک اتفاقات هستند و نمی‌توانند نگرانی خود از وضعیت پیش آمده را پنهان کنند.
هند از لحاظ اقتصادی، وسعت جغرافیایی، وضعیت لجستیکی، نیروهای در دسترس، تسلیحات و قدرت نظامی در بخش‌های زمینی، هوایی و دریایی، کشور قدرتمندتری نسبت به پاکستان محسوب می‌شود. اگر به تاریخ نگاه کنیم هم متوجه می‌شویم که همیشه هند در برابر پاکستان توانسته جنگ‌ها را پیروز شود. هند 1.4 میلیارد جمعیت دارد و پاکستان 240 میلیون نفر. تولید ناخالص داخلی هند 3.7 تریلیون دلار است و برای پاکستان 370 میلیارد دلار. ارتش هند 1.5 میلیون عضو دارد و برای پاکستان 650 هزار نفر. همه آمارها به سود هند است، اما پاکستان همیشه جسارت بیشتری داشته و در اکثر جنگ‌ها، باعث و بانی شروع درگیری بوده است. شاید یکی از دلایلی که موجب جسور بودن پاکستان شده، برخورداری از کلاهک‌های هسته‌ای باشد؛ اما فراموش نکنید که هند هم از سلاح هسته‌ای، بی‌بهره نیست.
در صورتی که تنش‌ها میان هند و پاکستان به پنجمین جنگ گسترده و همه‌جانبه میان این دو کشور در سال 2025 میلادی تبدیل شود، رخ دادن چند سناریو، محتمل است. ممکن است فقط درگیری‌های جزئی در مناطق مرزی یا منطقه کشمیر رخ دهد که در نهایت با فشارها و میانجیگری‌های بین‌المللی به پایان برسد. سناریوی دوم این است که جنگ تمام عیار کلاسیک میان این دو کشور رخ بدهد. یعنی نیروهای زمینی، هوایی و دریایی دو کشور وارد عمل شوند و تمام مناطق شبه‌قاره هند درگیر جنگ شوند که در این صورت، خسارت‌های عظیم و تلفات سنگین برای هر دو کشور، قابل پیش‌بینی است.
سناریوی سوم که بدترین شکل ممکن است، می‌تواند استفاده از سلاح هسته‌ای باشد. مخصوصا اگر یکی از کشورها خود را در آستانه شکست ببیند، ممکن است به استفاده از سلاح هسته‌ای روی بیاورد. شاید استفاده از سلاح هسته‌ای به‌صورت محدود باشد و شاید هم یک جنگ تمام‌عیار هسته‌ای شکل بگیرد که عواقب آن، اصلا قابل تصور نیست و هیچ‌کس دوست ندارد چنین اتفاقی را در هیچ نقطه‌ای از جهان، ببیند. در چنین شرایطی، احتمالا میلیون‌ها نفر کشته می‌شوند و پیامدهای زیست‌محیطی وحشتناکی در پی دارد. علاوه بر میلیون‌ها کشته، میلیون‌ها نفر نیز آواره می‌شوند و یک بحران انسانی و اقتصادی آغاز می‌شود.
سناریوی آخر هم این است که این درگیری‌های جزئی با وساطت‌های بین‌المللی و روابط دیپلماتیک به پایان برسد و هر دو طرف کوتاه بیایند و هیچ جنگ وسیعی شکل نگیرد که امیدواریم در نهایت این اتفاق رخ بدهد. فعلا میانجیگری‌های بین‌المللی برای فروکش کردن تنش‌ها آغاز شده و آرزو می‌کنیم آرامش در این منطقه حکم‌فرما شود.
باید به این نکته نیز اشاره کنیم که با توجه به همسایگی پاکستان با ایران، در صورت وقوع یک جنگ همه‌جانبه و تمام‌عیار، قطعا عواقب آن دامن کشور ما را هم خواهد گرفت؛ از جمله این که احتمالا موج گسترده‌ای از پناهجویان پاکستانی روانه ایران می‌شوند و گروه‌های تروریستی نیز در مرز میان کشورمان و پاکستان، بیشتر از هر زمان دیگری فعال می‌شوند. اگر هم خدای ناکرده یک جنگ هسته‌ای میان هند و پاکستان شکل بگیرد، آلودگی‌های رادیواکتیوی می‌تواند به کشورهای همسایه از جمله ایران نیز سرایت پیدا کند.