وزارت صنعت، معدن و تجارت در سال گذشته و پس از لغو تحریمها و اجرایی شدن برجام، دستورالعمل جدیدی را برای واردات خودرو ارائه کرد. این دستورالعمل در اوایل امسال نهایی و برای بررسی به ستاد تنظیم بازار ارسال شد. به احتمال زیاد با اجرای این دستورالعمل، فعالیت بسیاری از شرکت های واردکننده خودرو متوقف خواهد شد.
شرایط و ضوابط پیشبینی شده در دستورالعمل جدید واردات خودرو به صورتی است که با اجرای آن تقریبا فعالیت تمام شرکت های واردکننده خودرو متوقف میشود. در مادهی 4 این دستورالعمل نوشته شده که واردات خودروهای سواری از هر برندی که نمونهی آن داخل کشور تولید میشود، از سوی شرکت های واردکننده خودرو ممنوع است. این در حالیست که برخی از مدلهای خودروهای وارداتی به ایران در شرکتهای خودروسازی داخلی نیز تولید میشوند. به عنوان مثال برخی از مدلهای رنو در خط تولید دو شرکت سایپا و ایران خودرو قرار دارند و همینطور شرکت سایپا یک مدل از خودروی کیا را تولید میکند. طبق شنیدهها، شرکت کرمان موتور نیز برای تولید چند مدل از خودروهای هیوندای با این خودروساز کرهای به توافق رسیده است.
بنابراین در صورت اجرایی شدن این دستورالعمل، مجوز فعالیت چندین شرکت مانند اطلس خودرو (واردکنندهی خودروهای کیا)، نگین خودرو (واردکنندهی خودروهای رنو) و آسان موتور (واردکنندهی خودروهای هیوندای) در ایران باطل خواهد شد و تنها خودروسازان داخلی طرف قرارداد با خودروسازان خارجی میتوانند محصولات این برندها را به کشور وارد کنند.
تشریح مادهی 3 دستورالعمل جدید واردات خودرو
همچنین در مادهی 3 این دستورالعمل عنوان شده که شرکت های واردکننده خودرو در صورتی اجازهی واردات خودرو را خواهند داشت که نسبت به تولید برخی از مدلهای آن برند خودرویی در داخل کشور و یا صادرات خودرو و قطعات تولید داخل اقدام کنند. در این رابطه در مادهی 3 دستورالعمل پیشنهادی واردات خودرو آمده است:
ثبت سفارش خودروهای سواری به صورت کامل (CBU) تنها با رعایت شرایط زیر از تاریخ ابلاغ این دستورالعمل، مجاز خواهد بود.
1. در صورتی که واردکننده از تاسیسات و امکانات تولیدی در داخل کشور برخوردار باشد یا با عقد قرارداد با یکی از تولیدکنندگان داخلی نسبت به تولید خودرو (با حداقل 20 درصد ساخت داخل از زمان شروع) اقدام کرده باشد، میتواند معادل 50 درصد ارزش تولیدات داخلی خود در واردات خودرو فعالیت کند.
2. اگر واردکنندهی خودرو به تنهایی و یا از طریق عقد قرارداد با تولیدکننده داخلی، خودرویی را در داخل کشور تولید نکند، فقط مجاز به واردات معادل 40 درصد ارزش صادرات خودرو و یا قطعات تولید داخل است.
به این ترتیب با اجرایی شدن مادهی 3 دستورالعمل واردات خودرو، فعالیت تمام شرکت های واردکننده خودرو متوقف خواهد شد. مگر اینکه این شرکتها، اقداماتی را برای تولید داخل برخی از مدلهای برندهای خودروهای وارداتی یا صادرات خودرو و قطعات ساخت داخل انجام بدهند. به عنوان مثال، شرکت ایرتویا (واردکنندهی محصولات تویوتا) یکی از این شرکتهاست که در صورت عدم فعالیت در تولید داخل برخی از مدلهای این خودرو و یا صادرات خودرو و قطعات داخلی، مجوز فعالیتش برای واردات خودرو باطل خواهد شد.
بر اساس جدیدترین اخبار منتشر شده، این دستورالعمل جدید با عنوان «دستورالعمل و ضوابط واردات خودرو و نحوه همکاری با شرکتهای خودروساز خارجی» در ستاد تنظیم بازار از زیرمجموعههای ریاست جمهوری بررسی میشود و پس از آن برای تایید و تصویب نهایی به هیات دولت ارسال خواهد شد.
رئیس انجمن واردکنندگان خودرو این خبر را تایید و از آن انتقاد کرد. فرهاد احتشامزاده تدوین دستورالعمل جدید وزارت صنعت، معدن و تجارت را ناشی از عدم توجه به بخش خصوصی و تمرکز بر تقویت فعالیت شرکتهای خودروساز دانست و در این رابطه اظهار کرد:
موضوع تولید داخل خودروهای وارداتی و یا صادرات خودروهای داخلی از سوی واردکنندگان خودرو، به دلایل مختلف مانند پایین بودن تیراژ خودروهای وارداتی و اقتصادی نبودن تولید آنها در داخل کشور و همچنین امکان نداشتن صادرات خودروهای ساخت داخل از سوی واردکنندگان، غیر قابل اجراست. این دستورالعمل تنها موجب حذف شرکت های واردکننده خودرو از بازار به نفع خودروسازان داخلی میشود.
انحصار خودروسازان داخلی بر بازار با تصویب دستورالعمل جدید واردات خودرو
به گفتهی احتشامزاده با تصویب این دستورالعمل، انحصار خودروسازان داخلی بر بازار خودروی کشور کامل خواهد شد. هماکنون واردات انواع خودروهای خارجی از سوی واردکنندگان، تا حدودی انحصار موجود بر بازار خودروی ایران را کاهش داده است. همچنین آمار شرکت بازرسی کیفیت و استاندارد ایران نیز نشاندهندهی رضایت مشتریان از خدمات پس از فروش خودروی شرکتهای واردکننده در نیمهی اول سال جاری است. طبق این آمار، 5 رتبهی اول در کسب رضایت مشتریان در اختیار این شرکتها قرار دارد. با این حال، اجرای دستورالعمل جدید واردات خودرو باعث حذف این شرکتها و یکهتازی خودروسازان داخلی میشود.
رئیس انجمن واردکنندگان خودرو در ادامه ابراز امیدواری کرد که نهادهای ذیربط، این دستورالعمل را اصلاح کرده و مانع از اجرایی شدن آن و ضایع شدن حقوق مصرفکنندگان از سوی خودروسازان داخلی شوند.