از نظر نظامی ارتش روسیه قادر است با استفاده از یک حمله هسته ای در اوکراین جنگ را به پایان برساند. پس چرا پوتین دستور چنین حملهای را صادر نمیکند؟
برخلاف پیشبینیهای اولیه ارتش روسیه موفق نشد در مدت کوتاهی پایتخت اوکراین را تسخیر کند و جنگ را پایان دهد. البته روسیه در طول ۳.۵ سال گذشته توانسته ۱۹ درصد از خاک اوکراین را تحت کنترل خود درآورد؛ اما چنین عملکردی برای دومین ارتش قدرتمند جهان چندان قابل قبول نیست. پس چرا روسیه از سلاح هسته ای در اوکراین استفاده نمیکند؟
دلایل مهم عدم حمله هسته ای روسیه به اوکراین
نگاهی به آخرین عملیات روسها در اوکراین بیندازید. آنها ۴۹۹ پهپاد و موشک را روانه اوکراین کردند تا بلکه انتقام عملیات پهپادی پیچیده تار عنکبوت را بگیرند. هرچند که اکثر پرندههای مهاجم توسط دفاع چند لایه اوکراین سرنگون شدند. روسیه نیز کاملا آگاه است که این پهپادها نمیتوانند آسیب چندانی به زیرساختها و ارتش اوکراین وارد کنند. هرچند که سرنگونی آنها با کمک موشکهای دفاع هوایی گرانقیمت فشار اقتصادی زیادی را به اوکراین و متحدان غربی این کشور وارد خواهد آورد.
فعلا ارتش روسیه روی اینگونه حملات هوایی متمرکز است و قصدی برای استفاده از سلاح هسته ای ندارد. البته مسئله هیچ ارتباطی با انساندوستی پوتین یا جلوگیری از نابودی هزاران انسان بیگناه ندارد. پوتین روسیه در استفاده از سلاح هسته ای با محدودیتهای جدی مواجه است.
دکترین هسته ای روسیه
در نتیجه لو رفتن اسناد نظامی هسته ای روسیه مشخص شد که این کشور زیرساختهای خود را کاملا بهروز کرده است و برای یک جنگ هسته ای گسترده آمادگی دارد. هرچند آنها شرایط خاصی را برای استفاده از سلاح هسته ای تعیین کردهاند. پوتین در سال ۲۰۲۴ دکترین هسته ای روسیه را مورد بازبینی قرار داد و سه سناریو جدید را برای استفاده از این سلاح مرگبار اضافه کرد.
اولین حالت مجاز هنگام تجاوز یک قدرت غیرنظامی علیه روسیه با کمک مستقیم یا پشتیبانی یک قدرت اتمی است. با این شرط دخالت کشورهایی مثل بریتانیا، فرانسه و آمریکا ممکن است همچون یک اقدام تحریکآمیز تلقی شود. شاید به همینخاطر بود که زلنسکی در توضیح عملیات تار عنکبوت تاکید کرد تمام مراحل این حمله پیچیده توسط اوکراین انجام شده است.
دومین حالت مجاز هنگامی است که اطلاعات دقیقی و قابل اتکایی از یک حمله هوایی و فضایی گسترده علیه روسیه دریافت شود و مهاجمین از مرز عبور کنند. در حالت سوم نیز دشمن با سلاحهای متعارف تهدیدی وجودی برای حاکمیت ملی روسیه ایجاد میکند. هیچکدام از این سناریوها رخ نداده است. در نتیجه روسیه دلیلی برای استفاده از سلاح هسته ای در اوکراین ندارد. آنها حداقل باید بتوانند افکار عمومی کشور خود را برای چنین اقدامی متقاعد کنند.
فراموش نکنید که مدت زیادی از فروپاشی شوروی نگذشته است. مردم روسیه هنوز در خاطر خود اوکراین را بهعنوان ملتی بیگانه و دشمنی دیرینه بهحساب نمیآورند. در نتیجه پوتین باید دلیلی قوی برای نابود کردن آنها با بمب اتمی داشته باشد.
ارائه تصویری ضعیف از ارتش روسیه
دومین محدودیت ارتش روسیه برای استفاده از سلاح هسته ای در اوکراین به وجهه آنها مربوط میشود. در حال حاضر روسها ۱۳ هزار موشک را در اختیار دارند که حدود ۱۱ هزار موشک از میان آنها به سامانههای دفاعی S-300 و S-400 مربوط میشوند. همچنین آنها ۶۰۰ موشک بالستیک اسکندر و ۱۷۰۰ موشک کروز را برای استفاده علیه اوکراین ذخیره کردهاند. در واقع روسها هنوز آنقدر از نظر نظامی درمانده نشدهاند که بخواهند با استفاده از سلاح هسته ای جنگ را بهپایان برسانند.
همچنین استفاده از سلاح هسته ای علیه اوکراین میتواند پیام ضعف را به مردم روسیه و جهانیان مخابره کند. به این معنی که ارتش روسیه دیگر هیچ راهی برای رسیدن به اهداف خود نداشت و مجبور شده بود از سلاح هسته ای استفاده کند.
از دست دادن چین و هند
مسئله دیگر به هشدارهای چین و هند مربوط میشود. این دو کشور از متحدان روسیه هستند و نقش مهمی در جلوگیری از فروپاشی اقتصادی روسیه داشتهاند. در واقع اگر حمایت آنها نبود، اقتصاد روسیه ضربه سهمگینی از این جنگ میخورد.
مقامات سیاسی چین و هند بارها به روسیه هشدار دادهاند که استفاده از سلاح هسته ای علیه اوکراین را تحمل نخواهند کرد. آنها نمیخواهند در نتیجه یک جنگ ویرانگر اقتصاد جهانی آسیب ببیند. پوتین نیز کاملا آگاه است که در صورت از دست دادن چین و هند دچار انزوای سیاسی و اقتصادی خواهد شد. چنین وضعیتی پایههای قدرت او در روسیه را نیز تضعیف خواهد کرد.
ترس از واکنش آمریکا و ناتو
تا زمانی که جنگ در حد متعارف ادامه دارد، غربیها به حمایت نظامی و اقتصادی از اوکراین ادامه میدهند. هرچند اگر حمله هسته ای به اوکراین رخ دهد، باید انتظار تغییرات گسترده را داشته باشیم. غربیها هنوز خاطره جنگ جهانی دوم و هیتلر را از یاد نبردهاند. آنها نمیخواهند با مخابره پیام ضعف به روسیه دوباره به همان سرنوشت دچار شوند. در نتیجه حتما ناتو واکنش نشان خواهد داد.
برخی کارشناسان اخبار نظامی احتمال یک حمله متعارف همهجانبه و سنگین علیه روسیه را کاملا محتمل میدانند. حملهای که سبب میشود روسیه دیگر ادامه جنگ را منطقی نبیند و دستاوردهای پیشین خود را نیز از دست بدهد. همچنین پس از این حمله نوبت به محاصره اقتصادی سنگین روسیه میرسد.
- چین از کلاهک هستهای 4 مگاتنی خود با برد 12 هزار کیلومتر رونمایی کرد
- سلاح مخفی اوکراین، یکی پس از دیگری پهپادهای شاهد روسیه را شکار میکند!
- سریعترین موشک هسته ای جهان، اکنون در دست روسیه است
ترکیب شکست نظامی، انزوای سیاسی و فروپاشی اقتصادی قطعا مورد پسند پوتین نیست. به همین خاطر روسیه چندان تمایلی به حمله هسته ای به اوکراین ندارد.
محدودیتهای حمله هسته ای روسیه به اوکراین
دو مانع دیگر در برابر حمله هسته ای روسیه به اوکراین وجود دارند. اول از همه اینکه نیروهای نظامی اوکراین بهصورت متمرکز در یک نقطه قرار ندارند. روسیه قطعا نمیتواند از سلاحهای هسته ای استراتژیک با قدرت آخرالزمانی استفاده کند. در نتیجه تنها گزینه آنها سلاحهای اتمی تاکتیکی با قدرت انفجاری محدود خواهد بود. این سلاحها نیز قادر نیستند جنگ را به پایان برسانند. مخصوصا اینکه غرب ساکت نخواهد نشست.
همچنین بسیاری از مناطق مورد مناقشه در نزدیکی مرز روسیه قرار دارند. استفاده از سلاح هسته ای سبب میشود که دیگر این مناطق قابل استفاده نباشند. در واقع تلاشهای روسیه برای بهرهبرداری از آنها یا الحاق آنها به خاک خود عملا بیفایده خواهد شد. علاوه بر این، تضمینی وجود ندارد که آلودگی رادیواکتیو ناشی از حمله هسته ای به مناطق روسنشین نرسد.
این مسئله باعث میشود شهروندان غیرنظامی روسیه نیز آسیب ببینند و حتی مناطقی مثل کریمه غیرقابل سکونت شوند.
جمعبندی عدم حمله هسته ای روسیه به اوکراین
داشتن سلاح هسته ای بهمعنی توانایی استفاده از آن در هر موقعیت ممکن نیست. روسیه قصد داشت با حمله به اوکراین به اهداف مشخصی در این کشور برسد. درست است که آنها در دستیابی به برخی از این اهداف ناکام ماندهاند، اما هنوز میتوانند با دستیابی به صلح برخی از دستاوردهای خود را حفظ کنند.
شاید هم به فروپاشی ارتش اوکراین و محدود شدن کمکهای غرب در نتیجه یک جنگ فرسایشی امید بستهاند. در هر صورت حمله هسته ای روسیه به اوکراین میتواند همهچیز را خراب کند و دستاوردهای فعلی را نیز بر باد دهد.